GAJOWNICZEK Wacaw

Ur. się w Latowiczu 1 XI 1906 r. Rodzicami G byli rol. morgowi, Józef i Marianna z d. Osińska. Latowicz jest położony w woj. mazowieckim w pow. mińskim. W l. 1423-1870 posiadał prawa miejskie. Za udział mieszkańców w powstaniu styczniowym został 31 V 1870 r. przez cara Aleksandra II zdegradowany do rangi wsi i funkcjonował jako jednoosadową gm. wiejska. Status m. Latowicz odzyskał 1 I 2023 r.

G 14 VII 1916 r. przyjął w kościele św. Walentego i Św. Trójcy w Latowiczu Pierwszą Komunię Świętą. W 1919 r. uk. szk. powsz. i rozpoczął dalszą naukę w gim. w MM. Duży wpływ na jego rozwój duchowy miał prof. języka polskiego, prefekt szkol., ks. Józef Dziąg. Wspominając tamte czasy (piszący był przez wiele l. mieszkańcem par. Kożuchówek), mówił o swoich duchowych rozterkach. Bardzo często szukał ciszy w kościele, gdzie poczucie samotności dawało bardzo młodemu człowiekowi ukojenie i spokój. W tym miejscu należy podkreślić, że powołanie do stanu duchownego jest dla każdego jego własną historią. Najczęściej oznacza to człowieka jako jednostkę, która podejmuje myśl, a potem wyważoną decyzję o oddaniu swojego życia na warunkach wyłączności w służbie Kościołowi i innemu człowiekowi.

G był jako bardzo młody człowiek świadkiem odzyskania niepodległości Polski w 1918 r., ale także wydarzeń związanych z najazdem bolszewickim w 1920 r. Bitwa Warszawska i dalsze wydarzenia w umyśle młodego wtedy człowieka zrodziły postanowienie służbie Bogu i Ojczyźnie. Nowa sytuacja stwarzała dla każdego człowieka ogromne pole do działania, dlatego G postanowił wstąpić na tę drogę pracy. 25 VIII 1925 r. do ówczesnego rektora seminarium w Janowie Podl. złożył podanie z prośbą o możliwość dopuszczenia do egzaminu. W tym czasie było to możliwe z równoczesnym zaciągnięciem kredytu na pobieranie nauki. Rodzice G musieli dwukrotnie się zapożyczyć, ponieważ nauki pobierał nie tylko G, ale także jego brat Bolesław. Spłata kredytów przeszła na wiele l., a ostatnie należności spłacił osobiście już jako pełniący obowiązki ks. kat. 29 VI 1932 r. był dla WG końcem nauki w seminarium duchownym, a jednocześnie nominacją na pierwszy wikariat w par. Włodawa.

Okres II woj. świat. był dla narodu polskiego okresem szczególnie ciężkim, a duchowni doświadczyli ogromnych prześladowań ze strony okupanta hitlerowskiego. Śmierć wielu księży spowodowała, że w niektórych par. diecezji siedleckiej pojawiły się luki kadrowe. W związku z tym bp kierował księży do pracy w miejsca, gdzie były braki. G w 1939 r. pełnił obowiązki wikariusza w Łukowie, a w 1940 r. został przeniesiony do par. Sobieszyn. Praca w trudnych warunkach spowodowała, że G zachorował na gruźlicę. Poprosił wtedy o bezterminowy urlop, a po nim o możliwość pracy w par. znajdujących się blisko sanatorium w Rudce, gdzie miałby możliwość korzystania z pomocy lekarskiej. W okresie od 1 V 1941 r. do 1 X 1944 r. pracował w Stoczku Łukowskim, Garwolinie, Sokołowie Podlaskim i Radomyśli.

Początek X 1944 r. jest dla G datą szczególną. 1 X 1944 r. został on prob. w par. pw. św. Wawrzyńca w Kożuchówku. Dla 38-letnego duchownego było to swego rodzaju wyróżnienie i awans. Kożuchówek jest jedną z najstarszych par. na Podl., a pierwszy dokument potwierdzający jej istnienie pochodzi z 1419 r. Do par. należą wioski: Błonie Duże, Błonie Małe, Brodacze, Kobylany Górne, Kożuchów, Kożuchówek, Krasnodęby-Rafały, Patrykozy, Patrykozy-Kolonia, Remiszew Mały, Ruda-Kolonia, Skorupki, Smuniew, Włodki, Zawady. Dla młodego prob. stała się polem ciężkiej pracy. Na przełomie VII i VIII 1944 r. teren pow. sokołowskiego był linią frontu niem.-sowieckiego Par. podobnie jak cała Polska była zniszczona, dach kościoła dziurawy, rozbita plebania, a budynki gospodarcze i organistówka spalone. G nie wiedział wtedy, że tu pozostanie aż do emerytury w 1982 r. Poczuł się tu dobrze, gdyż w sąsiedniej par. w Sokołowie Podl. (pracował tam w l. 1942-1943) miał wielu przyjaciół. Należy tu wymienić ks. Stanisława Pielasę (zob.), który pochodził podobnie jak G z rejonu Latowicza.

W Kożuchówku G spotkał się z życzliwością parafian, co było szczególnie ważne, ponieważ potrzeba natychmiastowej pracy była ogromna. W 1946 r. powołano Komitet Budowy Kościoła w Kożuchówku. Nowy kościół miał zająć miejsce starego, którego prob. nie chciał go zniszczyć, dlatego został przeniesiony w pobliże cm. grzebalnego. Głównym powodem było to, że par. musiała dysponować kościołem do czasu erygowania nowego, a budowa się przeciągała. Pierwszy kościół w Kożuchówku wzniesiono w 1419 r. Został ograbiony w czasie szwedzkiego potopu i spalony w 1709 r. Świątynia została odbudowana w 1716 r, a zniszczył ją kolejny pożar w 1802 r. W l. 1803-1804 kościół odbudowano i służył par. do 1960 r.

Budowę obecnego kościoła w stylu barokowym rozpoczęto w 1947 r., a G zajął się urzędową stroną inwestycji. Wiedział, że na pomoc parafian może liczyć, dlatego też powołał pierwszą w historii par. radę parafialną, w skład której weszli: Wacław Nasiłowski z Brodacz, Eugeniusz Gąsowski z Błonia Dużego, Czesław Rusiński z Kożuchowa, Wiktor Pieńkowski z Kobylan Górnych, Marian Wojewódzki ze Smuniewa, Stanisław Nasiłowski i Seweryn Grodzki z Włodek, Wacław Gajek z Kolonii Ruda, Wiktor Kozak i Jan Wysocki z Patrykoz, Antoni Dmowski z Remiszewa Małego, Wacław Nasiłowski i Sebastian Wierzbicki z Zawad, Piotr Krasnodębski ze Skorupek. Ofiarność parafian była ogromna. Na potrzeby budowy sprzedano 2,56 ha ziemi ornej, zakupiono materiały budowlane i drewno, a przecież był to czas terroru komunistycznego. 28 X 1950 r. uchwałą Sejmu PRL wprowadzono wymianę pieniędzy, a pieniądze zebrane na budowę kościoła straciły mocno na wartości. W VI 1951 r. od uderzenia pioruna spłonęły budynki gospodarcze należące do par., a także znajdujące się w nim drewno i cement przeznaczone na budowę kościoła. Par. otrzymała odszkodowanie, ale tylko za budynki. Dalsze prace utrudniały również władze cywilne nie pozwalając na przeniesienie starego kościoła, a dodatkową stratą była kradzież naczyń liturgicznych w 1957 r. Jednak mimo tych przeszkód prace budowalne w 1956 r. wznowiono. Duchową podbudową było nawiedzenie kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej 15 IV 1959 r. Obraz przechodził z par. do par. polnymi drogami. Z sąsiednich Szkopów do Kożuchówka wóz-kaplica był ciągnięty przez 4 białe konie w asyście motocyklistów (jechało 6 motocykli, wszystkie jakie były wtedy w par.), rowerzystów i strażaków.

Dzień 3 VII 1960 r. był momentem szczególnym. Ks. prałat Kazimierz Miszczak (zob.), ówczesny rektor WSD w S. poświęcił nowy, murowany kościół. Związany z par. ksiądz Józef Kobyliński w kazaniu wspomniał o wszystkich wcześniejszych próbach i przeszkodach związanych z budową kościoła w Kożuchówku, a ks. G porównał do budowniczego świątyni jerozolimskiej, biblijnego króla Salomona. Potwierdził to podczas wizyty pasterskiej w sierpniu 1961 r. bp Marian Jankowski: Budowa nowego murowanego kościoła w Kożuchówku była od dawna marzeniem proboszczów i parafian, a w tych ciężkich czasach została zrealizowana. Zasługa to niewątpliwie księdza Wacława Gajowniczka i kożuchowskich parafian. Za to księdzu Proboszczowi i jego parafianom z serca biskupiego dziękujemy i na dalszą pracę przy urządzaniu tej wspaniałej świątyni błogosławimy.

Warto wspomnieć o innych zabytkach w parafii Kożuchówek. Za obecnym kościołem znajduje się unikalny zabytek sakralny. Jest to drewniana dzwonnica postawiona w XVIII w., konstrukcji słupowej, Z XIX w., pochodzi cudowny obraz Matki Bożej Pocieszenia, który znajduje się w głównym ołtarzu, dlatego też we wcześniejszych latach przychodzili do Kożuchówka pielgrzymi, aby przed tym cudownym obrazem wypraszać potrzebne łaski. Do tej pory zachowały się wota dziękczynne. Bardzo hucznie były obchodzone odpusty w pierwszą niedzielę po uroczystości Matki Bożej Pocieszenia. Przybywali tu wtedy liczni mieszkańcy z sąsiednich wiosek i par. Odpust ten w pewnym okresie nie był przenoszony na niedzielę. Był obchodzony w dniach 26-28 VIII i nosił nazwę odpustu baraniego.

Słowo bpa potwierdziły następne l. W 1962 r. przygotowano dębowe deski do urządzenia wnętrza kościoła, a także założono fundament pod parkan od frontu kościoła. W 1963 r. G zadbał o elektryfikację świątyni, plebanii i budynków gospodarczych, odnowiono trzy ołtarze znajdujące się w kościele. Zostały zamontowane trzy dębowe drzwi i betonowe schody od frontu. Ogrodzono także kościół i zgodnie z planem prob. w 1964 r. wstawiono 30 ławek zrobionych przez miejscowego stolarza Sebastiana Wierzbickiego. G kupił także nowe ornaty i zamontował na kościele piorunochron. W 1965 r. wspomniany stolarz Sebastian Wierzbicki zrobił dwa nowe dębowe konfesjonały, a także przygotowano wapno potrzebne do zewnętrznego tynku i ułożenia posadzki w świątyni.

W marcu 1966 r. G z delegacją parafialną przywiózł z Częstochowy kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej z różańcem. Wiązało się z obchodami milenium chrztu Polski. Obchody milenium poprzedzała Wielka Nowenna, którą odprawiano w l. 1957-1966. Kardynał Stefan Wyszyński jako inicjator milenium chrztu Polski, dokonał odnowienia aktu zawierzenia Matce Boskiej i powierzenia narodu polskiego pod jej opatrzność na kolejne 1000 l. Główne uroczystości odbyły się 3 V 1966 r. na Jasnej Górze w Częstochowie. Natomiast ówczesne władze PRL nie pozwoliły na przyjazd papieża Pawła VI do Polski. Kopia obrazu nawiedziła rodziny w całej parafii, a ja do dziś mam ten obraz w pamięci i wielką radość każdej rodziny.

W 1974 r. G kupił dwa dzwony (w 1941 r. Niemcy zdjęli trzy dzwony z dzwonnicy i przetopili na złom). Dzwony noszą imiona Wojciech i Marcin i są dziełem ludwisarni Kruszewskich z Węgrowa, jednym z najbardziej znanych w Polsce producentów dzwonów. Z inicjatywy G wymienione zostały również krzesła w prezbiterium oraz zrobiono balustradę, a ściany wewnętrzne pomalowano na biało. W 1976 r. zostały zainstalowane w kościele nowe organy. W tym miejscu należy wspomnieć osobę organisty Zbigniewa Pawłowskiego. Swoją pracę w par. rozpoczął w 1961 r. po Wielkanocy, a pierwszą pieśnią na wejście, którą zaśpiewał była „Vidi aquam” (łac. „ujrzałem wodę”). Jego śpiew od razu zdobył uznanie par. Był przez l. doskonałym pomocnikiem prob. G i pozostał w par. Kożuchówek do swojej śmierci w 2002 r.

G był skromnym człowiekiem. Nigdy nie posiadał samochodu. Jeździł rowerem, a szczególnie cenił jazdę pojazdami konnymi. W czasie wizyt kolędowych zawsze oglądał u każdego gospodarza konie i uchodził za ich szczególnego znawcę. Każdy gospodarz musiał liczyć się z ewentualną krytyką prob.

Lata pracy duszpasterskiej szybko mijały. G coraz częściej chorował, ale nie skarżył się, ponieważ wśród swoich parafian czuł się zawsze najlepiej. 29 VI 1982 r. G obchodził pięćdziesiątą rocznicę kapłaństwa. Otrzymał od ówczesnego bpa siedleckiego Jana Mazura (zob.) jubileuszowe pismo:

Czcigodny Księże proboszczu.

Łącząc się duchowo dziękczynnym Te Deum za dar 50-lecia Kapłaństwa z Czcigodnym Księdzem Jubilatem i Drogimi Uczestnikami Uroczystości Jubileuszu przesyłam Mu gratulacje i najserdeczniejsze życzenia obfitych łask Bożych i zdrowia na dalsze lata Życia Kapłańskiego.

Złoty Jubileusz Kapłaństwa daje mi okazję do wspomnień Czcigodnego Księdza Jubilata wdzięczności za Jego ofiarną pracę duszpasterską i administracyjną na powierzonych mu stanowiskach w naszej diecezji, a szczególnie za wybudowanie pięknego murowanego Kościoła w Kożuchówku.

Podeszły wiek i zmęczenie dawały się G coraz mocniej we znaki, dlatego też poprosił o zwolnienie z obowiązków prob. Bp siedlecki z d. 20 VIII 1982 r. zwolnił księdza G ze stanowiska prob. i przeniósł na emeryturę zgodną z diecezjalnymi warunkami. Ostatnie l. życia G spędził w Domu Księży Emerytów w S. Jesienią ciężko zachorował i zm. 23 X 1989 r. opatrzony świętymi sakramentami. Przeżył 83 l., z czego w kapłaństwie 57. Pochowany został na miejscowym cm. w Kożuchówku. W 1998 r. ówczesny prob. par. ks. Jan Arseniuk umieścił w kościele tablicę pamiątkową ku czci G o następującej treści:

Księdzu

Wacławowi Gajowniczkowi

Proboszczowi w Kożuchówku

(1944-1982)

Budowniczemu tej świątyni

w latach 1947-1960

Wdzięczni Parafianie

1998 rok

Miłkowska-Zawadzka K., Wacław Gajowniczek – ksiądz, [w:] Sokołowskie biografie, pod red. Wandy Wierzchowskiej, Sokołów Podlaski, 2002, s. 24-27; Suchożebrski S., Kalendarium parafii Kożuchówek, Kożuchówek 2011; Wąsowski Z., Monografia parafii Kożuchówek na Podlasiu. Cz. 1-2, Kożuchowek 2015; Wspomnienia własne, rodziny i parafian.

(autor Andrzej PRZĄDKA)