Ur. się w 1791 r. w Wierzchucy n. Bugiem (w ziemi drohickiej), jako drugi s. Józefa Kuszla – szambelana królewskiego i Teresy z Ossolińskich, właściciela Wierzchucy i Toporowa (w ziemi mielnickiej). Edukację szk. rozpoczął w Akad. Bialskiej pod koniec XVIII w., następnie kształcił się w Łukowie.
W 1809 r. wstąpił do straży przybocznej [Guidów] księcia Józefa, a po wojnie z Austrią przeszedł w st. ppor. do 15 pp, skąd poprosił o dymisję z wojska (11 II 1811) i powrócił na Podl. W 1812 r. wrócił do wojska i wziął udział w wojnie z Rosją, wówczas awansował do st. kpt. Armię opuścił na przełomie 1812/13 r. W wyniku działu rodzinnego otrzymał od ojca folwark Chotycze i tam osiadł. D. 18 III 1815 w W. wziął ślub z hr. Ludwiką z Kronowskich (ur. w Krzczonowie w 1799 r.), c. Juliana i Izabeli z Jakubowskich (córką Wojciecha, gen. i marsz. wojsk franc.). Po ślubie osiadł w majątku żony w Krzykosach, w okolicach Łowicza. Po kolejnym dziale rodzinnym, Michał dostał na własność Chotycze i Łużki i ok. 1818 r. rozstał się z żoną. Po rozwodzie jego pierwsza żona wyszła powtórnie za mąż za mjr. Jana Kickiego. Z pierwszego małż. pozostało Michałowi potomstwo – dwóch synów: Julian (1816-98) i Atanazy (1818-61). Mało się zajmował żoną i jeszcze mniej gospodarstwem, najczęściej polował, ale to on zajmował się wychowaniem synów.
W I 1821 K. został prawnym opiekunem swojej ciotki Apolonii Rudzieńskiej – właścicielki majątku w Niwiskach w ziemi liwskiej, niedaleko S. Wcześniej, razem z rodzonym bratem Ignacym spłacili spadkobierców właściciela Niwisk – Kazimierza Rudzińskiego (zm. 1820 r.), którzy zrzekli się praw do Niwisk i Dziadkowskich (w Łosickim) na rzecz Apolonii z Ossolińskich Rudzińskiej. W tym okresie zaangażował się w życie polit., kandydując z powodzeniem na urząd marsz. powiatowego. Przed 1830 r. ożenił się z Marią z Markowskich (drugiego ślubu żona Władysława Alojzego hr. Rozwadowskiego). Ze związku z drugą żoną K. pozostawił s.: Ignacego Jana (1831-1903) oraz c.: Felicję Marię Eysmont (1832-1914) i Helenę Świaniarską (ok. 1830-1913).
Mieszkając pod S. w Niwiskach, K. doczekał wybuchu powstania listopadowego. Na wieść o powstaniu w XII 1830, w S. rozpoczął z własnych funduszy formowanie bat. strzelców celnych (pieszych). Obok K. pododdz. ten formował także Sylwester Gołębiowski, który, w opinii Władysława Wężyka, więcej niż sam K. przyczynił się do organizacji tego bat. Po zorganizowaniu bat. K. został awansowany na ppłk. i jeszcze w XII 1830 Wódz Naczelny pozwolił nowo mianowanemu K. wybrać z Gwardii Ruchomych przydatną mu liczbę żołnierzy „umiejących się dobrze obchodzić z bronią”. Organizowany przez K. bat. strzelców pieszych składał się gł. z mieszkańców okolic S., ale w pomocy w organizowaniu dostaw żywności do tego pododdz. partycypował pow. radzyński, który dostarczył zboże, groch i kaszę. K. i jego pomocnicy musieli przeprowadzić selekcję, świadczył o tym charakter pododdz. oraz uznanie, jakim wkrótce cieszyli się strzelcy podlascy w oczach mieszkańców W. Uznanie opinii publicznej nastąpiło w chwili, gdy przyszło w boju z Ros. udowodnić swą przydatność na polu walki. Także dowództwo armii powstańczej doceniło trud K., traktowało bowiem bat. Wolnych Strzelców Podlaskich jako pododdział wyborowy.
W II 1831 oddz. strzelców K. dołączono do korpusu gen. Piotra Szembeka – d-cy 3 brygady wchodzącej w skład 1 dywizji piechoty. Kiedy 19 II 1831 pod Wawer podeszły wojska ros., ludność W. z uznaniem wyrażała się o bitności wolnych strzelców K., broniących Olszynki. Następnego d., 20 II wojska pol. i ros. na nowo rozpoczęły bój na polach grochowskich. Olszynki broniły przez cały czas 4 i 8 pp wraz z bat. K. Podobny przebieg miały walki pod Grochowem 25 II. Po bitwie grochowskiej i odejściu Ros. na płd. od W., 10 III 1831 K. otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari. Potem jego bat. wziął udział w pol. ofensywie na S. (III-IV). Jego bat. bił się o przeprawę na Kostrzyniu pod Kuflewem, tam zginął mjr Gołębiewski (21 IV). W VII K. wyznaczony został do przejścia na Litwę i w ten sposób walczył w oddz. partyzanckim w Puszczy Białowieskiej. Nie wiadomo co było przyczyną zawrócenia K. z powrotem, ale wraz ze swym oddz., na rozkaz gen. Jana Skrzyneckiego, wrócił n. Bug dla połączenia się z oddz. Różyckiego. 22 VII 1831, o świcie, n. Bugiem stanęły wojska pol. idące ku Litwie. W zajętym Drohiczynie odbył się sąd wojenny nad urzędnikiem carskim - Rothem, którego rozstrzelano po przeprowadzeniu rozprawy, przewodniczył jej ppłk Ułan – Tatar, który w czasie powstania walczył wcześniej w pułku jazdy Antoniego Kuszla (zob.). Najprawdopodobniej plut. egzekucyjnym komenderował wówczas K. Egzekucję tę wykonano pod Bujakami, za czyn ten Rosjanie po 1831 r. obłożyli sekwestrem dobra K. pod Łosicami i S.
Po zajęciu Drohiczyna K., umundurowawszy swój oddz. na nowo, udał się na powrót do Puszczy Białowieskiej, gdzie odznaczył się w potyczce pod Leśną (27 VII). Tam także wziął do niewoli gen. Fiodora Paniutyna (8 VIII), którego K. osobiście eskortował do W. Po naradzie wojennej (19 VIII), wraz ze swym oddz. i mianowanym wtedy gen. Samuelem Różyckim, wymaszerował w Sandomierskie, gdzie niepokoić miał gen. Fiodora Rüdigera, który tam właśnie zamierzał przejść Wisłę. W Sandomierskim bił się do końca powstania i 26 IX, w okolicach Kr. przekroczył granicę Królestwa. W czasie powstania w W. K. paradował po ogrodzie saskim w mundurze płk. ze Złotym Krzyżem u szyi, a jego męstwo opisywano w „Kurierze Warszawskim”. W czasie powstania żona pozostała z czwórką dzieci w Siedleckim, w majątku Dziadkowskie (ob. pow. łosicki). Po wyjeździe K. z kraju - zapewne ratował się w ten sposób przed konfiskatą ros. - majątek jego zaczęła przejmować rodzona siostra K. - Karolina Wężykowa.
Po powstaniu K. osiadł pod Lw., dokąd ściągnął swoją drugą żonę – Marię wraz z piątką dzieci. Na Podolu Maria poznała swego drugiego męża - Władysława hr. Rozwadowskiego, z którym po ślubie (ok. 1835 r.) zamieszkała w Rajtarowicach. Wkrótce po rozwodzie K., wraz z innymi emigrantami, którym nie pozwolono dłużej zostać na terenie Austrii, został odesłany przez Szwajcarię do Triestu, skąd miał odpłynąć do Ameryki Północnej. Jako jednemu z niewielu udało się uciec ze statku we Francji. W l. 1833-7 przebywał w Chanity oraz Paryżu. Już w 1834 r. starał się, bezskutecznie, o amnestię i powrót do kraju.
Od 1846 r. przebywał na terenie Poznańskiego u swego przyjaciela Napoleona Rekowskiego w Koszutach. Tam zm. 14 VII 1856 i został pochowany na przykościelnym cm. W kościele w Niwiskach dzieci K. ufundowały tablicę.
Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty Pol., t. VIII, W. 1911, s. 242; Chojnacki A., Antoni Kuszel i Michał Kuszel - legenda i rzeczywistość, [w:] Kosów Lacki. Studia i materiały z dziejów miejscowości, t. I, red. A. Ziontek, S. 2011; Wężyk W., Kronika rodzinna, W. 1987; Bartkowski J., Wspomnienia z Powstania 1831 r. i pierwszych lat emigracji, Kr. 1966, s. 91-2; „Kurier Warszawski” 1831, nr 57 (27 II 1831), s. 291-2; Callier E., Bitwy i potyczki stoczone przez WP w r. 1831, P. 1887, s. 222; Schnür-Pepłowski S., Obrazy z przeszłości Galicji i Kr. (1772-1858), Lw. 1896, s. 359; Kozłowski K., WP z r. 1830/31 przedstawione w 16 obrazach z dodaniem historyi wojskowości pol., P. 1908, s. 42; Gembarzewski B., Rodowody pułków pol. i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, W. 1925, s. 79; Skowronek J., Ziemia Bialska w polskim ruchu narodowym do 1864 r., [w:] Z nieznanej przeszłości Białej i Podl., red. T. Wasilewski, T. Krawczak, B. Podl. 1990, s. 291-2; Śladkowski W., Woj. Podl. w Powstaniu Listopadowym. Szkic do dziejów, [w:] Powstanie Listopadowe na Podl. 1830-31, red. J. Flisiński, B. Podl. 1993, s. 14; Karpowicz M., Filipiak M., Elita jazdy polskiej, W. 1995, s. 123; Chojnacki A., Żołnierze w społeczeństwie regionu siedleckiego w l. 1795-1831, Radzyń Podl.-S. 2015; AGAD, Władze centralne Powstania Listopadowego 1830/31, nr 8, k. 5; fot. [https://pl.wikipedia.org/wiki/Drogos%C5%82aw_(herb_szlachecki)#/media/Plik:POL_COA_Drogos%C5%82aw.svg; dostęp 30.04.201].
(autor Andrzej CHOJNACKI)