NOWOSIELSKI Janusz


Ur. się 6 III 1939 w Sarnakach jako najstarszy s. Eugeniusza Nowosielskiego i Reginy z Głuchowskich. Brat Krzysztof pojawił się w rodzinie dziesięć lat później, a siostra Mirosława za kolejnych dwanaście. Miał zaledwie pół roku, gdy ojciec został zmobilizowany do wojska i wrócił do domu dopiero pod koniec X 1939. Matka w tym czasie musiała sama zadbać o zebranie plonów z pola, więc do opieki nad malcem wynajmowała mieszkającą w pobliżu Żydówkę.

Wojna się skończyła. W 1945 r. N. rozpoczął naukę w Publicznej Szk. Powsz. w Sarnakach. Był dobrym uczniem, sumiennym i chętnym do pracy. Po siedmiu latach poszedł do Technikum Mechanicznego w S. Po maturze postanowił związać się z wojsk., więc wkrótce został studentem 3-letniej Oficerskiej Szk. Wojsk Pancernych w P. Po jej ukończeniu w 1961 r. w st. ppor. dostał przydział do jednostki wojsk. w Szczecinie jako dowódca plutonu czołgów, potem wrócił do P., by w latach 1963-1965 pracować na uczelni, którą skończył. To mu nie wystarczało, podjął dalsze kształcenie, tym razem w Wojskowej Akademii Technicznej (WAT) w W. W 1969 r. opuścił WAT jako kpt. i został skierowany do jednostki w Gorzowie Wielkopolskim, by spędzić tu kolejne 5 lat w pułku zmechanizowanym. Szybko awansował: z d-cy plut., potem komp., na z-cę d-cy pułku jako szef Służb Technicznych. W 1972 r. został mianowany na stopień majora. Czas spędzał gł. na poligonach. Niezwykle wymagający od siebie i innych, dał się poznać jako wzorowy oficer, który nie przymykał oczu na zdarzające się nieprawidłowości.

W trakcie studiów na WAT ożenił się z kilka lat młodszą od siebie krajanką Cecylią Obrępalską, nauczycielką matematyki w LO i został ojcem najpierw syna Artura, potem córki Renaty. Warunki pracy utrudniały kontakty młodego ojca z rodziną, dlatego w 1973 r. stanął do konkursu ogłoszonego przez Wojsk. Instytut Technik Pancernych i Samochodowych w Sulejówku. Wygrał i od II 1974 został służbowo przeniesiony do jednostki w Sulejówku. Od tego czasu związał swe losy z tą podwarszawską miejscowością, gdzie zamieszkał na stałe. Pracował aż do emerytury w 1997 r. i jeszcze sześć lat jako cywil, pocz. na stanowisku starszego inż., a od IX 1983 – kierownika zakładu informacji naukowo-technicznych, zajmując się badaniem techniki pancernej. W 1977 r. awansował na st. ppłk., w 1988 r. – na płk. Był autorem dwóch projektów racjonalizatorskich związanych z zabudową czołgów, kilkunastu publikacji z zakresu popularyzacji techniki oraz ok. 40 prac nauk.-badawczych na temat sprzętu pancernego.

Za swoją pracę był wielokrotnie nagradzany, otrzymał m.in. Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1981), Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984), Odznakę „Zasłużony Pracownik Informacji Naukowo-Technicznej” (1987), Złoty Krzyż Zasługi (1996), ale także Odznakę „Za zasługi dla województwa siedleckiego” (1982), medal 40 lat Muzeum Regionalnego w Siedlcach (2007), wyróżnienie „Zasłużony dla Ziemi Łosickiej” (2007) przyznawane przez Tow. Przyjaciół Ziemi Łosickiej.

Mieszkając w Sulejówku był jednocześnie bliżej ukochanego Podl. i rozwijał swoje nietypowe – w kontekście wykonywanego zawodu – zainteresowania historią. Interesował się tym od dziecka. Jako mały chłopiec lubił czytać i słuchać opowiadanych historii, szperać w starych szpargałach, dokumentach, zdjęciach. Ciekawsze były dla niego tajemnice przepastnych strychów niż gra w piłkę. Jego życiową pasją było odtwarzanie dziejów stron rodzinnych i ludzi je zamieszkujących.

Spędził dziesiątki godzin w różnych archiwach, rozmawiał z setkami ludzi, korespondował, telefonował, odwiedzał kolejne miejsca, kupował tematyczne książki i opracowania, kopiował artykuły, skanował stare zdjęcia – i wykonywał tysiące notatek. Był tytanem pracy. Zgromadzone przez niego materiały zajmowały regał na całej ścianie w mieszkaniu, stały uporządkowane wokół biurka, w teczkach, segregatorach, pudełkach. W końcu część tego bogactwa przewoził na Podl. i martwił się, jak to przechowywać. W Sarnakach często można było go spotkać na cm., gdzie znał każdy zakamarek i o spoczywających tam ludziach potrafił opowiadać jak o bliskich krewnych czy przyjaciołach. Odwiedzał starszych mieszkańców Sarnak i okolic, wypytywał o dawne czasy, konfrontował różne opowieści z tym, co znalazł w dokumentach, archiwach.

Swoją wiedzą dzielił się z innymi, wygłaszając referaty z okazji różnych spotkań, m.in. w Sarnakach, Łosicach, S. Efektem wieloletnich zainteresowań i badań N. są obszerne opracowania jego autorstwa: Organizacje konspiracyjne w okolicach Sarnak wywodzące swe korzenie z Ruchu Narodowego, [w:] NSZ na Podl. Materiały posesyjne. T.1 (S. 1997); Druga konspiracja w okolicach Sarnak 1944-52, [w:] NSZ na Podl. Opracowania, wspomnienia i dokumenty T.3 (B. Podl. 2003); Konspiracja w okolicach Sarnak 1939-52 (Sulejówek – Sarnaki 2001). W.w. opracowania zebrane są pod jednym tytułem po wniesieniu poprawek, wydane własnym nakładem. Wydał także: Gospodarka parafii Sarnaki 1795-1865 (Sulejówek – Sarnaki 2009). Pośmiertnie ukazała się Ziemia Sarnacka w latach 1900-1920 (W. 2013).

Był również autorem wąskich tematycznie opracowań: Władysław Łukasiuk „Młot” (życiorys), [w:] Spod znaku orła Armia Krajowa, Sławomira Kordaczuka (Muz. Okręgowe Siedlce 1996); Tragedia partyzancka w Jadźwingach [w:] Nadbużańskie To i Owo. Miesięcznik Lokalny (Mielnik nr 8/2000); Majątki ziemskie prywatne i rządowe na terenie parafii Sarnaki w XIX wieku [w:] Dziedzictwo duchowe i materialne szlachty podlaskiej od XIX wieku do III Rzeczypospolitej (S. 2006); Tadeusz Banaś, nauczyciel, działacz społeczno-kulturalny [w:] Dzieje Ziemi Łosickiej. Szkice biograficzne (W.-Łosice 2008).

We współpracy z Rafałem Zubkowiczem powstały opracowania: Piwo z Nadbużańskiego Podlasia. Browar Szummera w Sarnakach (Międzyrzec Podl. 2006); Tradycje produkcji piwa w Sarnakach [w:] Przemiany administracyjno-gospodarcze na Ziemi Łosickiej XV-XXI wiek (W.-Łosice 2006). W swoim dorobku ma opracowania niepublikowane: Kronika Parafii Sarnaki 1430 – 1945 (Sarnaki 1995); Przestrzeganie uchwał synodu w parafii Sarnaki w XVII w., nakazujących chrzest dziecka w ciągu siedmiu dni od jego urodzenia (Sarnaki 1988); Spis osób wyznania rzymskokatolickiego zamieszkałych w parafii sarnackiej w drugiej połowie XIX w. (Sarnaki 1993). Referaty wygłoszone podczas uroczystości 250-lecia nadania praw miejskich Sarnakom: Polska Organizacja Wojskowa w Sarnakach i jej udział w rozbrajaniu Niemców w listopadzie 1918 roku (Sarnaki 2004); Dzieje miasta Sarnaki 1754 – 1869 (Sarnaki 2004) wydrukowany w „Roczniku Ziemi Sarnackiej” nr 3/2020; referat wygłoszony podczas obchodów Święta Niepodległości: 90. rocznica odzyskania niepodległości. Wkład mieszkańców Sarnak w odzyskanie niepodległości Polski (Sarnaki 2008), referat wygłoszony podczas promocji książki „Kronika wydarzeń sarnackich” Jana Kondrackiego: Historia rodu Kondrackich na tle dziejów przedwojennych Sarnak i okolicy (Sarnaki 2011).

Latem 2012 r. okazało się, że trapiące go dolegliwości zdrowotne to efekt działania wyjątkowo złośliwego raka. On – taki „gaduła” – w wyniku terapii nie mógł mówić. I kiedy się już wydawało, że sytuacja została opanowana, odkryto przerzuty. Nie poddawał się, nie wierzył, że choroba tak szybko go pokona. Miał tak wiele planów, nadzieję, że jego ogromna wiedza znajdzie odbicie w kolejnych publikacjach.

Zm. 29 VIII 2012. Pogrzeb odbył się w sobotę 1 IX, w rocznicę wybuchu II woj. świat. Nawiązał do tego w homilii ks. prałat Zdzisław Borkowski, od ćwierć wieku zaprzyjaźniony z rodziną N. W końcowym słowie pożegnał go również ks. prałat Andrzej Jakubowicz, prob. sarnacki. Odprowadzali go licznie zgromadzeni mieszkańcy rodzinnej ziemi oraz przyjaciele i znajomi z Sulejówka. Towarzyszył poczet sztandarowy i eskorta z jednostki wojsk. w Wesołej k. Sulejówka. Słowa pożegnania w imieniu społeczności Sulejówka wygłosiły: Krystyna Bakuła i Irena Kruk, N. w imieniu sarnaczan żegnał R. Zubkowicz.

 

Wasilewska A., Listopad – czas pamięci. Janusz Wiktor Nowosielski, „Kurier Podlaski”, 2012, nr 45; Wasilewska A., Wspomnienia. Janusz Wiktor Nowosielski (1939-2012), „Gazeta Łosicka” 2012, nr 10, s. 13-16; Dokumenty będące w posiadaniu rodziny N. i autorki.

(autor Agata WASILEWSKA)