KUC Feliks

Ur. 10 I 1892 w W. na Pradze, s. kolejarza Jana Kucia i Józefy z Banasiaków. Ochrzczono go w kościele Matki Bożej Loretańskiej. W 1913 r. rozpoczął służbę w wojsku carskim jako kawalerzysta. W rok później wybuchła I woj. świat. K. trafił na front jako żołnierz (najprawdopodobniej) Lejb-Gwardyjskiego Pułku Grenadierów Konnych. Walczył przeciwko Niemcom, m.in. pod Królewcem. Nieznany jest przebieg jego szlaku bojowego. Z informacji w książeczce wojsk. wynika, iż w 1915 r. znalazł się w głębi Rosji, aż w Astrachaniu, położonym w delcie Wołgi, niemalże nad Morzem Kaspijskim. Przebywał tam w szpitalu na oddz. wewnętrznym.

Po zakończeniu działań wojennych wstąpił do Policji Państwowej (PP). Pierwszym miejscem jego pracy był posterunek w Zbuczynie. Tam 1 II 1920 ożenił się z Teofilą Zaniewicz. Zaraz potem został przeniesiony na posterunek do nieodległego Wiśniewa. W VI 1920 ogłoszono pobór do wojska m.in. byłych szeregowców, którzy w armiach obcych służyli w oddziałach jazdy. K. stawił się na wezwanie w Pow. Komendzie Uzupełnień w S. Został powołany do odbycia służby wojsk. z d. 5 VII 1920, z odroczeniem na rok, gdyż PP go reklamowała. Oznaczało to, że służba w policji będzie mu zaliczona na poczet służby wojsk. Nic nie wiemy o tym okresie jego życia, jednak musiał się jakoś zasłużyć podczas walk z bolszewikami, skoro później otrzymał Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-21. Z d. 28 III 1923 przeniesiony do rezerwy. W Wiśniewie K. spędził 17 lat. Tu urodził się mu syn (w wieku 2 l. zm., pochowany na miejscowym cm.) oraz c.: Maria Janina (1926) i Krystyna (1929). Awansował na starszego posterunkowego. D. 6 IX 1937 został przeniesiony na posterunek w Sarnakach. Był sumiennym, odpowiedzialnym policjantem. Za wzorowe wypełnianie swoich obowiązków otrzymał z rąk kmdt. woj. PP dwa Medale Za Długoletnią Służbę – w VI 1938 brązowy, a w VIII 1939 srebrny.

D. 10 IX 1939 premier RP podpisał dekret o mobilizacji PP, na mocy którego policja została włączona do sił zbrojnych i otrzymała kompetencje żandarmerii wojskowej. Do Sarnak przyszedł rozkaz udania się policjantów na koncentrację do punktu zbornego. 11 IX 1939 K. wraz z załogą posterunku w Sarnakach (kmdt. Michałem Adamczykiem – zob., Wiktorem Śnieżkiem – zob. i Pawłowskim) rowerem udał się na wschód, w kierunku Włodawy. Do sowieckiej niewoli dostał się w nieznanych okolicznościach i w niewiadomym miejscu. Najpierw trafił do juchnowskiego obozu dla jeńców wojennych. Podczas pobytu tutaj musiał widzieć się ze swoim kmdt. M. Adamczykiem, który też trafił do Juchnowa po aresztowaniu. Pod koniec października obaj zostali odesłani do obozu w Ostaszkowie tym samym transportem, w grupie 586 jeńców. Dotarli po trzech dniach, 29 X 1939. Tam K. spotkał kolegę z dawnej pracy, byłego kmdt. posterunku policji w Wiśniewie – przodownika Jana Więckowskiego. O tym fakcie informował Więckowski w liście z Ostaszkowa, w którym (pod datą 27 XI 1939) pisał do s. i c. m.in.: „Donoszę, że przebywam w Rosji Sowieckiej, dobrze mi jest. (…) Jest tu także Biardzki i Kuć”. Młodzi Więckowscy przekazali tę informację Teofili Kuć.

Jednym z pierwszych trans­portów, 8 lub 9 IV 1940, K. wywieziony został z Ostaszkowa na podstawie listy nr 012/2, podpisanej przez naczelnika NKWD kalinińskiego obwodu. Zginął między 9 a 11 IV od strzału w tył głowy, w należącej do NKWD piwnicy przy ul. Sowietskiej w Kalininie. Jego ciało, wraz z setkami innych, wywieziono do odległego o 32 km. Miednoje, gdzie wrzucono je do jednego z dołów śmierci, na skraju lasu. K. przeżył 48 lata, osierocił dwie c.

Po wojnie Teofila Kuć rozpoczęła poszukiwania zaginionego męża. Pisała m.in. do PCK w W., do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Genewie, do wydawnictwa prasowego „Zorza”, ale znikąd nie uzyskała informacji o jego losach. D. 3 IV 1959 Sąd Pow. w S. Wydz. I Cywilny, na wniosek c. Marii Janiny Zaniewicz, postanowił oficjalnie uznać K. za zm. i oznaczył chwilę jego śmierci na d. 31 XII 1947. W uzasadnieniu postanowienia czytamy: „Jak wynika z zeznań św.[świadka] Heleny Więckowskiej – Feliks Kuć, będący przed wybuchem wojny w 1939 r. funkcjonariuszem policji – uciekł razem z policją we wrześniu 1939 r. na wschód. Dostał się on do obozu w Ostaszkowie, gdzie przebywał razem z mężem świadka. Od 1939 r., w którym otrzymano ostatnią o nim wiadomość za pośrednictwem listu męża świadka, nie dał on później żadnego znaku życia o sobie. Biorąc powyższe pod uwagę – Sąd na podstawie art. 19 p.o.p.s. i art. art. 2 § 1, 5 i nast. Dekr.[dekretem] z dn. 23. VIII. 1945 r. /Dz. U. Nr 40 z 1945 r./ orzekł jak wyżej”. W 1989 tyg. „Zorza” zamieścił wykaz zaginionych jeńców Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa. Na alfabetycznej liście pod numerem 976 znalazło się nazwisko K.

K. został upamiętniony kilkakrotnie. 2 IV 1995 na ścianie kościoła św. Stanisława w S., z inicjatywy siedleckiej Rodziny Katyńskiej, wmurowano tablicę upamiętniającą funkcjonariuszy PP – ofiary zbrodni katyńskiej z rejonu siedleckiego, z imienną tabliczką K. 9 IX 2001 na ścianie zabytkowej dzwonnicy kościoła w Sarnakach została poświęcona i odsłonięta tablica epitafijna upamiętniająca kmdt. sarnackiego posterunku PP przodownika M. Adamczyka i jego podwładnych: starszego posterunkowego K. oraz posterunkowego W. Śnieżka. 17 IX 2010 podczas uroczystości na starym cm. w Sarnakach dąb jego pamięci posadziła c. Maria Janina Zaniewicz. Na mocy decyzji Ministra Obrony Narodowej z d. 5 X 2007 starszy posterunkowy PP K. został pośmiertnie awansowany do st. aspiranta PP.


Lista strat Kozielsk-Ostaszków-Starobielsk, „Zorza” 1989, nr 30; Ubity w Kalininie, zachoronieny w Miednom. Kniga pamiati polskich wojenno-plennych – uznikow ostaszkowskogo łagieria NKWD SSSR, rasstrieliannych po reszen’iu politbiuro CK WKP (6) ot 5 marta 1940 goda, Moskwa, Memoriał 2019, s. 633; Bolesta H., Dobrowolski T., Kazun D., Wasilewska A., Katyniacy Ziemi łosickiej, Łosice 2020, s. 181-187; Erchard I., Krzyszkowiak K., Adamczyk R., Każdą wolną chwilę nam poświęcał [w:] Mój Ojciec cz. II (prace konkursowe) pod red. S. M. Jankowskiego, Kr. 1995, s. 27-33; Erchard I., Sarnaki, „Piłsudczyk” 2001, nr 11-12, s. 20-21, 34-35; Zaniewicz M. J., list z 8 II 2010 do autorki; Zaniewicz J., listy do autorki z 21 VI 2019 i 17 VII 2019; Książeczka wojskowa K.; Dokumenty i fot. udostępnione przez Janinę Marię Zaniewicz, c. K.

(autor Agata WASILEWSKA)