Ur. w 1793 r. w W., jako najstarszy s. Adama Jakuba (zob.) i Wiktorii z Kuczyńskich. W 1809 r., w wieku l. 16, wstąpił w szeregi WP. Otto Laskowski twierdził, że Sz. swą karierę wojsk. rozpoczął 1 IX 1809 jako kadet w 2. pp Ks. Warsz., i potem dopiero przeszedł do służby w 13. pułku jazdy huzarów (srebrnych). W obu jednak przypadkach Laskowski mógł się pomylić, ponieważ pozostali badacze epoki Księstwa utrzymują, że Sz. swą służbę wojsk. pełnił na pocz. w 13. pp. Możliwa jest jednak kompilacja obydwu tez, bo Sz. po okresie kadeckim w pułku Stanisława Potockiego, mógł przejść następnie do 13. pp.
Wg Gembarzewskiego, Sz. swą służbę w 13. pp rozpoczął w st. chor., i do st. ppor. awansował w nim 25 IV (lub 10 VIII) 1810 r. Od 28 VIII 1812 por., u progu II wojny polskiej odesłany został do pol. pułków ułańskich szykujących się w okolicy Ostrołęki do wymarszu na Litwę. Pod datą 7 VI wymieniał go list z Nowej Wsi Antoniego Pawła Sułkowskiego od żony. Po przejściu Niemna ppor. Sz. przydzielony został do sztabu gen. Marie Victora Nicolas de Fay de La Tour Maubourga i wziął udział w bitwie pod Romanowem. Gen. Sułkowski twierdził, że gen. franc. bardzo cenił i lubił Sz.
Nie wiemy czy Sz. bił się i potem w Rosji, bo odnotowano go ponownie dopiero 1 lI 1813 w W., w dniu w którym został adiutantem księcia Józefa Poniatowskiego. Z tego okresu życia Sz. pochodziło wspomnienie, jakie zachował o nim Leon Dembowski. Sz. walczył u boku ks. Józefa do Lipska, gdzie kulą na wylot przeszyty został wzięty do niewoli ros. W zasadzie wszystkie pamiętniki traktujące o Bitwie Narodów wymieniały Sz., jako jednego z dwu ostatnich adiutantów księcia Józefa, którzy byli przy nim w ostatnich chwilach życia. Rana Sz. była na tyle poważna, że widząc na placu boju swego kuzyna – Ludwika Kickiego, prosił go, aby ten go dobił. Ludwik prośby nie spełnił i adiutanta księcia zabrano do szpitala w Dreźnie, gdzie udało mu się dojść do zdrowia. Do wojska powrócił pod koniec III 1815 i skierowano go do szwadronu instrukcyjnego strzelców konnych w st. kpt., lecz zaraz potem, wciąż skarżąc się na ranę spod Lipska, wziął dymisję z wojska w st. mjr.
W ten sposób Sz. opuścił armię Księstwa ze złotym krzyżem Virtuti Militari i powrócił do swego domu w departamencie siedleckim. W czasie Kongresu Wiedeńskiego należał do warszawskiej młodzieży patriotycznej spotykającej się w domu Kickich. Widywano go gł. w towarzystwie jego kuzynów: Henryka Zabiełły i Wacława Gutakowskiego. W tym czasie także, w l. 1819-21, należał do reaktywowanej loży masońskiej Bouclier du Nord (Tarcza Północy).
Po śmierci ojca (w 1820 r.) odziedziczył Hruszniew (dziś w pow. łosickim) i dobra w Repkach z przyległościami (dziś w pow. sokołowskim), gdzie przeprowadził melioracje gruntów podnosząc ich wartość. W 1825 r. Sz. zapisał kaucję na Repkach dla swego kuzyna Michała Witkowskiego (dzierżawcy Litewników k. Łosic) na sumę 6000 zł pol. aby ten mógł wydzierżawić kolejne dobra narodowe, tym razem w Janowie n. Bugiem. Z urzędnikami Dóbr Narodowych w Janowie łączyć Sz. będą kontakty jeszcze w II 1838, wówczas bowiem na swych dobrach w Hruszniewie zapisze kaucję za, starającym się o stanowisko nadleśnego Lasów Rządowych w Janowie – Michałem Prusiewiczem.
1 II 1827 rodzeństwo Szydłowskich dokonało podziału schedy po ojcu i w ten sposób Teodor przejął folwark Repki z dworem, a Kupientyn z dworem oraz folwarki: Karskie, Liszki i Sawice przeszły na wyłączną własność młodszego brata Edwarda. 22 II 1827 dokonał się kolejny etap podziału majątku w ten sposób, że: Hruszniew (wart 200000 zł pol.) matka zapisała córce Ewie z tym, że już tydzień później – 1 III 1827 część na Repkach należną Teodorowi przekazał swej siostrze w zamian za dobra Hruszniew.
Sz. do 1827 r. mieszkał z bratem Edwardem w Repkach. Sytuacja ta zmieniła się w 1827 r., gdy Repki przeszły w ręce nowożeńców – Ewy i Tadeusza Dernałowiczów, a jego młodszy brat Edward usamodzielnił się i przeniósł do dworu w Kupientynie. Sz. po podziale pozostał spory majątek w Hruszniewie oraz pewne sumy pieniędzy, które zainwestował w zakup (od spadkobierców Antoniego Łopuskiego) dóbr w Patrykozach. Do transakcji doszło 8 IV 1827 w kancelarii rejenta Antoniego Złotkowskiego w Łosicach. Strony zgodziły sie, że Sz. zakupi Patrykozy za kwotę 238000 zł pol., wpłaci 60000 w gotówce a brakujące niemal 180000 zahipotekuje na Patrykozach, a swoje zobowiązanie ureguluje w przeciągu 10 l. Całkowite rozliczenie z Patrykoz nastąpiło ostatecznie 22 VII 1836 wypłatą ułożonej w kontrakcie sumy.
W "Kurierze Litewskim", pod datą 14 V 1829, odnajdujemy go pośród przedstawicieli pol. arystokracji i szlachty awansowanymi z okazji koronacji Mikołaja I na króla Polski, a w czasie pobytu cara w W., Sz. razem z L. Kickim sprawowali urzędy szambelanów carycy Aleksandry Fiodorownej. Jego osobę przywołał jeszcze w swym pamiętniku Leopold Szumski, który opisując siedlecki plac musztry wymieniał go w S. w towarzystwie Antoniego Kuszla (zob.), Michała Kuszla (zob.) oraz L. Kickiego. W 1825 r. Sz. pomagał ppor. Władysławowi hr. Zamoyskiemu w rozwiązaniu jego sporu honorowego z płatnikiem 1 pułku ułanów - kpt. Wojciechem Żukowskim. W 1826 r. Józef Krasiński nazywał Sz. „sybarytą i głupcem” i wymieniał go pośród ćwikarzami, którzy namiętnie grali w karty w W. W 1827 r. oraz latem 1830 r. Sz. i L. Kicki bawili u wód w czeskim Karlsbadzie.
Sz. do powstania listopadowego przystąpił po 15 l. spędzonych poza wojsk., w XII 1830, ale najprawdopodobniej to przypadek sprawił, że pod koniec listopada przybył do W. Stało się tak za przyczyną ciężkiej choroby jego ciotecznego brata – Walentego Sobolewskiego, wówczas prezesa Rady Administracyjnej Królestwa. Będąc u kuzyna dowiedział się o wydarzeniach nocy 29 XI 1830 i razem z L. Kickim przystąpił do powstania. Skierowano ich od razu do sztabu Naczelnego Wodza ćwikarzami i pozostał w nim Sz. aż do VII 1831. Adiutanturę pełnił już u boku gen. Józefa Chłopickiego, potem u gen. Michała Gedeona Radziwiłła i w końcu przy gen. Janie Skrzyneckim. W I 1831, z racji swej funkcji, mjr Sz. awansowany został do st. ppłk.
Sz. był jednym z bohaterów zwycięskiej bitwy pod Dębem Wielkim (31 III), bo wziął osobisty udział w decydującej szarży oddz. gen. Kazimierza Skarżyńskiego na wojska gen. Grigorija Rosena i z bitwy tej, 5 IV w Siennicy, złożył raport Skrzyneckiemu. 9 IV 1831 awansowany na płk., został szefem sztabu Naczelnego Wodza. W dniu zwycięskiej bitwy pod Iganiami (10 IV) Sz., na czele szwadronu Krakusów, jako awangarda gł. sił pol., zmierzał na pobojowisko igańskie traktem brzeskim i jako pierwszy oficer sztabu Naczelnego Wodza gratulował Ignacemu Prądzyń-skiemu wspaniałego zwycięstwa. Potem, w obozie pod Jakubowem (16 IV), Sz. dostał także dowództwo nad szwadronem Krakusów.
W połowie V 1831 gen. Jan Skrzynecki polecił Sz. dowiezienie rozkazu z dymisją dla gen. Jana Umińskiemu, którego oskarżył o bezczynność w jego działaniach na trakcie brzeskim. Decyzję tę wręczył Umińskiemu 25 V, następnie przez W. wrócił do Ostrołęki. Tam Sz., na czele 50-osobowego pododdz. Krakusów, wziął udział w utarczkach i po krótkiej walce opanował na Narwi pięć łódek z żywnością dla korpusu gen. Fabiana Osten-Sackena. Po klęsce ostrołęckiej powrócił ze Skrzyneckim do W., gdzie otrzymał kolejny rozkaz Naczelnego Wodza o położeniu aresztu na gubernatorze W. – gen. Janie Krukowieckim. Potem jeszcze, 15 VII, Sz. objął dowództwo nad 2. Brygadą w 1. Dywizji Jazdy i 28 VII otrzymał awans na st. gen. bryg. Zdążył wziąć także udział we wrześniowej obronie W., kiedy dowodził 4. Pułkiem Ułanów i Jazdą Sandomierską, gdy te sprawnie rozprawiły się ze sławnym „czerwonym” 1. Pułkiem Huzarów lejbgwardii dowodzonym przez płk. Aleksieja Mussin-Puszkina. Po kapitulacji stolicy, 12 IX 1831, Sz. podał się do dymisji i złożył kilka dni później przysięgę wierności Mikołajowi I, dzięki czemu mógł pozostać w kraju.
Po upadku zrywu narodowego powrócił do Patrykoz, gdzie rozpoczął w 1832 r. budowę nowego pałacu. W tym czasie Sz. pomagał zbierać pamiątki po księciu Józefie Poniatowskim, a z uwagi na fakt, że odnajdujemy go w W. ok. 1817 r., to pewnie był także aktywny podczas warszawskiego pogrzebu księcia w kościele św. Krzyża. Rozciągnął opiekę nad kościołami w Górkach, Kożuchówku i cerkwią unicką w Chłopkowie, wspomagał też bezzwrotnymi pożyczkami swych kuzynów z Werbkowic (dziś pow. hrubieszowski).
Od 1827 r. Sz. był właścicielem dóbr Hruszniew, które jego rodzice otrzymali od Kuczyńskich w dniu ślubu. Rozwinął też działalność gosp. w Pasiece (dziś Platerów w pow. łosickim) i po 1832 r. prowadził wzorcowe gospodarstwo rolne, wsparte inwestycjami w sferę przemysłu. Z myślą o rozwoju swego maj., do posiadanych Patrykoz, Niecieczy i Hruszniewa dokupił 23 V 1841 maj. w, położonej nieco na płd. zachód od Patrykoz, Krynicy. W połowie XIX w. wystawił tam murowany pałacyk myśliwski, którego przyziemie zachowało się do końca XX w. Dopiero nabywszy Krynicę, Sz. wyłączył z niego część i utworzył folwark Szydłowin i przysiółek Zwierzyniec, gdzie hodowano zwierzynę łowną dla niego.
Sz. pod koniec swego życia był też właścicielem Zagórzan, wsi leżącej wówczas w płd. części guberni radomskiej. W istocie była to miejscowość należąca do ówczesnego pow. stopnickiego w par. Ostrowce, oddalonej niespełna 5 km na płd. zachód od uzdrowiska Solec Zdrój, do którego jeździł Sz. na kuracje. Pałac w Patrykozach, wraz z całym założeniem, ukończono ok. 1843 r. Od tego momentu Sz. spędzać tu będzie większość swego czasu, urządzać polowania oraz wyposażać domy włościan i swój podlaski pałac. Polowania były jego największą namiętnością.
Wszystkie źródła podają zgodnie, że gen. był typem samotnika. Rodziny własnej nie założył, podobnie zresztą jak i jego młodszy brat Edward. Ich siostra Ewa, co prawda, wyszła za mąż, ale dzieci nie miała i zm. w 1838 r. Otwartą sprawą zatem pozostała kwestia dziedziczenia majątku po byłym gen. wojsk pol. W 1843 r., czyli w roku ukończenia budowy pałacu, Sz. zapisał ze swego maj. jednorazową donację dla kościoła w Kożuchówku na kwotę 7000 zł pol., co równało się wartości 1500 rubli srebrnych. Co roku na świętego Jana (24 VI) gen. i jego spadkobiercy wypłacać mieli w przyszłości kolejne 5% od kwoty 7000 złp, a przyrzeczenie to za-pisane zostało 21 V 1844 w aktach Komisji Administracyjnej Król. Pol.
Pod koniec życia niemal cały swój majątek zapisał testamentem kuzynowi Antoniemu Józefowi Szydłowskiemu z Werbkowic, w tym Patrykozy i Hruszniew. W testamencie Sz. szczególne miejsce znaleźli także jego najbliżsi współpracownicy. Pierwszy z nich: Anastazy Remiszewski („sekretarz ekonomiczny”), który otrzymał od Sz. majątek Zagórzany oraz dodatkowo 20000 złp na jego modernizację. Drugim z wymienionych w testamencie urzędników Sz. był Antoni Sawicki, rządca dóbr w Hruszniewie, ale także ponad stu innych włościan, który pracowali dla niego.
Zm. w czwartek, 8 I 1863 w swym pałacu, przeżywszy l. 70. Jego ciało spoczęło w kościele w Górkach, par. do której należał maj. w Hruszniewie. Do dziś znajduje się tam, wystawione staraniem Antoniego Szydłowskiego, marmurowe epitafium gen. Jego śmierć nastąpiła dokładnie dwa tygodnie przed ogłoszeniem Manifestu Tymczasowego Rządu Narodowego, który uznany został za pocz. kolejnego powstania skierowanego przeciwko okupantowi carskiemu. Patrykozy przeszły tym samym na własność Antoniego Jana Józefa Szydłowskiego. Sz. był ostatnim z dzieci zausznika królewskiego, starosty mielnickiego i targowiczanina Adama Szydłowskiego (zob.) i na nim wygasła gałąź tej rodziny w woj. podl.
PSB, t. XLIX, W.-Kr. 2014, s. 624 (Świątek A.); Encyklopedia Wojskowa, red. O. Laskowski, t. VIII, W. 1939, s. 3; Lista imienna oficerów Wojska Polskiego 1817-1830 roku, [dalej: Lista imienna], [w:] Gembarzewski B., Wojsko Polskie 1815-1830, W. 1903, s. XL; Małachowski-Łempicki S., Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w l. 1738-1821, Kr. 1929, s. 289; Koźmian A. E., Pamiętniki z dziewiętnastego wieku, t. II, P. 1867, s. 295; Pamiętniki z r. 1831 Ignacego hr. Komorowskiego, „Tydzień literacki, artystyczny, naukowy i społeczny” 1874, nr 8 z 8 XI, s. 125; Krasiński J., Pamiętniki Józefa hrabiego Krasińskiego od roku 1790-1831, skrócone przez dr. Fr. Reuttowicza, P. 1877, s. 152-56, 163; Wspomnienia z r. 1830 i 1831 przez Feliksa Poradowskiego, [w:] Zbiór pamiętników do historyi powstania polskiego z r. 1830-31, wyd. T. Rayski, Lw. 1882, s. 444; Szumski L., Wspomnienie o Trzecim Pułku Ułanów byłego WP, Kr. 1892, s. 87-88; Dembowski L., Moje wspomnienia, t. I, Petersburg 1898, s. 357-58; Prądzyński I., Pamiętniki gen. Prądzyńskiego, oprac. B. Gembarzewski, t. I, Kr. 1909, s. 535-36 oraz t. II, s. 489-90; Lelewel P., Pamiętnik i diariusz domu naszego, oprac. I. Lelewel-Friedmannowa, Wr. 1966, s. 296; Kicka N., Pamiętniki, W. 1972, s. 6, 26, 273, 343; Sułkowski A. P., Listy do żony z wojen napoleońskich, wstęp i opracowanie R. Bielecki, W. 1987, s. 253, 287, 296; „Kurier Wileński” 1829 nr 64 z 29 V, s. 2; „Gazeta Codzienna” 1833, nr 698 z 24 XII, s. 4; Zamoyski W., Jenerał Zamoyski 1803-68, t. I, P. 1910, s. 190-91; Bloch Cz., Gen. Ignacy Prądzyński (1792-1850), W. 1974, s. 379; Tarczyński M., Generalicja powstania listopadowego 1830-31, W. 1988, s. 285; Strzeżek T., Iganie 1831, W. 1999, s. 106; Gnat-Wieteska Z., Gwardie Honorowe, Gwardia Królewsko-Polska i oddziały przyboczne w l. 1806–31, W. 2002, s. 127, 129; Gnat-Wieteska Z., Wawer – Dębe Wielkie, „Rocznik Mińsko-Mazowiecki” 2009, nr 17, s. 25; Kita J., Pomysły ziemiańskie dotyczące rozwoju przemysłu w Król. Pol. w okresie międzypowstaniowym. Teoria i praktyka, „Studia z historii społeczno-gospodarczej”, 2010, t. VIII, s. 41; Strzeżek T., Kawaleria Królestwa w powstaniu listopadowym. Mobilizacja i sposoby funkcjonowania w wojnie, Olsztyn 2010, s. 382; Niemirka B., Historia parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem św. Wojciecha I Męczennika w Górkach, Górki 2017, s. 35-7; List T. Szydłowskiego do J. I. Kraszewskiego z 3 IV 1853 r., [w:] BJ, Korespondencja J. I. Kraszewskiego. Seria III. Listy z l. 1844-62, sygn. BJ Rkps 6840 IV, k. 221; List T. Szydłowskiego do J. I. Kraszewskiego z 24 VII 1853 r., [w:] BJ, Korespondencja J. I. Kraszewskiego. Seria III. Listy z l. 1844-62, sygn. BJ Rkps 6840 IV, k. 223-24; AGAD w W., Kancelaria własna Namiestnika. Wydział paszportowy, Akta Teodora Szydłowskiego, b. generała WP, wyjazd za granicę [dalej: Akta paszportowe Teodora Szydłowskiego], sygn. 980; APL, Oddz. w Radzyniu Podl., Akta notariusza Zachariasza Hordziejewskiego w Konstantynowie, Akt notarialny nr 8/1838 z 1 lI 1838 r., sygn. 1, s. 327-30. fot. Podobizna por. Teodora Szydłowskiego z czasów adiutantury u boku ks. Józefa Poniatow-skiego.
(autor Andrzej CHOJNACKI)