P. ur. się 15 I 1909 r. w miejscowości Ostrowy, s. Władysława Podwójcica i Marii z Mazowieckich, ur. jako trzecie z pięciorga dzieci w rodzinie. Rodzina Podwójciców pochodziła z Kresów. Dziadek P. brał udział w powstaniu styczniowym, po jego upadku przyjechał do W. O., korzystając ze stypendium dla biednej a zdolnej młodzieży, uk. studia i jako inż. chemik został kierownikiem rafinerii w cukrowni Ostrowy koło Kutna. Dwóch starszych braci P. i ich najmłodsza siostra w przyszłości także pracowali w tej cukrowni. Młodszy brat Henryk brał udział w kampanii wrześniowej, w randze ppor. rez. walczył w obronie W. jako d-ca plut. w 11/360 pp, zm. 15 X 1939 r. w wyniku odniesionych ran.
P. w 1928 r. uk. szk. średnią i wstąpił na UW na wydz. chemii. Po dwóch l. przeniósł się na wyd. medyczny UW. Wkrótce, ze względów finansowych, przeniósł się do Szk. Pchor. Sanitarnych, mającej siedzibę w Pałacu Ujazdowskim. MSWojsk. pokrywało koszty utrzymania i studiów przyszłego lekarza, w zamian za co absolwent po uk. studiów wojsk. i cywilnych był zobowiązany do odpracowania trzech l. w wojsku za każdy r. pobytu w szk. Podchorążowie zdobywali wykształcenie wojsk.-medyczne w ramach Szk. Podch. i równolegle odbywali studia cywilne (lekarskie) na UW. W 1938 r. P. skończył studia medyczne w st. ppor. Korpusu Sanitarnego, uzyskując tytuł lekarza medycyny. W l. 1938-1939 odbywał staż w Centrum Wyszkolenia Sanitarnego, mieszczącym się w Szpit. Ujazdowskim.
P. brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. jako lekarz pułkowy. Wraz ze swoją jednostką wycofywał się na tereny wschodnie, był pod Stoczkiem Łukowskim, ale udało mu się wrócić do W. Tu dostał się do niewoli niem., kilka mies. przebywał w obozie przejściowym na Bielanach. Dał znać rodzinie, gdzie jest. Odwiedziła go tam jego narzeczona Halina Krajewska i wyprosiła, aby zwolniono go na 1-2 d., żeby mógł odwiedzić rodzinę. Kmdt obozu, oficer wyszkolony wg starej austriackiej szk., zwolnił jeńca na oficerskie słowo honoru. P. słowa dotrzymał, wrócił do obozu, zameldował się, jednak po jakimś czasie uciekł.
W 1940 r. P. i Halina Krajewska wzięli ślub w kościele pw. Najśw. Zbawiciela w W. W ciągu 1941 r. pracował jako lekarz w Państw. Zakładzie Higieny. Prawdopodobnie w tym czasie zaangażował się w działalność konspiracyjną, należał najpierw do ZWZ, potem do AK. Gdy w 1942 r. przeczytał ogłoszenie, że w szk. w Sarnakach zorganizowany jest prowizoryczny szpit. zakaźny dla chorych na tyfus i poszukują lekarza, wraz z ż. przeniósł się do Sarnak i podjął pracę w tym szpit. Po zakończeniu epidemii pracował w sarnackim ośrodku zdrowia jako lekarz Ubezpieczalni Społ. Szybko nawiązał kontakt i współpracę z miejscową organizacją konspiracyjną. Udzielał pomocy lekarskiej czł. podziemia.
Latem 1944 r. Niemcy opuścili Sarnaki, zastąpili ich Rosjanie z kmdt wojsk. na czele. Dość szybko posiedli wiedzę o osobach zaangażowanych w konspirację. Jesienią P. został ostrzeżony, że znalazł się na liście NKWD wrogów ludu i grozi mu aresztowanie za działalność konspiracyjną. Postanowił uprzedzić działania nowej władzy. Nocą na piechotę opuścił Sarnaki, potem pociągiem z Platerowa dotarł do L. Tam zgłosił się do formowanej przez gen. Władysława Świerczewskiego 2 Armii WP na stanowisko lekarza pułku. Walczył pod Kołobrzegiem, pod Budziszynem. Po zakończeniu wojny w V 1945 r. jego pułk wrócił do Ostródy, więc on sprowadził tam ż. z s. Władysławem (ur. 1943), aby rodzina była razem. Wiosną następnego r. jednostka została wysłana w Bieszczady do walki z Ukraińską Powstańczą Armią. W zaświadczeniu wydanym w 1976 r. przez CAW czytamy, że P. pełnił służbę w WP od 2 grudnia 1944 r. do 17 października 1947 r. Jednostki, w których pełnił służbę, brały udział w wojnie od 22 października 1944 r. do 9 maja 1945 r. oraz w walkach ze zbrojnym podziemiem od 29 marca 1946 r. do 31 lipca 1947 r. W 1946 r. otrzymał Odznakę Grunwaldzką jako uczestnik walki zbrojnej z Niemcami w l. 1939-1945. Po zakończeniu działań w Bieszczadach ponownie znalazł się w Ostródzie i w 1948 r. po usilnych staraniach został zdemobilizowany na własną prośbę – jak pisze w swoim życiorysie. Wrócił z rodziną do Sarnak, gdzie od 1 VI 1948 r. objął stanowisko kierownika i lekarza w Ośrodku Zdrowia.
P. Szybko zaangażował się również w działalność społ. M.in. na początku l. 50. jako przew. Komitetu Rodzicielskiego miejscowej szk. uczestniczył w posiedzeniach Rady Pedagogicznej, propagując działania prozdrowotne wśród uczniów. Był jednym ze znaczących ludzi w Sarnakach, obok kierownika browaru J. Kisiela (zob.), kierownika szk. St. Daniluka i miejscowego prob. ks. dra B. Kulawika. Podejmowali oni wiele inicjatyw społ. na rzecz środowiska lokalnego.
W l. 1958-1963, pracując na pełnym etacie w Sarnakach, P. podjął jednocześnie pracę w niepełnym wymiarze w Rej. Przychodni Lekarskiej w Platerowie, która mieściła się w budynku stacji PKP i podlegała pod Dyr. Okr. Kolei Pań. w W. W V 1963 r. zdecydował się objąć kierownictwo przychodni kolejowej w Platerowie i zrezygnował z pracy w Sarnakach. Gabinet dzielił z dentystką, dlatego pracowali na zmiany: raz z rana, raz po południu. Jego zaangażowanie zostało dostrzeżone. W III 1964 r. otrzymał od Zarz. Służby Zdrowia PKP wyróżnienie w formie pochwały za wzorowe i sumienne wykonywanie obowiązków służbowych, a w szczególności za inicjatywę i duży wkład pracy przy organizowaniu przychodni lekarskiej w Platerowie. Trzy l. później, w IV 1967 r. otrzymał podobną pochwałę, z wyszczególnieniem troskliwego podejścia do pacjenta. Nie było w tym przesady, gdyż było powszechnie wiadomo, że można przyjść do doktora o każdej porze dnia i nocy, ponieważ po godzinach pracy w przychodni prowadził jednocześnie praktykę pryw. Nigdy nie zamykał drzwi na klucz. Był dostępny dla wszystkich, biednych i bogatych. Biednych często leczył za darmo. Jeździł też na wizyty domowe. Zawsze pomógł pacjentom, na wszystko znalazł radę. Był lekarzem wszechstronnym i z powołania. Nie dbał o pieniądze. Za swoją postawę został odznaczony medalem „30-lecia Polski Ludowej” (1974 r.) oraz Krzyżem Kawalerskim OOP (1976 r.). Cieszył się również szacunkiem i poważaniem w środowisku.
Chociaż P. do końca życia mieszkał w Sarnakach, nie miał tu własnego domu. Początkowo zajmował mieszkanie w budynku, w którym mieścił się Ośrodek Zdrowia, później wynajmował dwupokojowe mieszkanie w domu pryw. Na stałe był zameldowany w W. na ul. Złotej 75. Gdy s. w 1960 r. uzyskał maturę w LO im, B. Prusa w S., wyjechał wraz z matką do W. Stanisław odwiedzał ich dość często. Ale to Sarnaki były jego miejscem na ziemi. Miał tu spore grono zaprzyjaźnionych osób, był bardzo towarzyski. Poza tym czuł się tutaj potrzebny i spełniony jako lekarz.
Zm. niespodziewanie 2 III 1980 r. Znalazł go pacjent, który przyszedł do niego w niedzielny poranek po poradę. P. żył 71 l. Trumna z jego ciałem stała przez całą noc w kościele, a nie (jak było wówczas w zwyczaju) w kostnicy. Następnego dnia w kościele pw. św. Stanisława Bpa i Męczennika w Sarnakach zostało odprawione nabożeństwo żałobne w intencji zm., ale jego pogrzeb odbył się 6 III w W., poprzedzony mszą żałobną w powązkowskim kościele pw. św. Jozafata. Pochowano go obok brata Henryka w rodzinnym grobie na Cm. Komunalnym na Powązkach. W nekrologu napisano o nim: lekarz medycyny, kapitan rezerwy WP, długoletni lekarz PKP, człowiek prawego charakteru i szlachetnego serca.
Pamięć o doktorze P. wciąż jest żywa wśród społeczeństwa, a utrwala ją pamiątkowy kamień na cm. par. w Sarnakach. Tablica upamiętniająca doktora, umieszczona na polnym kamieniu, została odsłonięta i poświęcona 3 VII 1999 r. Napis na tablicy głosi: Pamięci dr. Stanisława Podwójcica lekarza pracującego w Sarnakach i okolicy w latach 1942-1980 wielkiego miłośnika ziemi podlaskiej oddanego jej mieszkańcom – przyjaciele.
A. Wasilewska, Nasze szkoły. Z dziejów szkół w gminie Sarnaki, Sarnaki 2017, s. 59, 136; R. Sz., Pierwsi po Bogu w Sarnakach, „Trybuna Mazowiecka” nr 247 z 17 X 1958, s. 8; Relacja Władysława Podwójcica z 19 V 2017, 05 XII 2020; Relacja Bogumiły Steleżuk z 10 VIII 2021; Dokumentacja przekazana do Arch. PKP w Sosnowcu przez Centralną Dyrekcję Okr. Kolei Państw. w W., sygn. akt: Wa/1976/105, Teczka osobowa Stanisława Podwójcica.
(autor Agata WASILEWSKA)