S. h. Prawdzic, s. Jerzego i Rozalii z Mastow Skilskich ur. się w 1738 r. w wiosce Jaczwiez Wielka (Jatwieź Wielka) w par. Dolistawskiej, w pow. lidzkim, woj. wileńskim WKL. Ob. miejscowość ta nosząca od 1995 r. nazwę Jatwieź Duża leży w gm. Suchowola, pow. sokólski, woj. podl.
S. Należał do stronników Familii. Podpisał akt Konfederacji Generalnej Stanów WKL zawiązanej w Wilnie 16 IV 1764 r., a następnie razem z pow. lidzkim poparł elekcję Stanisława Poniatowskiego na króla Polski. Od lata 1769 r. uczestnik konfederacji barskiej zawiązanej 29 II 1768 r. Zaangażował się w działalność konfederacką w woj. bełskim. Woj. to organizowało się w VIII 1769 r.; 30 VIII marsz. konfederacji woj. został Józef Miączyński (zob.), a jego wojsk. z-cą, regimentarzem S., który sprawował dowództwo nad milicją, czyli wyprawą wojewódzką. 16 II 1770 r. otrzymał 1000 zł z kasy Generalności na utrzymanie żołnierzy. W III przebywał w Białej; 19 IV pisał stamtąd do Wessla zachwalając Dumourieza, który przybył wówczas do tej miejscowości na spotkanie ze zgromadzonymi tam marszałkami, w tym z Kazimierzem Pułaskim. Według S. Dumouriez to kawaler wielkiego jest zdania i w sztuce wojennej doskonały.
Na pocz. XI S. wraz z Miączyńskim dotarł do obozu warownego utworzonego we IX przez płk. Kazimierza Pułaskiego w Częstochowie i twierdzy Jasna Góra. Nast. wraz z Kajetanem Sapiehą, marsz. połockim i mjr. Gruszeckim pod d-ctwem Józefa Miączyńskiego wyprawił się na Sandomierz. Mimo, że w m. stacjonowała 200-osobowa załoga pod dowództwem Dietmara konfederatom w sile 1700 ludzi (1400 jazdy i 300 piechoty) nie udał się szturm przeprowadzony 26 XI. Władysław Konopczyński pisał, że po bezskutecznym nakłanianiu Dietmara do kapitulacji o godzinie drugiej po południu konfederaci zaczęli się dobijać do bramy Krakowskiej, potem główną siłą uderzyli na Opatowską, nie rezygnując zresztą ze sforsowania innych części murów; 21 godzin trwały ataki, przyczem porucznik Arcybaszew utrzymał bramę Opatowską, a nazajutrz nadbiegł od Kraśnika Suworow i widoki Sandomierza znikły. Następnie S. wziął udział w obronie Jasnej Góry przez płk. K. Pułaskiego w d. 31 XII 1770-15 I 1771 r.
Na pocz. 1771 r. konfederaci zajęli Lanckoronę. 17 I przybył tam regimentarz S. z oddz. wydzielonym z komendy marsz. Miączyńskiego i utworzył pierwszą symboliczną załogę zamku. Podjęta w d. 21 II 1771 r. przez półtoratysięczną bryg. ros. gen. mjr. Aleksandra Suworowa próba zdobycia zamku zakończyła się klęską. W zamku i na reducie przebywało wówczas 97 ludzi: 80 piechoty, kanonierzy i 5 dział. Atakujący oddział grenadierów ros. poniósł ciężkie straty i zniechęcony Suworow opuścił Lanckoronę i skierował się na Kraków. Trzy mies. później, 23 V pod murami zamku doszło do bitwy konfederatów z połączonymi bryg. gen. Suworowa i Drewicza. Załogą twierdzy i m. w sile 300 piechoty i ok. 35 armat dowodził regimentarz S. Po rozbiciu jazdy konfederackiej Miączyńskiego, Walewskiego i Szyca dowodzonej przez Karola Franciszka (Charles Francois) Dumourieza, piechota ros. uderzyła na Lanckoronę ale powstrzymały ją działa zamkowe zadając znaczne straty. Nieudany atak oraz wieść o marszu K. Pułaskiego w kierunku Zamościa skłoniły Suworowa do opuszczenia pozycji pod Lanckoroną. Po wziętym do niewoli ros. Józefie Miączyńskim „partię” bełską objął Michał Walewski. Na komendanta Lanckorony został wyznaczony Stanisław Wybranowski, ale S. odmówił ustąpienia i spór o stanowisko toczył się aż do końca VIII 1771 r. Wspominał o tym m.in. Dzierżanowski w liście z 6 VIII t.r. do Wessela. W XII 1771 r. S. przebywał w W. 6 VI 1772 r., kończąc swój udział w konfederacji, zgłosił się w Kr. do gen. mjr. A. Suworowa na czele 7 oficerów i 225 szeregowych, którzy po złożeniu stosownego zobowiązania zostali zwolnieni.
Niewiele wiemy o losach S. w l. bezpośrednio po Konfederacji Barskiej. W pierwszej poł. l. 80. XVIII w. (1781-1784) był gen. adiutantem królewskim. Według Kierskiego i Moraczewskiego: Stanisław August miał dwóch rzeczywistych generałów adiutantów, którzy kolejno co tydzień służbę przy nim pełnili. Ta służba ograniczała się jednak tylko na ważniejszych posełkach i na jeżdżeniu z królem w karecie. Generałów adiutantów tytularnych nie brakowało w żadnej stronie kraju. Kupowali oni sobie patenta, nosili białe mundurowe fraki, lub kontusze ze złotemi akselbantami i niektórzy nigdy ani obozu, ani króla nie oglądali.
W 1784 r. S. był posesorem zastawnym wsi Sufczyńska Wola wchodzącej w skład par. Kołbiel należącej do dek. i pow. garwolińskiego. Niewiele wiemy o jego działalności w okresie Sejmu Czteroletniego i wojny pol.-ros. 1792 r. Prawdopodobnie działał aktywnie skoro za powyższą działalność został później od konfederacji targowickiej zniszczony, co podał zgłaszając akces do powstania w d. 19 IV 1794 r. na Ratuszu w W.
Pod koniec IV Kazimierz Zdzitowiecki zwołał w Siennicy na d. 1 V 1794 r. zgromadzenie szlachty z terenu pow. garwolińskiego. Zapadła na nim decyzja o przystąpieniu pow. do powstania. Komendantem pow. siły zbrojnej zebrani wybrali S., byłego płk. i regimentarza konfederacji barskiej. Równocześnie zobowiązali się dostarczyć S. do d. 4 V 47 woluntariuszów z bronią, jaką kto mieć może i z furażem na 8 d. S. zobowiązał się wystawić 7 ludzi. Punkt zborny woluntariuszy wyznaczono w Garwolinie. Po zakończeniu obrad w Siennicy K. Zdzitowiecki i S. udali się do Latowicza, gdzie stanąwszy, na miłość Ojczyzny współobywatelów i mieszkańców zachęcając ku obronie, zwerbowali ochotników 5 z bronią i lenungiem na dni ośm. Na ich czele S. ruszył do Garwolina oczekując innych woluntariuszów, przez obywateli mieszkańców powiatu garwolińskiego dostawić na dzień czwarty maja w liczbie głów czterdzieści siedem zaręczonych. 8 V 1794 r. Rada Zastępcza Tymczasowa Księstwa Mazowieckiego wydała patent na kmdt. pow. garwolińskiego w stopniu gen. mjr. milicji S., pełniącemu już tę funkcję z wyboru obywateli od d. 1 V.
22 V gen. S. wyruszył w pole na czele 13 konnych. W tym też mies. nakazał również pospolite ruszenie. Zajmował się wówczas głównie rekrutacją i organizowaniem milicji pow. Współdziałając z korpusem gen. Karola. Sierakowskiego 4 VII zagarnął pod Kockiem 32 podwody zaprzężone w woły, a następnego d. na czele lekkiej jazdy pow. garwolińskiego w sile 100 konnych i ok. 1000 ludzi pospolitego ruszenia zdobył w miejscowości Wierzbowicze pod Parczewem 40 fur pontonów, 270 wołów oraz wziął 60 jeńców. W poł. mies., nocą z 15 na 16 VII S. zajął pozycje nad Wisłą naprzeciw Góry, a do Tarnówka skierował 18-osobowy oddział pod dowództwem kpt. Witkowskiego. 17 VII kilkunastu jego strzelców przeprawiło się na drugą stronę Wisły aby pochwycić pikietę ros. stojącą niedaleko Góry. Akcja powiodła się tylko częściowo; strzelcy zabili dwóch żołnierzy przeciwnika, trzeci zdołał uciec i zaalarmował posterunek ros. Rosjanie wyparli strzelców i skupili się na brzegu rzeki. S. rozkazał wówczas ostrzelać Rosjan ogniem kartaczowym z ukrytych w zaroślach armat zmuszając ich do odwrotu. Dysponował wówczas oddziałem w sile 150 ludzi.
W VIII dowództwo obrony Wisły i Narwi objął gen. lejt. Jakub Jasiński. 17 VIII nakazał S. obronę Wisły od Wólki do Karczewa. Na przełomie VIII i IX w obozie pod Górą, pod komendą S. stały: dywizja garwolińska (szw. 41 bryg. Jaźwińskiego, sztab, bagaże, felczer i artyleria) i dywizja mjr. Kępińskiego (żołnierze z regimentu 16, z bryg. Rzewuskiego, artyleria i 377 kantonistów pieszych i konnych), łącznie w sile kilkuset ludzi. 26 IX Rosjanie atakowali posterunki pol. w kilku miejscach wzdłuż Wisły. 4 X ich oddziały i przeprawiły się przez Wisłę w Tyrzynie i pod Holendrami, zajęły Tyrzyn, Wargocin i Wróble. Podjazdy kozackie ruszyły na Pawłowice, Uchacze, Podzamcze i Maciejowice. 5 X dotarły do Parysowa, odległego od przeprawy o ok. 45 km. O przeprawie Rosjan przez Wisłę w rejonie Czerwonej Karczmy i wsi Wróble S. stojący obozem pod Górą Kalwarią informował raportem z 6 X. Kilka d. później, 11 X, na wiadomość o klęsce maciejowickiej podjął działania związane z osłoną odwrotu rozbitków z pola bitwy. Na czele swojego oddz. w sile 300 ludzi wyruszył pod Karczew. Za nim maszerowało dalszych 500 żołnierzy – piechoty i kawalerzystów. Oddziały jego obserwowały ruchy Rosjan i osłaniały W. W raporcie z 14 X informował m.in., o powstaniu w dniu 13 X obozu kozackiego w Łaskarzewie, a także o jego przemarszach następnego d. do Garwolina i Parysowa.
W okresie powstania S. należał do grona wybitnych dowódców ziemiańskich. Po klęsce powstania ponownie osiadł w Woli Sufczyńskiej, koło Kołbieli, jako posesor zastawny dóbr Woli Sufczyńskiej z przyległościami. 13 VII 1798 r. wziął ślub w par. św. Krzyża w W. z Małgorzatą Pułaską, c. Jakuba Kostro-Pułaskiego i Marianny Zielińskiej z Zielonej, siostrą gen. Kazimierza Pułaskiego. Zm. 30 IX 1810 r. w Woli Sufczyńskiej.
Kriegseisen W., Skilski Adam. PSB, t. 38, W.-Kr., 1997-1998, s. 158; „Gazeta Wolna Warszawska” 26 VII 1794, Nr 27, s. 359.; Volumen Septimum: Ab Anno 1764. Ad Anno 1768. Acta Reipublicæ Continens, t. 7, Drukarnia J. K. Mciy Rzeczypospolitey u Xieży Scholarum Piarum, 1782, s. 231.; Pierwsza obrona Lanckorony 20 lutego 1771 r., Opowiadanie dowódzcy, kawalera de la Serre, (w:) Konfederacja barska: wybór tekstów, red. W. Konopczyński, Kr. 1928 s. 129-130;. Akty powstania Kościuszki, t. III, wydali W. Dzwonkowski, E. Kipa, R. Morcinek, Ossolineum, Wr.-W. 1955; Księgi referendarii koronnej z drugiej połowy XVIII wieku, t. I (1781-1794). Wydali: A. Keckowa i W. Pałucki, W. 1957, s. 58, 216; Kierski E., Moraczewski J., Starożytności polskie: Ku wygodzie czytelnika porządkiem abecadłowym zebrane, t. 1. P. 1842, s. 306; Korzon T., Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta. 1764-1794, W. 1898, t. 6, s. 203-204; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne. Seria czwarta, Lw. 1909, s. 316; Konopczyński W., Kazimierz Pułaski. Życiorys. Kr. 1931, s. 131, 190, 230-231, 236.; Konopczyński W., Materiały do dziejów wojny konfederackiej 1768-1774, Kr. 1931, s. 163; Kukiel M., Od Wiednia do Maciejowic. Studia i szkice historyczne, Londyn 1965, s. 117.; Konopczyński W., Konfederacja barska, W. 1991, t. II, s. 490, 513, 806.; Mikuła W., Maciejowice 1794, W. 1991; Herbst St., Góralski Zb., Działania na prawym brzegu Wisły. Agresja Austrii, (w:) Powstanie kościuszkowskie 1794. Dzieje militarne, t. 1 pod red. T. Rawskiego, W. 1994, Powstanie kościuszkowskie 1794. Dzieje militarne, pod red. nauk. T. Rawskiego, t. II, W. 1996, s. 431.; Talko L. K., Wszystkie siostry generała, „Magazyn Gazeta Wyborcza”, nr 28 (227), 11 lipca 1997, s. 11.; Sadowski P., Konfederacja barska w starostwie lanckorońskim, „Zeszyty sądecko-spiskie, Nowy Sącz”, t. 3, 2008; AGAD, Arch. KP 241, 38, Militaria Jabłonny 182; Zbiór Popielów 73 (mkf 13859); Arch. Diec. Warszawsko-Praskiej, Skan metryki zgonu Adama Skilskiego zm. w Woli Sufczyńskiej par. Kołbiel spisany w d. 1 X 1810 r.
(autor Zbigniew GNAT-WIETESKA)