Ur. się 5 X 1931 w Toruniu w rodzinie inteligenckiej. W l. 1951-6 studiował w Prymasowskim WSD w Gnieźnie. Święcenia kapłańskie otrzymał 25 V 1956 z rąk bp. Franciszka Jedwabskiego, sufragana poznańskiego, ponieważ Stefan kardynał Wyszyński, Prymas Polski, był uwięziony, a bp pomocniczy gnieźnieński Lucjan Bernacki przebywał na wygnaniu poza archidiecezją. Tego d. przyjęli święcenia kapłańskie koledzy kursowi, m.in.: nieżyjący już prymas Polski, Józef kardynał Glemp i również nieżyjący bp Jerzy Dąbrowski, bp. pomocniczy gnieźnieński w l. 1982-1991. Po święceniach kapłańskich N. pracował jako wikariusz najpierw w par. Nowa Wieś Wielka, a potem w par. Smogulec. 20 II 1958 rozpoczął studia w Instytucie Katolickim w Paryżu. Następnie w 1961 r. został skierowany do Rzymu, aby kontynuować studia specjalistyczne na Papieskim Uniw. Laterańskim, które ukończył w 1966 r. doktoratem z teologii moralnej. Był to czas trwania II Soboru Watykańskiego, a N. pracował w biurze prasowym Soboru.
Po powrocie do kraju w 1966 r. został wykładowcą w Prymasowskim Wyż. Seminarium Duchownym w Gnieźnie i prowadził zajęcia z etyki, teologii moralnej oraz jęz. franc. 15 IX 1970 rektorem tegoż seminarium mianował go kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski i abp gnieźnieński. N. pełnił tę funkcję przez 12 lat. 20 II 1982 papież Jan Paweł II mianował go bp. pomocniczym w archidiecezji gnieźnieńskiej. Sakrę biskupią przyjął 25 III t. r. w Gnieźnie, w uroczystość Zwiastowania Pańskiego. Gł. konsekratorem był Józef kardynał Glemp, prymas Polski. Dzień 25 III będzie charakterystyczny w dalszym życiorysie bp. Równocześnie, tego samego dnia, otrzymał nominację papieską i przyjął święcenia biskupie ks. Jerzy Dąbrowski (zm. w 1991 r.), kolega kursowy z seminarium.
N., mianowany bp. tytularnym Gemelleńskim w Byzacenie, jako swoje pasterskie zawołanie obrał słowa: „Tuis inhaerere mandatis - Przylgnąć do Twoich przykazań”. Od dnia konsekracji biskupiej pełnił urząd wikariusza generalnego archidiecezji gnieźnieńskiej. Został także wikariuszem biskupim prymasa Polski dla m. Bydgoszcz i prob. par. farnej pw. św. Marcina i Mikołaja w tymże mieście. Tutaj był inicjatorem powstania Instytutu Teologicznego w Bydgoszczy, Bydgoskich Dni Społecznych i Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. Założył pierwsze lic. katolickie w tym mieście.
W l. 1989-94 był przew. Komisji Episkopatu Polski «Iustitia et Pax», a od 1994 r. przew. Komisji ds. Zakonnych. W 1990 r. został czł. Papieskiej Rady «Iustitia et Pax». 25 III 1996 Ojciec Święty Jan Paweł II mianował go bp. siedleckim w uroczystość Zwiastowania Pańskiego. Trzy dni później, 28 III w obecności Kolegium Konsultorów Diecezji Siedleckiej, N. objął kanonicznie rządy w diecezji siedleckiej jako jej ordynariusz. Uroczysty ingres do katedry siedleckiej odbył 21 IV 1996. Już w swoim pierwszym Liście pasterskim do wiernych diecezji siedleckiej, N. wyraził głębokie uznanie dla poprzedników i świadectwa wiary na tej ziemi. Od pierwszego swego pobytu w Janowie Podlaskim 28 V 1996, podjął osobistą decyzję o oficjalnym używaniu dwóch imion z chrztu świętego: Jan-Wiktor. Do kościoła kolegiackiego w Janowie Podlaskim, który do 1924 r. był kościołem katedralnym diecezji podlaskiej, ówczesny bp Beniamin Szymański sprowadził w 1859 r., podarowane mu przez papieża Piusa IX, relikwie św. Wiktora, męczennika rzymskiego z III w. Kult św. Wiktora jest po dziś dzień bardzo żywy w par. janowskiej.
Już jako bp siedlecki uczestniczył w ostatniej fazie przygotowań do beatyfikacji męczenników z Pratulina, unitów podlaskich. Proces kanonizacyjny o beatyfikację unitów podlaskich, zamordowanych przez carat w 1874 r. w obronie wiary i jedności z papieżem, rozpoczął już w diecezji w 1938 r. bp Henryk Przeździecki, (zob.) kontynuował go bp Ignacy Świrski (zob.), a zakończył bp Jan Mazur (zob.), przesyłając akta sprawy do Rzymu w 1995 r. Diecezja zachowała pamięć o męczeństwie unitów, modliła się i oczekiwała beatyfikacji męczenników podlaskich, których proces w Rzymie został prawie ukończony. W roku 400-lecia zawarcia Unii Brzeskiej, dla uczczenia tego historycznego i religijnego wydarzenia, odbyły się w Pratulinie (11 VI 1996) uroczystości z udziałem episkopatu Polski, który przez dwa następne dni obradował na 283 Plenarnej Konferencji w gmachu Wyż. Seminarium Duchownego Diecezji Siedleckiej. Historycznym i pierwszym tej miary wydarzeniem w dziejach diecezji było wyniesienie na ołtarze błogosławionych Wincentego Lewoniuka i 12 towarzyszy, męczenników z Pratulina, unitów podlaskich. Beatyfikacji dokonał Jan Paweł II, podczas Mszy św. na Placu św. Piotra w Rzymie 6 X 1996. N. koncelebrował Mszę św. z papieżem, podczas której prezentował jako bp siedlecki męczenników z Pratulina. W tym historycznym dla Podlasia wydarzeniu uczestniczyło ponad 2 tysiące pielgrzymów z diecezji siedleckiej. Jako bp siedlecki podjął to chwalebne i męczeńskie dziedzictwo diecezji, włączając je w duchowe przygotowanie wiernych do przeżywania Wielkiego Jubileuszu Roku 2000. Po wyniesieniu męczenników z Pratulina na ołtarze, biskup siedlecki podniósł kościół parafialny w Pratulinie do rangi diecezjalnego sanktuarium Błogosławionych Męczenników Podlaskich.
Dla podkreślenia znaczącej w przeszłości roli miasta Łuków w procesie ewangelizacji i wychowania na tych terenach, N. 15 VI 1997 utworzył przy kościele par. pw. Przemienienia Pańskiego, Kapitułę Kolegiacką Łukowską. Jednocześnie ta świątynia podniesiona została do rangi kolegiaty. Natomiast patronami kapituły zostali błogosławieni Męczennicy z Pratulina.
Bezpośrednio po beatyfikacji unitów N. zainicjował misje ewangelizacyjne, które w l. 1997-9 odbyły się we wszystkich par. i połączone zostały z peregrynacją Krzyża Pratulińskiego, kopii ikony Matki Bożej Leśniańskiej i relikwii błogosławionych Męczenników z Pratulina. Misje odbywały się pod hasłem: „Z wiarą ojców w trzecie tysiąclecie”. Prowadziło je 80 kapłanów, 65 diecezjalnych i 15 zakonnych. Był to wielki i wyjątkowy program duszpasterski w diecezji związany z uczczeniem błogosławionych Męczenników Podlaskich, pogłębieniem wiary w duchu „nowej ewangelizacji” i głębokim religijnym przygotowaniem diecezjan do wejścia w trzecie tysiąclecie chrześcijaństwa. Misje ewangelizacyjne stały się duchowym przygotowaniem wiernych w diecezji do przeżywania Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 i wizyty apostolskiej Jana Pawła II w S. 10 VI 1999. To spotkanie wiernych z „Piotrem naszych czasów" na błoniach siedleckich było najdonioślejszym wydarzeniem w historii tej męczeńskiej diecezji. N. ogromnie cieszył się z przybycia Ojca Świętego na męczeńskie Podlasie, co w imieniu własnym i wszystkich zebranych wyraził w słowie powitania, mówiąc: „Pozdrawiamy Cię, Umiłowany Ojcze Święty, na ziemi Męczenników Podlaskich, którzy złożyli najwyższe świadectwo swej wierności Chrystusowi i Kościołowi oraz miłości do Jego Najwyższego Pasterza – Ojca Świętego”.
Zgromadziła się wtedy ogromna rzesza wiernych, tak z diecezji, jak i rodaków zza wschodniej granicy Polski. Sam papież na zakończenie Mszy św., w końcowym pozdrowieniu do zgromadzonych, w żartobliwy sposób powiedział: „Bardzo wielu was się tu zgromadziło, jakby Siedlce liczyły milion. Bogu niech będą dzięki !”. Tak liczna obecność i modlitewna postawa zgromadzonych były wyrazem pokładanej głębokiej nadziei na umocnienie w wierze ojców, na progu trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa. Chcąc pogłębić rozwój kultu św. Józefa, oblubieńca Najświętszej Maryi Panny i opiekuna Kościoła, N. nadał w 1999 r. rangę diecezjalnego sanktuarium św. Józefa kościołowi parafialnemu w S. pod jego wezwaniem.
W 1998 r. z inicjatywy N. gruntownie przebudowano i oświetlono prezbiterium katedry. Tron biskupi ustawiono centralnie w prezbiterium, wybudowano nowy, kamienny ołtarz posoborowy i wstawiono nowe ławki na kościele.
W trosce o stałą formację intelektualną i duchową kapłanów, wynikającą z dokumentów Kościoła i wskazań Jana Pawła II zawartych w adhortacji apostolskiej „Pastores dabo Vobis”, N. wprowadził w diecezji od 1996 r. studium „Stałej formacji kapłanów”. W celu większego zaangażowania świeckich w życie Kościoła siedleckiego odbyły się w stolicy diecezji Siedleckie Spotkania Społeczne (1997 r., 1998 r.). Co roku organizowano Dni Kultury Chrześcijańskiej, a w roku 1998 miały miejsce: Diecezjalny Kongres Powołań, Diecezjalny Kongres Różańcowy i Diecezjalny Kongres Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich. Tym wszystkim inicjatywom duszpasterskim patronował N. Troszczył się także i zdecydowanie popierał istniejące już, choć jeszcze młode, diecezjalne środki społecznego przekazu czyli diecezjalny tygodnik „Podlaskie Echo Katolickie” i rozgłośnię diecezjalną Katolickie Radio Podlasie. Radio i gazeta były pomocnym środkiem ewangelizacji dla bp., którego większość celebracji w diecezji była transmitowana przez radio, a homilie i przemówienia pasterskie publikowane na łamach gazety.
W czasie jego pasterzowania, jako wyraz troski o katolickie wychowanie i kształcenie dzieci i młodzieży, powstały na terenie diecezji trzy katolickie licea ogólnokształcące: w Garwolinie (1996 r.), w B. Podl. (1997 r.) i w S. (1998 r.). Kościół siedlecki przeżywał celebrację Roku Jubileuszowego w wymiarze diecezjalnym, którego uroczysta inauguracja pod przewodnictwem N. miała miejsce 25 XII 1999 w katedrze siedleckiej. Natomiast diecezjalne uroczystości jubileuszowe, połączone z pierwszą rocznicą wizyty apostolskiej Jana Pawła II w diecezji siedleckiej, odbyły się w Pratulinie (10 VI 2000) z udziałem episkopatu Polski przy „ołtarzu papieskim” przeniesionym z S. na stałe do Pratulina. Szczególnym akcentem i wymiarem duszpasterskim Roku Jubileuszowego w diecezji były uroczyste celebracje pod przewodnictwem N. wszystkich sakramentów świętych. Odbył się także jubileuszowy, III Diecezjalny Kongres Eucharystyczny, przeżywany w liturgicznej oktawie uroczystości Bożego Ciała w d. 22-29 VI 2000.
Te wszystkie uroczystości diecezjalne odbywały się w katedrze siedleckiej jako „matce kościołów w diecezji” pod przewodnictwem N. Tak więc „Święty Kościół Siedlecki", jak nazywał N. diecezję siedlecką, wszedł w trzecie tysiąclecie wiary pod jego pasterskim przewodnictwem. Już w trzecim tysiącleciu miała miejsce koronacja obrazu Matki Bożej w Parczewie (6 V 2001), której dokonał Józef kardynał Glemp, prymas Polski z udziałem N. Został także poświęcony i oddany do użytku w S. gmach Centrum Charytatywno-Duszpasterskiego im. Matki Teresy z Kalkuty. Uroczyście poświęcił go 26 V 2001 arcybiskup Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce. Okazały budynek przy katedrze siedleckiej wybudowano w ciągu dwóch lat. Było to zrealizowaniem gorącego pragnienia duszpasterskiego N., o czym mówił w powitaniu Ojca Świętego w S., aby w trwały sposób i ze szczególnym pożytkiem dla ubogich upamiętnić jego wizytę apostolską na męczeńskiej i wiernej Kościołowi ziemi podlaskiej. Działalność centrum, w którym podejmuje się bezpośrednią pomoc biednym i niepełnosprawnym, stała się czytelnym udziałem diecezji w dziele „nowej ewangelizacji”, realizowanej w wymiarze „opcji na rzecz ubogich”, do czego tak usilnie zachęcał papież Jan Paweł II. Diecezja siedlecka, podejmując także życzenie Ojca Świętego, wyrażone w Liście Apostolskim Novo millennio ineunte, o potrzebie „nowej aktywności misyjnej Kościoła”, zorganizowała Diecezjalny Kongres Misyjny Dzieci (2 VI 2001). Była to okazja do ożywienia misyjnej formacji dzieci i młodzieży pod przewodnictwem N., na progu trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa.
N. zawsze przygotowywał na piśmie wszystkie swoje homilie i przemówienia. Wielce cenił sobie posługę słowa, do której przygotowywał się solidnie. Były one głęboko osadzone w kontekście Pisma Świętego, posiadały odniesienie do dokumentów Kościoła i nauczania papieskiego oraz zawierały duszpasterskie wskazania dla wiernych jako sposób realizacji Ewangelii w życiu chrześcijańskim. Zdecydowana większość nauczania biskupa siedleckiego została zebrana przez seminaryjny zespół redakcyjny i wydana drukiem. Każdego roku ukazywał się jeden tom pod znamiennym tytułem W Świętym Kościele Siedleckim (cz. 1-5, S. 1997-2001) zawierający jego listy pasterskie, homilie i przemówienia. Do każdego z nich Wstęp napisali znani biskupi polscy w kraju i za granicą. Opublikowano także, zebrane tematycznie, nauczanie N. podczas jego posługi rektorskiej i biskupiej w archidiecezji gnieźnieńskiej i diecezji siedleckiej.
Ostatnim wystąpieniem pasterskim w diecezji N. był jego udział w Diecezjalnym Dniu Chorych, który jest obchodzony corocznie 2 VII w sanktuarium w Kodniu, we wspomnienie Matki Bożej Kodeńskiej. Przewodniczył wtedy Mszy Św., wygłosił homilię do licznie zgromadzonych chorych i ich opiekunów, a po niej dokonał wymownego w treści aktu zawierzenia chorych Bogu przez wstawiennictwo Matki Boskiej Kodeńskiej. W homilii mówił o godności człowieka chorego w dziele nowej ewangelizacji jako znaku miłości Bożej do człowieka. Być może już wtedy miał problemy ze stanem zdrowia. Potrzebował trochę wytchnienia. Wyjechał na odpoczynek, ale niestety nastąpiło osłabienie organizmu i przyszła długotrwała choroba, połączona z niemocą fizyczną i paraliżem kończyn. Od połowy VII 2001 przebywał jakiś czas w szpitalu, później powrócił do domu i tam otoczony troskliwą opieką domowników i lekarzy poddał się intensywnej rehabilitacji. Cała diecezja nieustannie modliła się o zdrowie dla swego pasterza.
Zm. 25 III 2002, po 9 miesiącach choroby, w Wielki Poniedziałek w uroczystość Zwiastowania Pańskiego. Przypadała wtedy 20. rocznica jego sakry biskupiej oraz. 6. rocznica przeniesienia na stolicę biskupią do S. Uroczystości pogrzebowe odbyły się w d. 26 i 27 III. W Wielki Wtorek, 26 III po południu, przeniesiono ulicami miasta ciało zmarłego z gmachu kurii biskupiej do katedry siedleckiej. Eksportę żałobną prowadził abp metropolita lubelski Józef Życiński i on wygłosił okolicznościową homilię, a Mszy św. przewodniczył abp Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce. Następnego dnia w południe rozpoczęły się obrzędy pogrzebowe, którym przewodniczył prymas Polski, Józef kardynał Glemp, kolega z lat seminaryjnych. On także wygłosił homilię pogrzebową, pełną osobistych i koleżeńskich wspomnień o zmarłym. Msze św. koncelebrowało 39 bp., prawie 400 kapłanów, a katedra nie mogła pomieścić licznie zebranych wiernych. Ciało N. złożono w podziemiach kościoła katedralnego, obok poprzednich biskupów diecezji: Henryka Przeździeckiego (zm.1939) i Ignacego Świrskiego (zm. 1968). Na wiadomość o śmierci N. papież Jan Paweł II przysłał list kondolencyjny na ręce bp. Henryka Tomasika, sprawującego urząd administratora diecezji i pełniącego rolę gospodarza uroczystości pogrzebowych. Bp N. przeżył 70 lat, w tym 46 w kapłaństwie i 20 lat w biskupstwie – z czego 14 lat jako pomocniczy bp gnieźnieński i 6 lat jako ordynariusz siedlecki.
Błoński B. ks., Biskup Jan Wiktor Nowak, pasterz „Świętego Kościoła Siedleckiego”, „Szkice Podlaskie” 2002, z. 10, s. 261-8; Ks. Biskup Jan Wiktor Nowak (1931-2002), „Podlaskie Echo Katolickie” 2002, nr 14 (353); Pieńkosz J., Biskup Siedlecki Jan Wiktor Nowak wezwany do wieczności, „Podlaskie Echo Katolickie” 2002, nr 14(353); Błoński B. ks., Mandziuk J., Nowak Jan Wiktor (1931-2002), [w:] Słownik polskich teologów katolickich 1994-2003. red. J. Mandziuk, t. 9, W. 2006 s. 450-7; Komunikat o nominacji nowego biskupa Diecezjalnego w Siedlcach, „Wiadomości Diecezjalne Siedleckie” 1996, nr 4, s. 106-10; Śp. Bp Jan Wiktor Nowak, „L'Osservatore Romano”, wyd. pol., 2002, nr 5 (243); Dudka F., Zarys historyczny dziejów diecezji siedleckiej, [w:] Katalog Diecezji Siedleckiej 1999, S. 1999, s. 57-9; Błoński B., Diecezja siedlecka, przeszłość i teraźniejszość, [w:] Przypatrzcie się bracia powołaniu waszemu, red. A. Baran OFM Cap, L. 2002, s. 121-43; ADS, Akta Osobowe, Bp Jan Wiktor Nowak.
(autor ks. Bernard BŁOŃSKI)