PIELASA


Ur. 5 I w Chyżynach, wsi leżącej obecnie w gm. Latowicz pow. mińskiego (przed II woj. świat. była to gm. Wielgolas, ona· też jest wymieniona przez P. w podaniu o przyjęcie do Sem. Duch. w Janowie Podl.). Nauki początkowe pobierał prywatnie, nast. rozp. edukację w Gim. Męskim Wydz. Pow. Sejmiku Mińska-Maz. w MM. Po uk. kl. VI w r. szk. 1924/1925 musiał przerwać naukę z powodu choroby. Brakujące wiadomości uzupełniał w W., w 1926.

W t.r. rozp. najważniejszy etap jego życia, złożył bowiem 25 VIII 1926 podanie o dopuszczenie go do egz. wstępnych w Sem. Duch. w Janowie Podl. Po jego uk. przyjął (29 VI 1932) święcenia kapłańskie.

Służbę kapłańską rozp. od 1VIII 1932 jako wikariusz par. Ceranów w pow. Sokołów Podl. i pełni ją do końca VII r. nast., kiedy to został przeniesiony do par. Trzebieszów w dek. łukowskim. Kolejne miejsca jego pracy duszpasterskiej jako wikariusza to nast. parafie diec. podl.: wspomniany już Trzebieszów (od 1VIII 1933), Domanice (od 18 VIII 1934), Kock (od 23 II 1935), Węgrów (od 1VII 1935), Górzno (od 1 VIII 1936), Łaskarzew (od 10 IV 1937), Mokobody (od 1X 1938), Garwolin (od 1III 1939).

W momencie wybuchu II woj. świat. 1 IX 1939 objął stanowisko wiceprob. par. Hołubla w pow. siedleckim, a od 1XI także jej administratora. W Hołubli, miejscowości naznaczonej wcześniejszym męczeństwem unitów, ks. P. dokonał rzeczy wyjątkowej jak na okupacyjne warunki GG, zbudował mianowicie w 1. 1940-1942, nową, murowaną świątynię. Prace mogły rozpocząć się m.in. dzięki temu, że w 1940 zostały zakupione cegły ze zniszczonego przez niem. bomby dużego budynku ośrodka zdrowia w S., zwanego też Kasą Chorych. Kolejną unikalną cechą hołublańskiego kościoła jest wspaniała polichromia wnętrza, zaprojektowana przez znanego malarza Felicjana Szczęsnego Kowarskiego i wykonana pod jego kierunkiem przez Marcina Jaeschke w 1943 oraz Zdzisława Sikorskiego w 1946. Freski na sklepieniu wykonali natomiast Zofia Iwicka i Teofil Kuźmowicz.

Konsekracji kościoła dokonał bp siedlecki czyli podl. Ignacy Świrski (zob.) 15 IX 1946. 7 X 1946 bp I. Świrski wysyłał pismo do ks. P., w którym m.in. pisał: „Wdzięczny Ci jestem, że [...] w najcięższych warunkach wojennych, z dobrowolnych ofiar wiernych, pobudowałeś i całkowicie wyposażyłeś piękną świątynię murowaną w Hołubli [„.]. Pozostawiłeś po sobie monumentum aere perennius. Ucieszyło nas to bardzo, że nawet nie pomyślałeś o chwilowym wypoczynku zasłużonym po wielkich trudach, lecz wyraziłeś ofiarną wolę do pobudowania jeszcze jednej świątyni w diec. Najchętniej przyjmujemy to Twoje oświadczenie i gotowość, popartą zdobytym doświadczeniem w budownictwie kościelnym, zlecamy Ci przeto w Panu, abyś przystąpił do budowy kościoła i plebanii w Sokołowie Podlaskim, spalonych podczas działań wojennych w 1944 r.".

W związku z powyższym od 25 X 1946 ks. P. objął całkowity zarz. par. w Sokołowie Podl. jako jej administrator. Warto przy tym dodać, że dotychczasowy kościół pw. św. Michała Archanioła, ufundowany przez Karola i Franciszkę Kobylińskich w I. 1820-1826, uległ zniszczeniu w trakcie bombardowania miasta przez lotnictwo sowieckie w VII 1944.

Na miejscu zniszczonego kościoła par. ks. P. rozp. wznoszenie nowej świątyni pw. Niepokalanego Serca NMP. Jej projekt wykonał architekt Andrzej Boni, wzorując się na swoim wcześniejszym projekcie kościoła pw. Najczystszego Serca NMP w W. Fundamenty zostały poświęcone 5 IX 1948, a prace budowlane ukończono w 1953. Poświęcił kościół bp Ignacy Świrski 25 X 1953 i był to już drugi obiekt sakralny przez niego kon­ sekrowany, a wybudowany staraniem ks. P.

W uznaniu dotychczasowych zasług bp I. Świrski mianował piśmem z 22 XII 1953 ks. P. kanonikiem hon. kościoła kated. pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w S., z wyznaczeniem d. 5 I 1954 jako terminu dopełnienia kanonicznej instytucji. Kolejne 1. pracy to nowe funkcje i obowiązki: dziekana dek. sokołowskiego (1IV 1958 - 31XII 1978 po raz pierwszy, 24 VII 1982 - 12 IX 1983 po raz drugi), delegata bpa siedleckiego ds. gospod. Wyższego Sem. Duch. (na okres sześcioletni, tj. od 1 X 1963 do 30 IX 1969), egzaminatora prosynodalnego (od 20 IV 1964 do 20 IV 1974), wizytatora diec. par. dziekańskich w Kopciach, Kosowie Lackim i Węgrowie (na okres trzech I. tzn. do 31XII 1970). Pismem bpa Świrskiego z 15 III 1968 został również mianowany kanonikiem Kapituły Kolegiaty Janowskiej.

Na przełomie 1. 70-tych i 80-tych (1979-1981) ks. S. P przenosi drugi sokołowski kościół (drewniany) z ul. Kosowskiej do części miasta zwanej Przeździatką, poddając go jednocześnie stosownemu remontowi i zabezpieczeniu. W VI 1982 obchodzł jubileusz 5O-lecia kapłaństwa, przekraczając zarazem 76. r. życia. W związku z tym 2 1. późn. 15 V 1984 został zwolniony z urzędu prob. par. Niepokalanego Poczęcia NMP w Sokołowie Podl. i przeniesiony na emeryturę z prawem zamieszkania na par. plebanii. Zm. 25 I 1985. W uroczystościach pogrzebowych, odbywających się w kościele par. w Sokołowie Podl. 27 I, wzięło udział liczne grono duchowieństwa i rzesze wiernych. Po pogrzebie ciało przewieziono do rodzinnego Latowicza, par. z której ks. kanonik pochodził.

W dowód pamięci i uznania dla dokonań ks. kanonika P., Rada Gm. Paprotnia podjęła 30 IV 1996 decyzję o nadaniu jednej z ul. w Hołubli jego im. Z kolei 6 1. późn., 18 IV 2002 r. RM w Sokołowie Podl. uchwaliła nadanie skwerowi miejskiemu leżącemu pomiędzy ul. Długą, Wolności i Bulwarem, im. ks. P.


ADS, Akta osobiste ks. P.; Katalog duchowieństwa i parafii diecezji siedleckiej czyli podlaskiej, S. 1975; Diecezja Drohiczyńska 2004; T. Glinka, M. Kamiński, M. Piasecki, K. Przygoda, A. Walenciak, Podlasie, W. 2000; M. Szuciak, Hołubla. Sanktuarium Maryjne uświęcone męczeństwem unitów, Hołubla 1992; fot. [http://www.konkatedra.pl/aktualnosci/ks-kan-stanis%C5%82aw-pielasa-wr%C3%B3ci%C5%82-do-soko%C5%82owa; dostęp 30.04.2021].

(autor Jacek ODZIEMCZYK)