Ur. się w 1790 r. w Mierzynówce w ziemi drohickiej (par. Pobikry), s. Franciszka i Franciszki ze Świdzińskich. Ochrzczony został 19 IX 1790 w Pobikrach. Dziesięć l. później K. zamieszkał w Żeliszewie niedaleko S., w majątku, który ojciec zakupił od Józefa Grzybowskiego (zob.). Z dziewięciorga dzieci Franciszka i Franciszki Kuszlów tylko on pozostał przy życiu, reszta zaś, m.in. bracia Józef, Tadeusz i Alojzy, zmarli na ospę.
K. kształcił się najpierw u pijarów, a następnie w Theresianum we Wiedniu. Młody Antoni w dniach zwycięstw armii Księstwa w 1809 r. przebywać musiał w Żeliszewie, ponieważ w tym właśnie roku w czerwcu zaciągnął się w L. do Guidów (straż przyboczna) księcia Poniatowskiego i doszedł z nimi do Kr. Służbę w Guidach zakończył 27 XI 1809, potem do 11 XII 1809 pełnił służbę w st. por. w pp organizowanym przez Konstantego Czartoryskiego (16 pp Ks. Warsz.). Jako por. w 16 pp, 11 XII 1809 otrzymał kapitański awans z przejściem do 10 pułku huzarów. Z okresu jego huzarskiej służby zachowały się wspomnienia Aleksandra Fredry, który wspominał, że „pod Warszawą (...) Kuszel Antoni, kapitan huzarów, pijany (...), kiedy zobaczył szlachcica jadącego w dzień ciepły w futrze, kazał z futrem wciągnąć do Wisły, aby się z nim razem kąpał".
W czasie wojny 1812 r. K. odznaczył się odwagą w potyczkach z kozakami u boku gen. Sebastianiego, uzyskując za swe zasługi Legię Honorową i krzyż Virtuti Militari. W 1813 r. przeszedł do 13 ph „srebrnych” i wziął udział w bitwach i potyczkach kampanii saskiej (12 X 1813 Drezno, 17 X 1813 Pirna), gdzie kpt. K. zdobył 4 działa i kilkanaście wozów. Nie ukończył szczęśliwie kampanii saskiej, został ciężko ranny i po kapitulacji Drezna 8 XI 1813 dostał się do niewoli austriackiej, w której przebywał rok.
D. 3 X 1816 wziął dymisję z wojska, osiadł w Żeliszewie w majątku swego ojca i zajął się gospodarstwem. W 1820 r. Ferdynand Sanglo, w imieniu K., ustalił ugodę w sprawie dotyczącej pretensji Kuszla do czynności, jakie wykonał w żeliszewskich włościach Wincenty Juchnowicz, mistrz cechu kotlarskiego z S. Po trwających jakiś czas pretensjach, zgodził się ostatecznie wypłacić Juchnowiczowi należną mu sumę. Najprawdopodobniej Juchnowicz wykonywał jakieś prace związane z modernizacją browaru albo gorzelni w Żeliszewie, ponieważ w tym czasie trwały także inne prace nad rozbudową majątku; przykładem takich działań była budowa wiatraka „koźlanka” w Żeliszewie. Wystarał się także o dzierżawę dóbr Ruda, należących do funduszu edukacyjnego.
D. 13 VI 1818 w W. wziął ślub z Teresą, c. Jana Kantego i Anieli z Wielopolskich de Riviere Załuskich. Z małż. tego na świat przyszło czworo dzieci: dwie c. Aniela (żona Stanisława Walewskiego) i Józefa (od 1842 r. ż. Tadeusza Doria Dernałowicza z Repek) oraz dwóch s.: Jan oraz Antoni jr., który dosłużył się w Rosji st. płk. Antoni jr. zm. w 1895 r. i został pochowany na cm. wyborskim w Petersburgu. Jan Kuszel, którego ojcem chrzestnym był Michał Kuszel, ur. się natomiast w 1825 r., ale zm. dwa lata później w 1827 r. Wg błędnej opinii W. Wężyka, Antoni i Teresa rozwiedli się jeszcze przed 1820 r. Zachowały się jednak dokumenty świadczące o poprawnych stosunkach małżonków jeszcze do połowy l. 20. XIX.
K. interesował się także sprawami polit. kraju, ale zaznaczyć trzeba, że jako członek Tow. Patriotycznego nie przejawiał większej aktywności. W 1825 r. został wybrany posłem z okręgu siedleckiego na Sejm Król. Pol.
Mieszkając w Żeliszewie K. uchodził za dziwaka i ekscentryka, wspominano jego „złociste mundury”, „sześciokonną karetę” oraz utworzone przez niego prywatne więzienia „z których jedno, zimne, Sybirem, a drugie duszne, Kamczatką nazywał". W 1825 r. prezentował się księciu Konstantemu w mundurze, ale ten zganił go za zarost, który nakazał mu zgolić. K. nie miał szczęścia wcześniej, gdyż jeszcze w 1817 r. „słusznego obywatela p. Kuszla, za to, że w czasie antraktu na teatrze kapelusz włożył, wbrew konstytucji [ks. Konstanty] osadził do więzienia i przez całą noc trzymał".
Przed powstaniem związał się z guwernantką swych dzieci - Francuzką Adelą Brycon, z którą miał urodzoną w VIII 1832 w W. c. Teodozję Genowefę oraz zm. w niemowlęctwie w 1835 r. s. Edwarda (nagrobek zm. i pochowanego w S. dziecka przetrwał do dziś). W karnawale 1830 r. w Kr. przebywał jednak u swej pierwszej żony Teresy i obu ich c., które mieszkały z matką.
Jesienią 1830 r. K. na ulicach W. nawoływał do powstania. Już 2 XII 1830 został mianowany naczelnikiem pospolitego ruszenia w woj. podl. Wraz ze sformowanym ze studentów UW oddz. wyjechał do S., gdzie przeprowadził nieudaną próbę schwytania prezesa Komisji Woj. Podl., szpiega w siatce ks. Konstantego - Joachima Starnalskiego. K., będąc jeszcze w S., na własną rękę wydał polecenie, aby gminy posiadające 50 dymów dostarczyły po jednym jeźdźcu. „Dzięki energii i zapobiegliwości Kuszla, który nie szczędził własnych funduszy na uzbrojenie i wyposażenie (...), pod koniec stycznia Pułk Jazdy Podlaskiej osiągnął stan 1193 ludzi".
Wg obliczeń Jerzego Skowronka „pułk jazdy leśnej, później przemianowany na Krakusów Podlaskich” w poł. lutego osiągnął 71% stanu etatowego. Wraz ze swym pododdz. walczył 19 II 1831 pod Ryczywołem, 28 II pod Kołbielą, 25 III pod Ostrołęką i 29 III pod Różanem. Wg M. Chojnackiego, K. miał w czasie powstania stałe zatargi ze swymi podkomendnymi. Na wiosnę 1831 r. bat. K. wchodził w skład sił dowodzonych przez gen. Umińskiego. Ponoć to za zgodą i przyzwoleniem Umińskiego żołnierze K. dokonywali grabieży w miasteczkach żydowskich, w odwecie za rzekome szpiegostwa. Stałe skargi mieszkańców rabowanych miejscowości i samych podkomendnych K. sprawiły, że podzielono jego pułk i K. wraz z trzema szwadronami przeszedł do korpusu gen. Różyckiego. Dzieje jeźdźców K. mogły zakończyć się jednak wcześniej, ponieważ Sztab Główny zamierzał całkowicie rozwiązać tę formację. Nowy przełożony K., ceniąc jego doświadczenie bojowe, nie zaakceptował niehonorowego postępowania, ponieważ nie pozostawał głuchym na skargi żołnierzy K., którzy uskarżali się na chroniczne opóźnienia w wypłacie żołdu. W końcu sztab zdecydował się, organizowany w grudniu przez K. pododdział, rozwiązać i wcielić do innych formacji. Od tej pory, czyli od II 1831 pozostawał w odwodzie, „niczym dobrym osobiście” już się nie odznaczywszy.
Po upadku powstania przeszedł granicę austriacką i przez Pogórze (Kr.) dostał się do Wiednia. Tam właśnie zwrócił się do cara ros., aby ten „mu przebaczył winy, pozwolił wrócić do kraju, przenieść się wraz z majątkiem w głąb Rosji, za Moskwę, gdzie chce całe życie jako wierny Moskal przebywać, a syna swego do korpusu kadetów petersburskich odeśle". Władze w Rosji nie zgodziły się na zaproponowane warunki i zmusiły go do powrotu na Podl. Najpewniejszą kartą przetargową był sekwestr jego dóbr na Podl.; nie mając dalszych perspektyw na utrzymanie swojego przedpowstaniowego majątku, Żeliszew sprzedał Lisieckim, a Wirów Ludwikowi Bienieckiemu. W 1833 r. został zmuszony przez Rosjan do wyjazdu pod Moskwę. Opodal ros. stolicy zakupić miał nawet niewielki majątek, a swego jedynego s. Antoniego oddać na nauki do szk. wojsk. w Petersburgu. K. mieszkał jednak pod Moskwą co najwyżej do 1842 r., ponieważ w akcie ślubu jego c. Józefy pozostała informacja, że Antoni mieszkał w tym czasie w W.
Zm. 3 XI 1854 w W. i pochowany został w Katakumbach cm. na Powązkach.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych państw słowiańskich, red. B. Chlebowski, t. XII, W. 1892, s. 387; PSB, t. XVI, Kr.-W.- Wr.- Łódź 1971, s. 306 (Chojnacki M.); Gerber R., Studenci UW 1808-31. Słownik biograficzny, Wr. 1977, s. 319; Chojnacki A., Antoni Kuszel i Michał Kuszel - legenda i rzeczywistość, [w:] Kosów Lacki. Studia i materiały z dziejów miejscowości, t. I, red. A. Ziontek, S. 2011; Wężyk W., Kronika rodzinna, W. 1987; Boniecki A., Herbarz Polski, t. XIII, W. 1909, s. 281; Załuski J., Wspomnienie o pułku lekkokonnym polskim Gwardii Napoleona I przez cały czas od zawiązania pułku w r. 1807, aż do końca w roku 1814, Kr. 1865, s. 250; Niemcewicz J. U., Pamiętniki J.U. Niemcewicza 1809-20, t. II, P. 1871, s. 325; Pamiętnik 1830-31 i kronika pamiątkowa (1787-1831) pułkownika Franciszka S. Gawrońskiego, Kr. 1916, s. 475; Fredro A., Trzy po trzy, pamiętniki z epoki napoleońskiej, W. 1917, s. 125; Bartkowski J., Wspomnienia z Powstania 1831 r. i pierwszych lat emigracji, Kr. 1966, s. 89, 499, 506; Radziejowski I., Pamiętnik powstańca 1831 r., W. 1973, s. 70; Mochnacki M., Powstanie narodu pol. w r. 1830 i 1831, t. 2, W. 1984, s. 102-3; Skowronek J., Ziemia Bialska w pol. ruch narodowym do 1864 r., [w:] Z nieznanej przeszłości Białej i Podl., red. T. Wasilewski, T. Krawczak, B. Podl. 1990, s. 294; Skarbek J., Znaczenie mobilizacyjne sił zbrojnych na prawobrzeżu Wisły w Powstaniu Listopadowym, [w:] Rola militarna Wisły w dziejach Polski, cz. I, red. K. Myśliński, W. 1992, s. 257; Śladkowski W., Woj. Podl. w Powstaniu Listopadowym. Szkic do dziejów, [w:] Powstanie Listopadowe na Podl. 1830-31, red. J. Flisiński, B. Podl. 1993, s. 12; Gnat-Wieteska Z., Gwardie honorowe. Gwardia królewsko – polska i oddziały przyboczne w l. 1806-31, W. 2002, s. 30; Chojnacki A., Żołnierze w społ. regionu siedleckiego w l. 1795-1831, Radzyń Podl.-S. 2015; Niemirka B., Księgi hipoteczne jako źródło do dziejów ziemiaństwa, [w:] Szlachta i ziemiaństwo na Mazowszu i Podl. w XIX i XX wieku, red. G. Welik, S. 2006 s. 34-5; fot. [https://pl.wikipedia.org/wiki/Drogos%C5%82aw_(herb_szlachecki)#/media/Plik:POL_COA_Drogos%C5%82aw.svg; dostęp 30.04.201].
(autor Andrzej CHOJNACKI)