Pochodził z zagrodowej i niezamożnej rodziny szlacheckiej, której gniazdem rodowym była wieś Nurzyna w ziemi łukowskiej, był najstarszym s. Jana, podstolego ciechanowskiego (odnotowany w 1650 i 1677 r.), posiadał dwóch braci – Adama, sędziego ziemskiego ciechanowskiego, oraz Jakuba. N. nosił przydomek „Tomczyk”, pozostała część jego rodziny mieszkała w ziemi ciechanowskiej, co wskazuje na dawną migrację mazowiecką.
Służbę w wojsku koronnym rozpoczął w 1655 r. jako towarzysz w chorągwi pancernej Jakuba Rokitnickiego, sędziego i starosty dobrzyńskiego, w której służył aż do 1660 r., walcząc z wojskami szwedzkimi, ros. i kozackimi. Mimo rany odniesionej w 1660 r. w pojedynku nadal służył w armii koronnej, m.in. w kampanii cudnowskiej 1660 r., później jego chorągiew jazdy należała do konfederacji wojsk. (1661-3). W walkach z Kozakami w XII 1671 została rozproszona pod Trościańcem, ale odtworzona uczestniczyła w zwycięskiej kampanii chocimskiej 1673 r. W l. 1674-5 kwaterowała w Mohylewie wraz z pułkami kozackimi Eustachego Hohola, broniąc miasta przed wypadami wojsk tureckich i czambułów tatarskich. N. brał także udział w odsieczy i w bitwie wiedeńskiej w 1683 r. W l. 1683-7 był namiestnikiem chorągwi i jej faktycznym dowódcą (tytułowany porucznikiem) podczas walk z siłami tureckimi i tatarskimi na Podolu i w Mołdawii, później zrezygnował z dalszej służby wojsk. Dziedziczył wieś Nurzyna (wzmiankowany jeszcze w 1691 r.), która wspólnie z wsiami – Role, Borzymy i Suleje wchodziła w skład miejscowego folwarku szlacheckiego. Brak informacji o rodzinie, a jego żoną była zapewne Zofia? Głogowska.
Utrwalony w literaturze staropolskiej jako jeden z uczestników pojedynku z Janem Chryzostomem Paskiem (zob.) w 1660 r. na kwaterach wojsk koronnych pod Kozieradami (ob. Konstantynów). W V t. r. trzej bracia Nurzyńscy „pili u brata swego ciotecznego, u Pana Marcyjana Jasińskiego, towarzysza naszego”, wspólnie z pamiętnikarzem. Po zakończeniu biesiady doszło do pojedynku na szable pomiędzy N. a Janem Chryzostomem Paskiem – „za drugim czy za trzecim ścięciem dosięgłem mu palców” – jak zanotował pamiętnikarz, ale mimo odniesionych ran pierwszy z pojedynkujących się nie zakończył bijatyki. W odwecie młodszy z braci natarł z szablą na Paska, ten go również ranił w rękę, ale wówczas do walki włączył się ów Marcjan Jasiński. Doszło ponownie do pojedynku, przerwanego przez towarzyszy broni pojedynkujących się żołnierzy.
Wagner M., Słownik biograficzny oficerów polskich drugiej połowy XVII wieku, t. I, Oświęcim 2013, s. 204; Niesiecki K., Herbarz polski, t. VI, Lipsk 1841, s. 588; Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. XII, W. 1915, s. 206-7; Woliński M., Herbarz szlachty ziemi łukowskiej na Lubelszczyźnie, t.1, Szczecin 2011, s. 202-3; Pasek J., Pamiętniki, oprac. W. Czapliński, Wr. 1968, s. 116-9 (tutaj mylnie jako Nuczyński); Zabłocki W., Funkcjonalno-konstrukcyjna charakterystyka rękojeści dwóch typów polskich szabel bojowych z wieku XVII, [w:] Studia do Dziejów Dawnego Uzbrojenia i Ubioru Wojskowego, cz. 5, Kr. 1971, s. 34-85; AGAD, Akta Skarbowo-Wojskowe dz. 82 nr 1 k.118-24 i dz. 85 nr 105 k.71-80 (rejestry popisowe chorągwi pancernej Jakuba Rokitnickiego z l. 1674-7); fot. [https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:POL_COA_Rawicz.svg; dostęp 30.04.2021].
(autor Marek WAGNER)