Ur. 27 V w W-wie w rodzinie kalwińsko-kat.; kalwińskiej po o., kat. po m., s. Zygmunta, znanego warszawskiego księgarza-wydawcy i Marii z Buynów (zob.), popularnej autorki książek dla dzieci i młodzieży. W 1921 przyjął chrzest w rzym.-kat. par. św. Krzyża w W. Uk. Gim. im. Ziemi Maz. w W. W 1. 1935-1939 stud. na Wydz. Grafiki Użytkowej ASP w stolicy. Służbę wojsk. odbył w dęblińskiej SPLot. W XII 1935 awansował do stopnia ppor. pilota Korpusu Oficerów Rez. Lotnictwa.
We IX 1939 został zmobilizowany do 5 p lot w Lidzie, gdzie objął dowództwo 10 plut. łącznikowego i otrzymał przydział do Armii „Łódź". Od 6 IX pełnił funkcję pilota-kuriera przy Nacz. Dow. Lotnictwa w W. Dwa dni późn. ewakuował się z władzami NDL do Brześcia, nast. do Zaleszczyk. 18 IX przekroczył granicę pol.-rumuńską. W połowie X zbiegł z obozu dla internowanych w Babadag. Z fikcyjnym paszportem uzyskanym w ambasadzie pol. w Bukareszcie odpłynął z portu Balic do Bejrutu, a stąd z grupą pol. pilotów, udał się drogą morską do Francji.
Początkowo przebywał w obozie przejściowym w Salon en Provence. W XII otrzymał przeniesienie do nowoutworzonego Centrum Wyszkolenia Lotniczego w Lyonie skąd skierowano go do Ośrodka Zapasowego w Fiore w charakterze oficera świetlicowego. Kilka dni późn., został adiutantem, zajmował się organizacją biblioteki oraz czytelni pol. i zagranicznych czasopism.
W III 1940 otrzymał przydział do 44-osobowej grupy pol. pilotów wyznaczonych do odbycia kursu lotniczego we franc. szk. nawigacji i strzelania pokładowego w Blidzie pod Algierem. Wkrótce został instruktorem pilotażu, zajmował się szkoleniem młodych adeptów lotnictwa.
W VI 1940, po klęsce Francji, przedostał się do Anglii. W obozie lotniczym Insworth Lane w Gloucester zakwalifikowano go tymczasowo do grupy pilotów dywizjonów bombowych RAF-u. W VIII przybył do Polish Depot (Polskiego Centrum Wyszkolenia Lotniczego) w Blackpool, stąd skierowano go do Pilots Ferry Pool (Obozu Lotnictwa Transportowego) w Kemble, gdzie podjął służbę w eskadrze transportowej zajmującej się rozprowadzaniem różnego typu samolotów na lotniska stacjonujących dywizjonów bojowych. W uznaniu wysokich umiejętności lotniczych, A. został wytypowany, spośród pilotów 41 Grupy Transportowej, do udziału w pokazach lotniczych w Hatfield pod Londynem zorganizowa nych dla pracowników ambasady amerykańskiej i szefów produkcji firm lotniczych.
W VI 1941 zakończył pracę w jednostce transportowej awansując do stopnia por. pol. i ang. sił powietrznych. 16 VIII powołano go do 61 Operation Training Unit (Ośrodka Treningu Bojowego) w Feston w celu odbycia kursu pilotażu myśliwskiego. Uk. go z wynikiem bdb, otrzymując przydział do 306 dywizjonu myśliwskiego „Toruńskiego". Szybko zyskał opinię wyróżniającego się pilota myśliwskiego. W II 1943 znalazł się w elitarnej szesnastoosobowej eskadrze myśliwskiej Polish Fighting Team (Pol. Zespół Myśliwski), zwanej późn. przez Anglików „Cyrkiem Skalskiego", którą w III t.r. skierowano do lotnictwa 8 A. bryt. gen. B. Montgomery' ego walczącej na pograniczu tunezyjsko-libijskim z niem. Afrika Korps.
W VI 1941 zakończył pracę w jednostce transportowej awansując do stopnia por. pol. i ang. sił powietrznych. 16 VIII powołano go do 61 Operation Training Unit (Ośrodka Treningu Bojowego) w Feston w celu odbycia kursu pilotażu myśliwskiego. Uk. go z wynikiem bdb, otrzymując przydział do 306 dywizjonu myśliwskiego „Toruńskiego". Szybko zyskał opinię wyróżniającego się pilota myśliwskiego. W II 1943 znalazł się w elitarnej szesnastoosobowej eskadrze myśliwskiej Polish Fighting Team (Pol. Zespół Myśliwski), zwanej późn. przez Anglików „Cyrkiem Skalskiego", którą w III t.r. skierowano do lotnictwa 8 A. bryt. gen. B. Montgomery' ego walczącej na pograniczu tunezyjsko-libijskim z niem. Afrika Korps.
W VIII 1943 A., cieszący się renomą „afrykańskiego tygrysa", objął funkcję d-cy eskadry „B" 303 dywizjonu myśliwskiego im. T. Kościuszki. 23 X awansował do stopnia kpt. PSP. Z pacz. I 1944 przeszedł na odpoczynek operacyjny do Pol. Biura Oficera Łącznikowego przy Fighter Command w Stanmore. Praca w biurze RAF-u stała się dla niego okazją do zbierania i sporządzania kopii różnych materiałów archiwalnych wykorzystanych późn. przy opracowaniu kolejnych tomów Pamiętnika pilota, nad którymi rozp. pracę we IX 1943. Okres ten to także początek jego pisarskiej kariery. W II 1944 podjął się opisania historii działań bojowych Pol. Zespołu Myśliwskiego opatrzonych tytułem W pogoni za Luftwaffe.
W VI 1944 objął dowództwo 316 dywizjonu myśliwskiego wchodzącego w skład Air Defence Great Britain (Obrony Lotniczej Wielkiej Brytanii). 6 IX, podczas lotu operacyjnego nad Holandię, wskutek awarii silnika samolotu w okolicach Arnheim, zdecydował się na skok ze spadochronem. Kilka dni późn. trafił do niem. obozu jenieckiego Stalag Luft 1 w Barth n. Bałtykiem. Do Anglii powrócił 9 V 1945. Udział w wojnie zakończył w stopniu kpt. PSP oraz mjr. (squadron leader'a) RAF. Wykonał 131 lotów bojowych nad tereny Francji, Belgii, Holandii, w Afryce, także nad obszarem Niemiec. Zestrzelił 3 samoloty (dwa Messerschmitty Me-109 i Focke Wulf-190), jeden prawdopodobnie, dwa uszkodził, ponadto zestrzelił dwa pociski latające V-1. W powietrzu przebywał ponad 2 500 godzin. Zasiadał za sterami 51 typów samolotów.
W VI 1944 objął dowództwo 316 dywizjonu myśliwskiego wchodzącego w skład Air Defence Great Britain (Obrony Lotniczej Wielkiej Brytanii). 6 IX, podczas lotu operacyjnego nad Holandię, wskutek awarii silnika samolotu w okolicach Arnheim, zdecydował się na skok ze spadochronem. Kilka dni późn. trafił do niem. obozu jenieckiego Stalag Luft 1 w Barth n. Bałtykiem. Do Anglii powrócił 9 V 1945. Udział w wojnie zakończył w stopniu kpt. PSP oraz mjr. (squadron leader'a) RAF. Wykonał 131 lotów bojowych nad tereny Francji, Belgii, Holandii, w Afryce, także nad obszarem Niemiec. Zestrzelił 3 samoloty (dwa Messerschmitty Me-109 i Focke Wulf-190), jeden prawdopodobnie, dwa uszkodził, ponadto zestrzelił dwa pociski latające V-1. W powietrzu przebywał ponad 2 500 godzin. Zasiadał za sterami 51 typów samolotów.
Na terenie Anglii przebywał do czasu demobilizacji PSP. Pracował w jednym z londyńskich biur RAF-u. Prywatnie zajmował się grafiką i rzeźbiarstwem. W 1946 uk. tłumaczenie na jęz. ang. tomu wspomnień W pogoni za Luftwaffe i wydał je w Edynburghu. Kilka mies. późn. książka ta ukazała się w Polsce.
19 VI 1947 A. powrócił z ż. i c. do kraju. Początkowo zamieszkał we Wrocławiu, gdzie podjął pracę w księgarni „Spółki Wydawniczej Michał Arct", zajmując się projektowaniem okładek i ilustracji książkowych. W III 1948 przeniósł się do Golkowa k. Piaseczna i zaangażował w zorganizowanie, a nast. redagowanie Biblioteki Lotniczej w wydawnictwie S. A-ta w W. Jednoczesne powodzenie na rynku wydawniczym W pogoni za Luftwaffe, a także cieszący się poczytnością odcinkowy pierwodruk w katowickim „Dzienniku Zachodnim", napisanej jeszcze w Anglii, książki Messerschmitty w słońcu, odsłoniły przed nim perspektywę kariery literackiej. W IV 1948 wstąpił do stowarzyszenia ZAIKS, a w X do Zw. Zaw. Literatów Pol. Były to jednak dla niego trudne lata. Sytuacja materialna, choroba ż., liczne inwigilacje przedstawicieli „bezpieki" przygnębiały go coraz bardziej. Jego twórczość stanowiła niejako „zakazany owoc". W 1959, w liście do kpt. Władysława Nettera, przyjaciela z I. woj., napisał: „Moje losy od końca wojny były dość burzliwe. Po przyjeździe do Polski powodziło mi się coraz gorzej. Pisałem i rysowałem dużo, mało z tego wychodziło. Byłem »czarną owcą«. Dopiero po październiku [1956-przyp. B.Z.] sytuacja się zmieniła" (list z 2 III 1959). Choć z przekonań był socjalistą, nigdy nie był członkiem PZPR, hołdował ideom przedwojenne go ruchu socjalist. krzewionego w jego rodzinie.
W 1952 osiedlił się w Dobrzanowie, miejscowości w pow. siedleckim, w niewielkiem mająteczku, który odziedziczył po śmierci m. Marii Buyno-Arctowej. Ostatnie I. życia spędził w S. W 1970 otrzymał, z rekomendacji Prezydium PRN w S., 40 m. mieszkanie spółdz. przy ul. Wandy Wasilewskiej 2 (obecnie - Jana III Sobieskiego).
19 VI 1947 A. powrócił z ż. i c. do kraju. Początkowo zamieszkał we Wrocławiu, gdzie podjął pracę w księgarni „Spółki Wydawniczej Michał Arct", zajmując się projektowaniem okładek i ilustracji książkowych. W III 1948 przeniósł się do Golkowa k. Piaseczna i zaangażował w zorganizowanie, a nast. redagowanie Biblioteki Lotniczej w wydawnictwie S. A-ta w W. Jednoczesne powodzenie na rynku wydawniczym W pogoni za Luftwaffe, a także cieszący się poczytnością odcinkowy pierwodruk w katowickim „Dzienniku Zachodnim", napisanej jeszcze w Anglii, książki Messerschmitty w słońcu, odsłoniły przed nim perspektywę kariery literackiej. W IV 1948 wstąpił do stowarzyszenia ZAIKS, a w X do Zw. Zaw. Literatów Pol. Były to jednak dla niego trudne lata. Sytuacja materialna, choroba ż., liczne inwigilacje przedstawicieli „bezpieki" przygnębiały go coraz bardziej. Jego twórczość stanowiła niejako „zakazany owoc". W 1959, w liście do kpt. Władysława Nettera, przyjaciela z I. woj., napisał: „Moje losy od końca wojny były dość burzliwe. Po przyjeździe do Polski powodziło mi się coraz gorzej. Pisałem i rysowałem dużo, mało z tego wychodziło. Byłem »czarną owcą«. Dopiero po październiku [1956-przyp. B.Z.] sytuacja się zmieniła" (list z 2 III 1959). Choć z przekonań był socjalistą, nigdy nie był członkiem PZPR, hołdował ideom przedwojenne go ruchu socjalist. krzewionego w jego rodzinie.
W 1952 osiedlił się w Dobrzanowie, miejscowości w pow. siedleckim, w niewielkiem mająteczku, który odziedziczył po śmierci m. Marii Buyno-Arctowej. Ostatnie I. życia spędził w S. W 1970 otrzymał, z rekomendacji Prezydium PRN w S., 40 m. mieszkanie spółdz. przy ul. Wandy Wasilewskiej 2 (obecnie - Jana III Sobieskiego).
Utworem literackim, który przyniósł A. rozgłos i sławę były wspomnienia wojenne Niebo w ogniu. W 1958 Min. Oświat. wprowadzi ło tę książkę do zestawu lektur klas licealnych. W I. 60-tych jego twórczość zajmowała coraz bardziej znaczące miejsce we wspołczesnej beletrystyce, jak również w literaturze popularnonauk. W pierwszym okresie jego pracy literackiej powstały utwory o charakterze wspomnieniowym: W pogoni za Luftwaffe (1946), Messerschmitty w slońcu (1947), Zwichnięte skrzydla (1948) i wraz z napisanymi późn. książkami - Niebo w ogniu (1957) i Alarm w St. Omer (1962) składają się na cykl utworów autobiograficznych. Wątek ten zawierają także: Rycerze bialo-czerwonej szachownicy (1960), Śladem samolotu (1969) oraz powieść Bimber (1960).
Odrębną grupę stanowią utwory beletrystyczne o tematyce sensacyjno-przygodowej: Ludzie powietrza (1954), Załoga młodych (1953), Skradziony człowiek (1954) ukazujące „działalność sabotażowo-dywersyjną agentów obcego wywiadu". Cena życia (1964) i Kamikadze - boski wiatr (1961) to powieści o dramatycznych wydarzeniach na Dalekim Wschodzie. Motyw ten obecny jest w książkach: Gdy zamilkly silniki (1949), Lot bez lądowania (1975), a także w zbiorze opowieści Lot o świcie (1952). Poczet tych utworów uzupełniają nowele przedstawiające wydarzenia znane autorowi z autopsji bądź wspomnień bliskich mu ludzi, uczestników zmagań wojennych. Należą do nich: Wielki dzień dywizjonu 303 (1956), Trzysta trzeci nad celem (1957), W pogoni za V-1 (1957), Ucieczki (1963), Szturmowcy Warszapry' (1963). Opowiadania - Dla dobra czlowieka, Pomoc musi nadejść, Ekipa pokoju - to publicystyka poświęcona trudnej, odpowiedzialnej i ofiarnej pracy polskiego lotnictwa służącego człowiekowi w czasie pokoju.
Znaczna część twórczości A. to dzieła o charakterze popularnonauk. poświęcone historii poi. lotnictwa z czasów II woj. świat. Do tej grupy należą: W podniebnej chwale (1958), Skrzydla nad Warszawą (1965), Polacy w bitwie o Anglię (1967), Polskie skrzydla na Zachodzie (1970), Polacy w walce z bronią V-1 (1972), Lotnicy bez skrzydeł (1972), Polacy w walkach na Czarnym Lądzie (1974) oraz dwa encyklopedyczne przewodniki: Samoloty świata (1958) i Poczet wielkich lotników (1964). Nieodłącznym ogniwem działalności literackiej A. były spotkania z czytelnikami. Swoje wrażenia z wieczorów autorskich opisał w książce Śladem samolotu (1968). Ogółem spotkał się z czytelnikami 628 razy, ostatni raz w Katowicach, na kilka dni przed śmiercią.
A. był pisarzem o rozległej kulturze umysłowej. Popularność, jaką zdobył na progu pisarskiej kariery, towarzyszyła mu przez cały okres twórczej pracy. Wśród pisarzy poruszających w swych utworach tematykę lotniczą zajmuje miejsce wybitne. Jest postacią znaną poi. i zagranicznym czytelnikom, cenionym w kręgu historyków zajmujących się dziejami polskiego lotnictwa.
Otrzymał wiele orderów i odznaczeń polskich oraz zagranicznych, m.in. Srebrny Krzyż Orderu VM V kl., czterokrotnie Krzyż Walecznych, Air Crew Europe Star 1939-1944 (gwiazda za udział w walkach powietrznych), Croix de Resistance (franc. Krzyż Ruchu Oporu). Defence Medal (medal za udział w obronie Anglii), Africa Star (gwiazda za Afrykę), War Medal (medal za wojnę), Brązowy Medal za Zasługi Dla Obronności Kraju. W XI 1963 otrzymał awans na mjra. Jego imię nasi Szk. Podst. w Kotuniu (pow. siedlecki). Zm. nagle 11 V 1973, pozostawiając na biurku niedokończoną książkę Moja żona z zielonej wyspy oraz delegację służbową na cykl spotkań autorskich w woj. lubelskim z datą 9 V 1973.
Był dwukrotnie żonaty: z Haliną Trawińską (1936-1943) i od 1944 roku z angielką Beryl Evans, z którą miał c. Krystynę (ur. 1944) i s. Ryszarda (ur. 1950).
B. Arct: Pamiętnik pilota, t. 1, (31.08. 1939 - 29.12. 1940), Northolt, London 1943; t. 2, (16. 011941- 27. 12 1941), Ballyhalbert, Northern Irleand 1943; t. 3, (11. 011942 - 30.12 1942), East Acton, London 1944; t. 4, (02. 01 1943 - 31. 12 1943), South Harrow, London 1944; tenże, Kronika Polish Fighting Team; (24. 02 1943 - 22.06 1943), Bu Grara, Bengardine Tunezja 1943; tenże., Prisoner of war, Exeter 1988; tenże, Rycerze biało-czerwonej szachownicy, P. 1974; tenże, Alarm w St. Omer, W. 1974; - W. Biegański: Polacy w walkach o Zachodnią Europę, W. 1970; B. K. Buchwald, 316 warszawski dywizjon myśliwski, W. 1989; W. Król, Myśliwcy, W. 1980; tenże, Walczyłem pod niebem Europy i Afryki, W. 1991; W. Matusiak, Polish Aces of World War 2, Londyn 1998; - T. Frey, Grafik, pisarz, pilot, „Trybuna Maz.", 1958 nr 128; R. Gretzyngier, R. Jończak, Bohdan Arct pilot i pisarz niezapomniany, „WTK", 1973 nr 24; B. Ziontek, Bohdan Arct - pilot, kronikarz polskiego lotnictwa. „Gryfita. Białostocki Magazyn Historyczny", 2001 nr 23/24; fot. A. pośrodku w górnym rzędzie [https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Lotnicy.png; dostęp 30.04.2021].
B. Arct: Pamiętnik pilota, t. 1, (31.08. 1939 - 29.12. 1940), Northolt, London 1943; t. 2, (16. 011941- 27. 12 1941), Ballyhalbert, Northern Irleand 1943; t. 3, (11. 011942 - 30.12 1942), East Acton, London 1944; t. 4, (02. 01 1943 - 31. 12 1943), South Harrow, London 1944; tenże, Kronika Polish Fighting Team; (24. 02 1943 - 22.06 1943), Bu Grara, Bengardine Tunezja 1943; tenże., Prisoner of war, Exeter 1988; tenże, Rycerze biało-czerwonej szachownicy, P. 1974; tenże, Alarm w St. Omer, W. 1974; - W. Biegański: Polacy w walkach o Zachodnią Europę, W. 1970; B. K. Buchwald, 316 warszawski dywizjon myśliwski, W. 1989; W. Król, Myśliwcy, W. 1980; tenże, Walczyłem pod niebem Europy i Afryki, W. 1991; W. Matusiak, Polish Aces of World War 2, Londyn 1998; - T. Frey, Grafik, pisarz, pilot, „Trybuna Maz.", 1958 nr 128; R. Gretzyngier, R. Jończak, Bohdan Arct pilot i pisarz niezapomniany, „WTK", 1973 nr 24; B. Ziontek, Bohdan Arct - pilot, kronikarz polskiego lotnictwa. „Gryfita. Białostocki Magazyn Historyczny", 2001 nr 23/24; fot. A. pośrodku w górnym rzędzie [https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Lotnicy.png; dostęp 30.04.2021].
(autor Bogdan ZIONTEK) [†]