RYSTER


Ur. 7 IV w Działoszynie, w pow. wieluńskim; s. Jana i Marianny z d. Kiełbasińskiej. Tam uk. szk. powsz. Potem uczył się w W. w szk. filol. Floriana Łagowskiego i w I progim. w W.

W 1901 wstąpił do Sem. Duch. Metropolitalnego w W. 22 II 1903 otrzymał tonsurę i IV mniejsze święcenia, 23 VI 1907 - święcenia subdiakońskie, 30 VI 1907 - święcenia diakońskie - wszystkie z rąk bp. Kazimierza Ruszkiewicza w kościele św. Krzyża w W.

W 1906 rozp. studia w Akad. Duch. w Petersburgu, gdzie 30 V 1909 roku uzyskał st. kandydata teol. 25 III 1909 w kaplicy akad. został wyświęcony na kapłana przez bp. sufragana mohylewskiego Jana Cieplaka. Pokłosiem studiów petersburskich była opublikowana w 1910 w Petersburgu rozpr. historyczno-apologetyczna Pobyt św. Piotra w Rzymie, która ukazała się w „Wiadomościach Archidiecezji Mohylewskiej."

22 X 1909 R. otrzymał nominację na wikariusza w Gostyninie, skąd od 1 II 1911 został przeniesiony na wikariat do par. Wniebowzięcia NMP w Łodzi. W tym samym r. rozp. współpracę z red. Podręcznej Encyklopedii Kościelnej, którą publikowało Wyd. Biblioteki Dzieł Chrześcijańskich w W. Współpraca trwała do 1916, a ks. R. oprac. artykuły z dziedziny apologetyki i historii.

Od IX 1911 do VI 1912 pełnił obowiązki prefekta Szk. Handl. w Zgierzu, a od VIII 1912 do X 1917 - kapelana przy Warszawskim Tow. Dobroczynności. We IX 1912 został przeniesiony do W., gdzie do 21 I 1916 pracował jako archiwista i sekr. w Kurii Metropolitalnej. Od tego dnia został przeniesiony na stanowisko prof. Sem. Metropolitalnego św. Jana w W. Pełnił tam również funkcję cenzora ksiąg relig. Od 1X 1917 był kapelanem szpit. dziecięcego w W., nadal pełniąc obowiązki prof. sem. W II 1913-1916 pełnił zaszczytną funkcję kaznodziei i sekr. abp. A. Kakowskiego podczas jego wizytacji kanonicznych.

Na propozycję bp. H. Przeździeckiego (zob.), z którym po raz pierwszy zetknął się podczas swojej pracy w Łodzi (ks. Przeździecki był wtedy prob. największej łódzkiej par. św. Józefa), w XI 1918 przeszedł do diec. podl. i objął obowiązki kanclerza kurii, które pełnił przez 6 1. do X 1924. Decyzja abp. A. Kakowskiego o przeniesieni u R. do diec. podl. nosi datę 29 XI 1918. Wraz z innymi duchownymi, którzy przeszli do diec. na prośbę bp. H. Przeździeckiego, ks. R. objął szereg kluczowych funkcji w kurii diec. Spowodowane było to faktem, że w młodej diec. brakowało doświadczonych kapłanów. R. obok funkcji kanclerza pełnił od 9 XII 1918 funkcję prob. par. Wargocin.

8 III 1919 R. wszedł z nominacji bpa do zarz. Koła Księży Prefektów Diec. Podl. W 1. 1919-1930 był czł. Diec. Rady Administracyjnej z nominacji, w l. nast. czł. tej rady stawali się automatycznie czł. kapituły katedr. W 1. 1920-1922 - wizytator zakonów, w I. 1919-1924 - radca rzeczywisty kurii z nominacji. W I. nast. zmieniły się zasady i był radcą automatycznie jako c:zł. kapituły kated. W I. 1934-1939 - egzaminator prosynodalny, w I. 1923-1933 - egzaminator synodalny, w I. 1928-1930, 1937-1939 - wizytator szk. średnich na terenie całej diec., w I. 1920-1939 - czł. Rady a vigilantia i ds. mównictwa kościelnego, w I. 1937-1939 - z-ca przewodn. Rady ds. nauczania religii w szk., w I. 1923-1929 - prob. konsultor.

18 II 1919 ks. R. mianowany został kanonikiem Kapituły Kated. Podl. Już 28 IX 1919 wraz z ks. Józefem Kobylińskim, brał udział jako przedstawiciel tej kapituły w konsekracji bpa sufragana podl. Cz. Sokołowskiego.

W 1920 po raz pierwszy dały znać o sobie kłopoty ze zdrowiem, na tyle poważne, że R. poprosił bpa o zwolnienie z części obowiązków, m.in. Obrońcy Sakramentu Małż. w Sądzie Biskupim. 4 I 1921 ks. R. został zwolniony również z obowiązków prob. Wargocina.

Od 1919 podjął ponownie działalność dydaktyczną - zostaje wykładowcą prawa kanonicznego, teologii moralnej i łaciny w Sem. Diec. w Janowie Podl.

Po przeniesieniu kurii diec. do S. (1921) pozostał kanclerzem i uczył łaciny w Wyższym Gim. Biskupim w S. Poza tym w I. 1921- 1926 był prob. par. Zbuczyn. Brał czynny udział jako sekr. w pracach przygotowawczych do Synodu Diec. w 1923, który odbył się w Janowie Podl. Późn. do 1939 był czł. Komisji ds. interpretacji statutów synodu. 19 VI 1922 ks. R. otrzymał godność Prałata Domowego Jego Świątobliwości.

W I. 1919-1924 był red. nacz. „Wiadomości Diec. Podl." Jednocześnie pełnił nadal funkcję prob. par. Zbuczyn. Bp H. Przeździecki b. wysoko oceniał jego „poświęcenie wszystkiego dla chwały Boga, pożytku Kościoła, zbawienia ludzi". Świadczy o tym wczesne powołanie ks. R. w poczet kanoników.

W X 1924 R. udał się do Strasburga na studia prawnicze, gdzie 5 XII 1925 uzyskał st. mgr. prawa kanonicznego. Jeszcze w XII wyjechał do Rzymu, aby asystować bp. H. Przeździeckiemu w wizycie ad limina Apostolorum. W II 1926 wrócił do Strasburga, gdzie przebywał do VII pracując wśród pal. emigrantów we Francji.

Po powrocie ze studiów, 6 IX 1926 został prob. par. kated. w S. Poświęcił się rozwijaniu AK, której rozwój był szczególną troską bp. H. Przeździeckiego. Był czuły na potrzeby ubogich. Zorganizował dla nich kuchnię parafialną. Angażował się w życie m. Był czł. Siedl. Pow. Karnit. Pomocy Ofiarom Powodzi w 1934.

Zasługą ks. R. było nadanie katedrze ostatecznego kształtu i wystroju. Za jego czasów wykonano w kościele stallę biskupią, uk. budowę organów, zamontowano nową nastawę ołtarzową, wykończono portal nad głównym wejściem, wybudowano parkan wokół katedry, wykonano cztery konfesjonały i przeprowadzono remont wież kościoła. Każda wizytacja biskupia czy dziekańska kończyła się stwierdzeniem ogromnej pracowitości i zapobiegliwości ks. R.

W tym samym czasie (3 II 1927 - 1II 1939) pełnił obowiązki wiceoficjała Sądu Biskupiego, dziekana i z-cy wikariusza generalnego. Jako prezes Samopomocy Duchowieństwa w dużej mierze przyczynił się do wybudowania Domu Księży Emerytów w S., w którym po wojnie mieściło się Sem. Duch.

Lata 30-te to coraz częstsze kłopoty ze zdrowiem ks. R. Dla jego ratowania wyjeżdża do miejscowości uzdrowiskowych - Ciechocinka, Morsztyna, Krynicy, Zakopanego. Parafianie doceniali wysiłki ks. R. w 1936, kiedy mijało 10 1. pełnienia przez niego funkcji prob. par. kated., czł. kółek żywego różańca ze swoich składek zakupili witraż przedstawiający Chrystusa Króla, który umieszczono w środkowym oknie zachodniej nawy. W dolnej części witraża znajdowały się postaci ks. R. i ówczesnych wikariuszy.

W tym samym r. bp. Przeździecki powołał R. na notariusza Synodu Plenarnego Biskupów Polskich na Jasnej Górze, którego sam był sekr. Od 1 IV 1937 jako prob. par. kated. stanął na czele zarz. cm. w S. Pod jego kierunkiem dokonano uporządkowania terenu cm., zaprowadzono właściwą dokumentację, opracowano normy opłat i regulamin cm. Ukoronowaniem starań ks. R. było poświęcenie 3 XI 1941 wyremontowanej kaplicy cm. 10 VII 1942 bp. Cz. Sokołowski powołał nowy zarz. cm.

19 X 1937 R. został mianowany wizytatorem diec. nauki religii w szk. średnich. 10 I 1939 bp H. Przeździecki mianował ks. R. z-cą wikariusza generalnego. Po śmierci bp. H. Przeździeckiego w V 1939 R. został z-cą wikariusza kapitulnego. W 1940 zwolniono go z funkcji wizytatora. W 1942, pomimo własnego sprzeciwu (tłumaczył się stanem zdrowia), został przez bp. Cz. Sokołowskiego przeniesiony na administratora par. Sokołów Podl. Par. kated. przekazał następcy 31 VIII 1942. Można mówić tu o swego rodzaju konflikcie między R. a bp. Cz. Sokołowskim, którego podłoże miało charakter prawdopodobnie ambicjonalny.

Od 1 IX 1942 był administratorem par.: Sokołow Podl., Sterdyń i Parczew. Sokołowem administrował tylko do X 1943, bo na placówkę powrócił jej prob. Potem przebywał tam jako delegat biskupi. W tym samym r. został mianowany wizytatorem gen. dek. parczewskiego, wisznickiego i włodawskiego. Ze względu jednak na cz.w. funkcji tej praktycznie nie pełnił.

11 VII 1946 bp Ignacy Świrski (zob.), zaledwie po kilku d. swojego urzędowania, przywrócił R. na stanowisko prob. par. kated. 17 VII 1946 odbyło się przekazanie majątku i ksiąg kościelnych przez poprzedniego prob. ks. R. Wildego. Stanowisko prob. par. kated. R. piastował aż do śmierci. 19 IX 1946 ks. R. został mianowany pierwszym wikariuszem gen. 14 XI 1948, na wniosek bp. I. Świrskiego otrzymał godność protonotariusza apostolskiego „ad instar participantium", w 1949 - prałata archidiakona kapituły kated. Jako prob. par. kated. odremontował światynię po zniszczeniach woj. Odbudowę przeprowadził z dobrowolnych składek wiernych i duchowieństwa z całej diec. przy wydatnej pomocy ks. kanonika Bolesława Kowalczyka, który był administratorem par.

5 IV 1959 miała miejsce niezwykła uroczystość - obchody 50-lecia kapłaństwa R. Na uroczystej mszy nie zabrakło biskupów, kolegów z Sem. Metropolitalnego, prob. rodzinnej par. Podczas uroczystego posiłku bp Świrski wspominał R. jako swego prof. z sem. w Janowie. Uroczystość zakończyła uroczysta akademia przygotowana przez ks. mgr. Alfreda Hoffmana i ks. Jana Kurowskiego, której główną atrakcją były występy chóru kated.

Kłopoty ze zdrowiem ciągnęły się przez wiele 1. Na wiosnę 1960 ataki woreczka żółciowego stały się na tyle silne, że R. wyjechał do W., gdzie poddał się parotyg. leczeniu. Poprawa była jednak krótkotrwała. Ks. R. zdecydował się więc na operację wycięcia woreczka w W. w szpit. ss. Elżbietanek. Zrn. kilka d. późn. - 1VII 1960.

Przeprowadzenia zwłok z plebanii do kościoła dokonał w asyście duchowieństwa i wiernych bp. sufragan dr Marian Jankowski 3 VII. Pogrzeb odbył się 4 VII pod przewodnictwem bpa ordynariusza I. Świrskiego. Trumnę złożono na cm. przy ul. Cmentarnej. W pogrzebie udział wzięło 215 księży - przedstawicieli duchowieństwa z całej Polski (kapituły lubelska, pińska, łódzka, gorzowska, łomżyńska, kolegiata łowicka, alumni Sem. Duch.) i tysiące parafian.

Ks. R. był bez wątpienia najbardziej zasłużonym prob. w dziejach par. kated. (był jej prob. łącznie przez 30 I.). Był też jednym z najbardziej utytułowanych i wpływowych kapłanów w całej diec.


ADS, Akta osobiste ks. R, Lit.: R. Dział: I. Nr porz. 40. t. I; Akta Dekanalne dek. Kated. w S., Lit.: K Dział: V, Nr porz. 1; Akta ogólne. Cm. grzebalny w S., Lit.: C. Dział: III, Nr porz. 8, t. I; M. Jurzyk, Dzieje parafii katedralnej w Siedlcach do roku 1946, pr. mgr. S. 1996; W sprawie organizacji ks. Prefektów, „WDP", 1919 nr 4; 50-lecie kaplaństwa Ks. Infulata Juliana Rystera, „WDP", 1959 nr 4-5; Wspomnienie ks. Edmunda Barbasiewicza, „WDP", 1960 nr 7-8.

(autor Martyna JURZYK)