Ur. 6 III 1891 jako s. Marcina i Jadwigi z Kuśmierków w rodzinie rolniczej we wsi Seroczyn, gm. Sterdyń. Rodzina Milików swój rodowód wywodziła z czasów średniowiecza z Ziemi Liwskiej, gdzie przywędrowała na płd. Podl. Początkowo miłość do jęz. pol. młodemu M. wpajała jego m., która uczyła go czytania na książeczce do nabożeństwa. Potem jako 12-letni chłopak czytał „Zorzę”, którą prenumerował jego o. Postawę narodową młodego M. kształtowały głęboka wiara religijna i rodzinna, tradycja ludu podl. dla walki o niepodległość. Seroczyn był najdalej wysuniętą palcówką unicką na zachód regionu. Po zniesieniu przy wydatnej pomocy administracji carskiej w 1875 grecko-unickiej diec. chełmskiej siłą próbowano zmusić unitów do przyjęcia prawosławia.
Większość duchowieństwa unickiego nie przyjęła obrządku prawosławnego, za co spadły na nie represje carskie. Mimo różnych restrykcji ze strony władzy carskiej, społeczność lokalna była bardzo solidarna. Jak wspomina sam M.: „zrabowanych rzeczy przez carską policję nawet Żydzi nie kupowali”.
Jako młody chłopak odbywał wycieczki do Podłazówka - par. poniemieckiej, w której znajdował się cudowny obraz Matki Boskiej Podłazówkowskiej, do którego przybywały liczne rzesze ludzi z ościennych pow., w tym unici licznie napływający z Ziemi Łosickiej. Kolejnym czynnikiem kształtującym postawę patriotyczną i narodową M. była literatura, zwłaszcza przysłany z W. egz. Trylogii Henryka Sienkiewicza, który był czytany w zimowe wieczory w domu rodzinnym - czytał je unita Makary Andrzejczuk. Jak wspomina sam M.: „nie zapomnę widoku starszego, poważnego unity Makarego Andrzejczuka, mruka w codziennym swym życiu i bardzo małomównego, który podczas czytania zwycięstw polskich nad Kozakami, Szwedami, Turkami, Tatarami walił z rozjaśnioną twarzą w uda wołając: »A to im dali pieprzu!«”.
M., czerpiąc wzory z postawy bohaterów dzieła Sienkiewicza, włączył się w pracę polityczną jako kolporter „Polaka”, którego roznosił po okolicznych wioskach.
Przełomem w walce o pol. szk. i jęz. stał się carski ukaz tolerancyjny z 1905, w którym wprowadzono jęz. pol. i pol. urzędników samorządowych. Na Podl. podejmowano inicjatywy tworzenia Kółek Rolniczych, które zajmowały się szerzeniem oświat. pol. na wsi. Pod patronatem Kółek Rolniczych organizowano zimą uniw. lud., na które uczęszczał M., przemierzając trzy razy w tyg. 4 km drogi, aby nie opuścić żadnego zebrania. Ponadto przy Kółkach Rolniczych organizowano bibl. i czytelnie, gdzie w niedziele głośno czytano „Gazetę Świąteczną” i „Zorzę”. Sam brał aktywny udział w niedzielnym czytaniu prasy dla ludu.
W 1911 na zebraniu zarządu postanowiono wysłać go na miesięczny kurs do szkoł. rol. w Nałęczowie pod L. Tam zaangażował się w działalność „Naszej Drużyny”, grupy oświat.-polit. działającej na terenie Podl. z ramienia Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego, pod kierownictwem prof. Juliana Szymborskiego.
Po uk. kursu w drodze powrotnej z Nałęczowa, w L., doszło do spotkania M. z Mieczysławem Trajdosem i Julianem Szymborskim, którzy zaproponowali mu działalność oświat.-polit. w grupie „Nasza Drużyna”.
Po przybyciu w rodzinne strony M. zorganizował kółko teatralne, które dało szereg przedstawień dla lokalnej społeczności. W 1912 uczestniczył w zjeździe młodzieży wiejskiej w W., na którym uchwalono decyzję o wydawaniu pisma dla młodzieży wiejskiej pt. „Drużyna”. Sam M. używając pseudonimu „Cień” pisał teksty do „Drużyny”. Od tego momentu postawę narodową M. kształtowali działacze narodowi tej miary, co adwokat Mieczysław Trajdos i Roman Dmowski, z którym M. spotkał się w 1913 na zebraniu redakcji „Ogniska” przy ul. Leopoldyny w W.
Wiosną 1915 M. został w ramach mobilizacji powołany do armii ros. Służył w oddz. inż., m.in. uczestniczył w budowie mostów nad Berezyną. Dalsze losy wojenne rzuciły M. w głąb Rosji do gub. tambowskiej. Jesienią 1917 oddz., w którym służył został odkomenderowany do majątku Nowe Biesiady, którego właścicielem był Czechowicz, w okolice Mołodeczna.
W VI 1918 M. powrócił w rodzinne strony. Wobec widocznego załamania się armii niem., zainicjował proces rozbrajania w Sterdyni przez młodzież czł. POW oraz Dowborczyków placówek żandarmów niem.
W 1919 mając doświadczenie organizacyjne, włączył się w tworzenie struktur lokalnego samorządu. Wobec zagrożenia kraju ze strony bolszewików, zgłosił się jako ochotnik, gdzie obył służbę frontową w 19 puł. Walczył w okolicach Sokołowa i Węgrowa.
Po powrocie z wojska włączył się aktywnie w pracę, w wydz. pow. i radzie gm. oraz w działalność polit. w strukturach ZLN. W międzyczasie włączył się aktywnie w życie społ.-gospod. organizując na nowo struktury spółdz. rol.-handlowej (sklep), Kółko Rolnicze. W 1922 wszedł do zarządu pow. ZLN w Sokołowie Podl. Aktywnie uczestniczył też w pracy społ. w spółdz. rol.-handlowej w Sokołowie Podl. oraz w pracach Sejmiku Pow. i LOPP, których był członkiem. W 1927 wspólnie z żoną zorganizował w Seroczynie Koło Gospodyń Wiejskich oraz OSP i orkiestrę.
W wyborach do SU 1928 uzyskał mandat poselski z ramienia ZLN z listy nr 24 Katolicko-Narodowej z okr. wyborczego nr 3: S.-Sokołów Podl.-Węgrów. Aktywnie uczestniczył w pracach SN na szczeblu centralnym. Po ukonstytuowaniu się 8 X 1928 władz SN M. wszedł do prezydium Rady Naczelnej.
28 X 1928 uczestniczył w zebraniu SN w L. jako delegat z Podl. Na spotkaniu w lokalu w S. 24 I 1932, M. podkreślał, że struktury OWP w pow. siedleckim funkcjonują dobrze, zwłaszcza zadowolony był z pracy członków placówek OWP na Ziemi Łosickiej.
W wyborach 1930 kandydował równocześnie z listy państwowej nr 4 (Lista Narodowa) i z okr. wyborczego nr 3 (siedleckiego); mandat otrzymał z listy okręgowej. Już jako poseł brał czynny udział m.in. w komisjach odbudowy kraju i reform rolnych. Trzykrotnie zabierał głos na plenarnym posiedzeniu Sejmu - 6 II 1930 w dyskusji nad budżetem Ministerstwa Reformy Rolnej; 30 I 1931 w sprawie wyasygnowania 500 tys. zł na koszty egzekucyjne przy ściąganiu podatków od zadłużonych gospodarstw rolnych oraz 15 III 1933 w dyskusji nad rządowym projektem ustawy o pomocy państwowej na odbudowę budynków zniszczonych przez wojnę.
13 II 1931 M. został wybrany z ramienia Klubu Narodowego do sejmowej Głównej Komisji Ziemskiej. Na spotkaniu z sympatykami w m. Rozbity Kamień (gm. Grochów) 8 XII 1932 J. M. mówił m.in. o sytuacji w kraju i zaznaczył, że rządy sanacyjne faworyzują „kapitalistów” oraz przemysł znajdujący się w rękach żydowskich lub kapitału zagranicznego. W I 1933 uczestniczył w organizowaniu na terenie pow. sokołowskiego i płd. Podl. kursów oświat.-polit. dla członków i sympatyków SN, w których uczestniczyli narodowcy z pow. siedleckiego oraz osobiście angażował się w przełamywanie niechęci do zrzeszania się w organizacje polityczne młodzieży zwłaszcza na terenie pow. sokołowskiego.
W okresie waśni personalnych i grupowych w Stronnictwie Narodowym, M. był inicjatorem skierowania wysiłków organizacyjnych SN na płd.-wsch. tereny Lubelszczyzny w celu pozyskania członków do endecji. 3 VI 1934 na zebraniach czł. i sympatyków SN w Ewusinie (pow. zamojski) występując jako poseł skrytykował politykę sanacji, szczególnie napiętnował postępowanie sekwestratorów, którzy: „[…] nie wchodząc w położenie rolnika, zabierają chłopu ostatnią krowę, konia lub zboże, pozbawiając go w ten sposób ostatnich środków do życia”.
Poza pracą parlamentarną M. brał aktywny udział w życiu organizacyjnym SN zarówno na terenie swojego okr. wyborczego, jak i jako czł. ZG SN (1928-1934) oraz czł. Komitetu Głównego (1935-1944). Po ukonstytuowaniu się 5 XI 1935 w S. Zarz. Okr. Podl. pełnił w nim funkcję kierownika wydziału samorządowego.
M. posiadając spore doświadczenie organizacyjno-polit. aktywnie włączył się w montowanie struktur ONR na płd. Podl.; 10 VI 1934 uczestniczył w zebraniu, które odbyło się w majątku Marii Holder-Eggerowej (zob.) w Korytnicy. Gdy miał już mandat poselski był podejrzewany przez władze sanacyjne o utrzymywanie kontaktów z Sekcją Młodych i nielegalną działalność, m.in. o rozprowadzanie nielegalnego tygodnika ONR „Sztafeta” i ulotki „Polacy” na terenie pow. sokołowskiego. Po rozwiązaniu przez władze sanacyjne ONR, uczestniczył wzebraniach organizowanych nielegalniei najczęściej odbywały się w mieszkaniach prywatnych - m.in. w Telakach i 24 X 1934 u Stanisława Kuchty we Wrotnowie.
W II 1937 wziął udział w Wszechpolskim Zjeździe działaczy wiejskich SN w W. W IV 1937 na zjeździe gospodarczym w L. referował rozwój akcji antyżydowskiej w pow. sokołowskim. Jako prezes Zarz. Pow. SN dbał o rozwój kontaktów narodowców z płd. Podl. z centralą w W. W IV 1937 doszło do bojkotowania sklepów i zakładów żydowskich, odbywały się masówki z udziałem M. Na wiecu zorganizowanym 4 IV 1937 w Sokołowie Podl. w obecności 400 zebranych M. mówił o położeniu politycznym i gospodarczym Polski, z uwzględnieniem akcji bojkotu handlu i rzemiosła, o zmianie konstytucji, ograniczenia prawa polit. Żydów, np. dostępu do służby wojskowej czy pracy w urzędach państwowych. Na zakończenie spotkania skierował prośbę do czł. ONR o lojalne wykonywanie zaleceń władz SN, które traktował jako potencjalnego sprzymierzeńca w akcji bojkotowej wobec prowokująco zachowujących się Żydów i komunistów.
Z jego inicjatywy odbyło się 12 IX 1937 spotkanie w sali kinowej w Sokołowie Podl. z prof. Witoldem Staniszkisem, na które przybyło ok. 200 osób z pow. sokołowskiego, siedleckiego, węgrowskiego. Mówca przestrzegał przed prowokacjami ze strony Żydów w okresie prowadzonego bojkotu i nawoływał do zachowania spokoju. Wątek bojowy w podobnym tonie na zebraniu podjął poseł M. Zakazał biorącym udział w akcji bojkotowej stosowania terroru wobec Żydów.
Jako rolnik M. aktywnie działał w Lubelskiej Izbie Rolniczej. Należał do Komisji Wytwórczości Roślinnej, pracował w niej jako czł. w podkomisji włókienniczej. W 1937 brał udział w pracach podkomisji doświadczalno-nasiennej.
Po agresji niemieckiej na Polskę 1 IX 1939 i przegranej Wojnie Obronnej, M. rozpoczął montowanie struktur konspiracyjnych SN „Kwadrat” na terenie pow. sokołowskiego. Poza pracą konspiracyjną organizował pomoc wysiedlonym Polakom z Wielkopolski i uciekinierom przed władzą radziecką z Kresów Wschodnich.
Na bazie kontaktów przedwojennych z członkami OWP i ONR z Płd. Podl., zdołał odtworzyć struktury konspiracyjne SN i brał udział pod pseudonimem „Ozima” w tworzeniu siły zbrojnej „Kwadratu” NOW, której Komendzie Pow. NOW w Sokołowie Podl. powstała w XI 1939. M. skłaniał się jako lider sokołowskich narodowców do łączenia wysiłku czynu zbrojnego w jednej organizacji wojskowej. Wg niego tą organizacją była SZP-ZWZ. W tej sprawie w II 1940 doszło do spotkania M., Aleksandra Zawadzkiego i Józefa Murawskiego w Sterdyni w domu Edwarda Mazurczaka.
W I 1941 został aresztowany przez Gestapo i osadzony w więzieniu w S., zwolniony w drugiej poł. III 1941. Po rozłamie w SN w VI 1942., M. opowiedział się za podporządkowaniem NOW KG AK.
W X 1942 wyjechał do W. Tam zamieszkał i pracował używając ps. „Ozima” w strukturach konspiracyjnych SN. Pełnił kolejno funkcje czł. Zarz. Okr. W.-Ziemska oraz KO NOW w dziale propagandy. Poza tym pracował w wydziale organizacyjnym ZG SN. W pracy konspiracyjnej ZG SN w W. był kierownikiem działu wiejskiego.
Na posiedzeniu Krajowej Reprezentacji Politycznej 8 I 1944 zapadła decyzja o powołaniu Rady Jedności Narodowej, formalnie powołanej do życia przez Delegata Rządu na Kraj 9 I 1944. Rada stanowiła surogat parlamentu Polskiego Państwa Podziemnego. Dekret Prezydenta RP z dn. 26 IV 1944 ostatecznie określał kształt Rady. M. otrzymał mandat czł. RJN jako jeden z trzech przedstawicieli SN. Ze względu na zły stan zdrowia M. w V 1944 został zwolniony z pracy w Radzie, a jego miejsce zajął Mieczysław Jakubowski.
Poza pracą polit. J. M. działał również w oddz. warszawskim RGO. Po ciężkiej chorobie zm. 12 VI 1944 i został pochowany na cm. w Seroczynie. Mimo stacjonowania w Seroczynie niem. załogi wojskowej, pogrzeb M. przybrał charakter manifestacji patriotycznej.
PSB, t. XXI, (Zieliński J.), s. 218; Rzepeccy T. i W., Sejm i Senat 1927-1933, Poznań 1928, s. 19-20, 58-65; Kto kim był w Drugiej Rzeczpospolitej, oprac. C. Brzoza, W. 1994, s. 370; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny, t. 4 M-P, P. Majewski, red. nauk. G. Mazur, W. 2009, s. 175-177; Sprawozdanie Lubelskiej Izby Rolniczej za rok 1936/37, t. II, L. 1937; Kunert A. K., Ilustrowany przewodnik po Polsce podziemnej 1939-1945, W. 1996, s. 528; Charczuk W., Józef Milik-chłopski działacz narodowy, [w:] Dzieje Ziemi Łosickiej. Szkice biograficzne, pod red. A. Indraszczyka, W.-Łosice 2008, s. 163-172; Milik J., Mój pamiętnik, W.-Seroczyn 1944; Milik J., Mój pamiętnik, wstęp i oprac. M. Bechta, A. Ziontek, Kosów Lacki 2019; Sokołów Podlaski. Dzieje miasta i okolic, pod red. G. Ryżewskiego, Białystok-Sokołów Podlaski 2006, s. 525; Kulas I., Sokołów i powiat sokołowski w latach 1915-1939, [w:] Dzieje Sokołowa Podlaskiego i jego regionu, pr. zb. pod red. J. Kazimierskiego, W. 1982, s. 169-206; Terej J. J., Idee, mity, realia, W. 1979, s. 176; Jachymek J., Oblicze społeczno-polityczne wsi lubelskiej 1930-1939, L. 1975, s. 160; Bechta M., Narodowo Radykalni. Obrona tradycji i ofensywa narodowa na Podlasiu w latach 1918-1939, B.Podl. 2004, s. 102; Bechta M. „...między Bolszewią a Niemcami” Konspiracja polityczna i wojskowa Polskiego Obozu Narodowego na Podlasiu w latach 1939-1952, W. 2008, s. 60-62, 116, 134; Piekarski W., Obwód Armii Krajowej Sokołów Podlaski „Sęp”, „Proso” 1939-1944, W. 1991, s. 14; Charczuk W., Formacje zbrojne Obozu Narodowego na Południowym Podlasiu w latach 1939-1947, S. 2003, s. 124; Narodowe Siły Zbrojne na Podlasiu, t. I, red. M. Bechta, L. Żebrowski, S. 1997, s. 43; Narodowe Siły Zbrojne w walce z systemem komunistycznym w latach 1944-1952, red. M. Bechta, L. Żebrowski, t. II, S. 1998, s. 94; Duraczyński E., Polska 1939-1945. Dzieje polityczne, W. 1999, s. 402; Korneć G., Tajna oświata na południowym Podlasiu i wschodnim Mazowszu 1939-1944, S. 2006, s. 218; Ajnenkiel A., Historia Sejmu. II Rzeczpospolita, t. II. cz. II, W. 1989, s. 354; Sioma M., Strajk chłopski w Małopolsce w ocenie rządu i „Gazety Polskiej”, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, 2002, vol. LVII, s. 227-247; Grabowski W., Konspiracja 1939-1945: Rada Jedności Narodowej - parlament Polskiego Państwa Podziemnego, „Pamięć i Sprawiedliwość ” nr 2, 2002, s. 67-93; Arch. Par. w Łosicach, List dziekana łosickiego ks. W. Milika do Prześwietnej Kurii Diecezjalnej Podl. w S. z 15 XI 1927; APS, Starostwo Pow. w S. (1919-1939), sygn. 15, sygn. 17; Starostwo Pow. w Sokołowie Podl. (1919-1939), sygn. 11; sygn. 12; sygn. 13; Starostwo Pow. w Węgrowie (1919-1939), sygn. 13; APL, UWL-WSP, sygn. 2126, k. 88-100; sygn. 2145, k. 129-130; sygn. 2142, k. 220-221.
(autor Wiesław CHARCZUK)