Pochodził z rodziny inteligenckiej osiadłej od połowy XVIII w. w Międzyrzecu Podl. Ur. się 29 VIII 1929 w tym mieście jako s. Józefa (1905-84) i Stanisławy (1906-69), miał brata Stanisława, który pomagał Janowi w jego pracach projektowych. Józef Furman był zasłużonym naucz. szkół powsz. i średnich w regionie, pocz. pracował w Miejskiej Szk. Handlowej w Międzyrzecu, zaś w l. 1944-53 był dyr. Gim. Stow. Kupców Polskich w B. Podl. W Białej jest patronem jednej z ul., a w Międzyrzecu posiada tablicę pamiątkową w miejscowym lic.
F. pocz. wychowywał się w domu, już w 1935 r. rozpoczął naukę w miejscowej szk. powsz., a po przeprowadzce w 1937 r. do B. Podl. wraz z rodziną tutaj w 1942 r. ukończył naukę w miejscowej szk. powsz. W 1944 r. podjął naukę w Szk. Handlowej, w 1946 r. w I Państw. Lic. i Gim. im. Józefa I. Kraszewskiego – zob. (o profilu mat.-fizycznym). W l. szkolnych (1944-48) należał do ZHP – do Hufca Harcerskiego B. Podlaska, gdzie wykazał się jako zastępowy zdolnościami organizacyjnymi – był organizatorem i kmdt. licznych obozów harcerskich oraz pomagał przy akcji repatriacyjnej Polaków z ZSRR.
Po ukończeniu nauki na poziomie średnim, w l. 1948-52 studiował na Wydz. Architektury PW, dyplom inż. architekta otrzymał 27 II 1952. Jeszcze w trakcie studiów, w l. 1950-52, był zatrudniony jako młodszy projektant w Biurze Projektów Miastoprojekt-Stolica (Pracownia MDM) – tutaj wspólnie z inż. Wiktorem Idzkowskim projektował dwa bloki MDM (nr 21 i 22) i wnętrza bloku nr 82. Po ukończeniu studiów został zatrudniony jako starszy projektant, kolejno kierownik zespołu, w Pracowni Śródmieście Biura Urbanistycznego W. (w l. 1953-56). W 1957 r. awansował na kierownika pracowni w Biurze Projektów Miastoprojekt Stolica – Wschód (i tu pracował do 1962 r.), następnie otrzymał awans na kierownika pracowni projektowej w Przedsiębiorstwie Budownictwa Mieszkaniowego W. – Śródmieście.
W l. 1952-66 był czł. Oddz. Warszawskiego SARP. Dokumenty złożył 18 IV, a do Oddz. został przyjęty 2 VI 1952. Pocz. mieszkał przy ul. Orzechowskiej 4 m. 7, w 1953 r. otrzymał samodzielne mieszkanie w bloku MDM (Marszałkowska 55/73 m. 66a). W tym samym r., za zasługi projektowe, otrzymał również Srebrną Odznakę Odbudowy.
F. należał do grona zdolnych i czynnych architektów warszawskich, był autorem wielu projektów oraz uczestnikiem konkursów architektonicznych w l. 1955-65. Oto wykaz jego osiągnięć zaw.: 1955 – III nagroda za projekt Placów – Teatralnego i Dzierżyńskiego, 1958 – II nagroda za projekt „Ściany Wschodniej” przy ul. Marszałkowskiej (z Placem Centralnym), 1961 – II nagroda za projekt koncepcyjny Dzielnicy Bródno (zespół), 1961 – I nagroda za projekt koncepcyjny zagospodarowania terenów części zachodniej Osi Saskiej, 1961 – III nagroda za projekt i koncepcję Spółdzielczego Domu Handlowego w Łodzi (zespół), 1961 – I nagroda za projekt koncepcyjny centrum handlowego w Osiedlu Saska Kępa (zespół), 1962 – wyróżnienie za projekt Dworca Obsługi Miejskiej LOT, 1963 – II nagroda za projekt koncepcyjny krytego sztucznego lodowiska w Gd. Oliwie (zespół), 1963 – II nagroda za projekt budynku Teatru Dramatyczno-Muzycznego w Gdyni (zespół), 1964 – I i III nagroda za studium koncepcji urbanistycznej Placu Zwycięstwa i fragmentów zabudowy Powiśla, 1964 – II nagroda za projekt urbanistyczny ośrodka usługowego przy Placu Społecznym we Wr. (zespół), 1965 – I nagroda za projekt zagospodarowania Osiedla Szwoleżerów oraz za rozwiązanie urbanistyczne wschodniej części Osi Stanisławowskiej (zespół), 1965 – II nagroda za projekt koncepcyjny zagospodarowania przestrzennego śródmieścia i centrum usługowo – handlowego w Ostrowcu Świętokrzyskim (zespół), 1965 – I nagroda za projekt Placu Ratuszowego w Nowej Hucie w Kr. (zespół), 1965 – III nagroda za projekt urbanistyczno - architektoniczny Nadmorskiej Dzielnicy w Świnoujściu (zespół), 1965 – I nagroda za projekt urbanistyczno-architektonicznego śródmiejskiego ośrodka usługowego w Szczecinie (zespół), 1966 – II nagroda za projekt zagospodarowania przestrzennego terenu wokół Dworca Wschodniego i dzielnicy mieszkaniowej Szmulowizna (zespół).
W l. 60-tych XX w. F. projektował także obiekty zagraniczne: 1960 – wyróżnienie za projekt zabudowy w strefie mieszkaniowej Elviria w Hiszpanii (zespół), 1964 – II nagroda za projekt zespołu budynków Ambasady Polskiej w Brasilii (zespół), 1965 – wyróżnienie za projekt budynku teatru Narodowego w Budapeszcie (zespół).
F. był współautorem siedmiu zrealizowanych zespołów i budynków mieszkalnych na terenie W.: 1959-63 – osiedle Plac Teatralny-Bielańska (zespół), 1960-63 – osiedle Saska Kępa II (zespół), 1961-64 – osiedle Praga III (zespół), 1961-75 – osiedle Służewiec (zespół), 1961-72 – osiedle „Za Żelazną Bramą” (zespół), 1963-66 – biurowiec Naczelnego Komitetu ZSL (zespół), 1965-91 – budynek „Błękitny Wieżowiec” (zespół).
F. należał do grona znanych architektów warszawskich l. 50- i 60-tych XX w., pracując w zespole architekta Andrzeja Skopińskiego wspólnie z architektami Jerzym Czyżem i Jerzym Józefowiczem, którzy byli czołowymi wówczas przedstawicielami warszawskiego modernizmu poł. XX w. Przy projektowaniu osiedli mieszkaniowych wzorowali się na znanym dorobku Le Corbusiera – elewacje bloków były uporządkowane z licznymi kompozycjami graficznymi, wnętrza – proste i funkcjonalne, rozplanowane, z powierzchniami społecznymi, a wszystkie osiedla otoczone terenami usługowymi i zielonymi. Pierwsze prace zespołowe F. dotyczyły osiedli mieszkaniowych, takich jak Plac Teatralny-Bielańska, Saska Kępa II i Praga III, które stanowiły uzupełnienie dotychczasowych osiedli w postaci kilku 12 - piętrowych bloków tzw. punktowców, wraz ze skromnym otoczeniem architektonicznym. Dużym wyzwaniem dla zespołu był projekt mokotowskiego osiedla Służewiec, gdzie wprowadzano innowacje budowlane. Wznoszono tutaj bloki mieszkalne kilku- i kilkunastopiętrowe, z betonów wylewanych i wielkich płyt, stosowano nowe wykładziny podłogowe i ogrzewanie sufitowe, a nawet ściany drewniane oraz gipsowe. Nowatorski był także układ urbanistyczny osiedla, bowiem na całym terenie wytyczono sieć wewnętrznych ulic, bloki stawiano wzdłuż tych uliczek z pawilonami handlowo-usługowymi, a także z placami zieleni. Było to zatem osiedle eksperymentalne w zakresie konstrukcji i technologii, nie pozbawione jednak szeregu usterek budowlanych.
Interesującym wyzwaniem dla zespołu F. był projekt osiedla Za Żelazną Bramą, wznoszonego w l. 1961-72 w centrum W. na Mirowie. Na powierzchni ok. 33 ha wzniesiono 19 bloków mieszkalnych o 16 kondygnacjach dla 25 tys. mieszkańców. W domach zastosowano m.in. – „francuskie okna”, szwedzkie windy i nowoczesne parkiety, a same bloki były oparte na konstrukcjach słupowych i wznoszone metodą wylewanego betonu (Stolica). Na fasadach umieszczono luksfery, które usunięto w l. 90-tych XX w., czy markowane balkony. Nowością były powierzchnie wspólne – dość długie korytarze przeznaczone dla działalności społ. i kulturalnej, także partery w postaci szklanych witryn o charakterze handlowo – usługowym, ale część tej infrastruktury zaplanowano także na piętrach i dachach.
W poł. l. 60-tych XX w. F. uczestniczył także w projektowaniu dwóch samodzielnych budynków – pierwszym z nich był gmach Naczelnego Komitetu ZSL przy ul. Grzybowskiej 4/8. Do zespołu Andrzeja Skopińskiego i F. dołączyli dwaj architekci W. Panorski i W. Wierzbicki, którzy to przygotowali projekt konstrukcji, w wyniku czego powstał budynek biurowy o ciekawych walorach architektonicznych. Metalowo - szklana bryła biurowca z pionowymi zasłonami rzeczywiście robiła znakomite wrażenie na widzach, a wnętrza były rozplanowane bardzo funkcjonalnie. W 2006 r. działka została jednak sprzedana spółce deweloperskiej, która rozebrała budynek. Następnym projektem F. był tzw. Błękitny Wieżowiec przy Placu Bankowym nr 2. Zespół architektów jeszcze przed 1965 r. przystąpił do prac projektowych nad punktowcem o wysokości 80 m. dla potrzeb biurowych, ale z powodu braku dokumentacji i usterek konstrukcyjnych w 1967 r. przerwano cały projekt. Wznowiono i zrealizowano go w latach 1974-1991, lecz w innym już składzie architektów i wykonawców.
W l. 1958-59 F. współpracował również przy projektowaniu pawilonów handlowych przy ul. Marszałkowskiej w W., chociaż ta informacja nie została potwierdzona źródłowo.
F. zm. nagle 30 XI 1966 w W. i został pochowany na Cm. Powązkowskim (Stare Powązki) w grobie rodzinnym w kwat. 94/4/6. Żoną F. (od 1953 r.) była Mirosława Goleniewska (1927-2014), prof. zw. na Wydz. Farmaceutycznym Akad. Medycznej i Warszawskiego Uniw. Medycznego, znana farmaceutka oraz badaczka biotechnologii roślin leczniczych (zob.).
Bibliografia W., red. J. Durko, t. VIII, W. 2006, szp. 292, 675; Atlas Architektury W., oprac. J. Chrościcki, A. Rottermund, W. 1977, s. 65, 89, 193, 205, 220; Encyklopedia W., oprac. zb., W. 1975, s. 163; Chmielewski L., Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej W., W. 1987, s. 42-43, 50-52, 77-8, 145-47, 164-66; Trybuś J., Przewodnik po warszawskich blokowiskach, W. 2011, s.123, 132-33; Jankowski S., Jan Furman [nekrolog], „Architektura” 1966, nr 12, s. 546; Hübner’s Who is Who, vol.I, W. 2004 (M.Goleniewska); Jankowski S., MDM - Marszałkowska, 1730-1954, W. 1954, s. 55-56; Szwankowski E., Ulice i place W., W. 1963, s. 20, 40, 229; Rozenberg I., Osiedla mieszkaniowe w l. 1964-65, „Architektura” 1967, nr 8, s. 318; Warszawska Szkoła Architektury 1915-45: 50-lecie Wydz. Architektury PW, oprac. zb., W. 1967; Majewski J. S., Architektura W. w czterdziestoleciu 1956-96, „Kronika Warszawy” 1995, nr 4 (100), s. 45-73; Fragmenty stuletniej historii 1899-1999; ludzie, fakty, wydarzenia, oprac. zb., W. 2001; Leśniakowska M., Architektura w W. L. 1945-65, W. 2005; Mister W.: architektura mieszkaniowa lat 60. XX w., red. Ł. Gorczyca, M. Czapelski, W. 2012, s. 77-101; Kucza-Kuczyński K., Twórcy i dzieła Warszawskiej Szkoły Architektury, 1915-2015, W. 2017; Czapelski M., Moduły i wieżowce: polscy architekci wobec przemian w budownictwie mieszkaniowym 1956-70, W. 2018, s. 186, 189; PW, Sekretariat Szkoły, Teczka studenta – Furman Jan Antoni; Arch. Oddz. Warszawskiego Stow. Architektów RP (kwestionariusze). In memoriam. Pamięci Architektów Polskich [Internet]; Fot. J. Furmana – z 1948 r. w zbiorach autora; z 1966 r. w „Pamięć miasta. Architektura W. i jej projektanci” [internet].
(autor Marek WAGNER)