FRANKOWSKI Stanisaw


Ur. 17 II 1835 w Hliwkach (ob. Liwki Szlacheckie, par. pw. św. Antoniego w Huszlewie, pow. łosicki). Syn Feliksa i Julii z Marcinkiewiczów. Był bratem Jana (zob.) i Leona (zob.) Frankowskich. Kształcił się w Instytucie Szlacheckim, a następnie w Szk. Sztuk Pięknych w W. Współuczestniczył w zorganizowaniu i uruchomieniu pierwszej tajnej drukarni w W. Uczestniczył w zorganizowanej w 1861 r. manifestacji niepodległościowej, został wybrany na komisarza narodowego zaboru pruskiego. Od jesieni 1862 r. był komisarzem woj. mazowieckiego, a od III 1863 woj. kaliskiego. Radykalny działacz lewicy „Czerwonych”. W XII 1862 brał udział w zjeździe komisarzy w Głuchówku pod Skierniewicami, zainicjowanym przez brata Leona – komisarza lubelskiego. Tematem spotkania była bezczynność Komitetu Centralnego (KC) wobec wieści o przygotowującej się na styczeń brance. W związku z powyższym, po burzliwej dyskusji, zażądano od KC wydania rozkazu wybuchu powstania w chwili rozpoczęcia branki, grożąc, że w razie braku przychylności KC do ich postulatu, powstanie będzie przez organizację prowincjonalną rozpoczęte. Pomimo swej ułomności fizycznej – był garbaty, w pierwszej fazie powstania brał udział w walkach z bronią w ręku, m.in. 10 II 1863, w potyczce pod Ciepielinami (pow. pułtuski).

Od IX 1863 był jednym z czł. Rządu Narodowego, który od daty jego utworzenia nazywany był „wrześniowym”. Z polecenia powstańczych władz nawiązywał kontakty z Ludwikiem Mierosławskim oraz, po wyjeździe do Paryża, prowadził sprzedaż wyemitowanych w Król. Pol. listów zastawnych, celem zdobycia funduszy na zakup broni dla powstania. W wyniku prowokacji carskich agentów został aresztowany i skazany na 2 lata więzienia. W wyniku osobistej interwencji Hieronima Napoleona Bonaparte, cesarskiego kuzyna, u Napoleona III, F. uzyskał wolność, jednakże został wydalony z Francji. Po kilkuletniej tułaczce osiadł w Galicji. Dotknięty zupełną ślepotą i głuchotą, ostatnie miesiące swego życia, spędzał w zakładzie dla nieuleczalnie chorych im. Bilińskich we Lw., gdzie zm. 18 IX 1899. Jego prochy spoczęły na cm. Łyczakowskim we Lw.

PSB, t. VII, Kr. 1948-58, s. 95-6 (Sokulski J., Zahorska J.) – autorzy biogramu podają błędną datę ur. F. – 1840 r.); Stanisław Frankowski, „Kurier Lwowski” 1899, nr 259, s. 1, nr 262, s. 4; Łukaszewski J., Pamiętnik z l. 1862-64, W. 1973, s. 106-08, 111-12, 116-21, 125-27, 133; APS, Parafia Huszlew, Księgi Stanu Cywilnego 1826-1838, k. 155, nr aktu 24.


(autor Tomasz DOBROWOLSKI)