Ur. się najprawdopodobniej w Suwałkach, s. Walentego i Ewy z Łowczyńskich. W 1847 r. jego rodzice przenieśli się z Suwałk do Kałuszyna, gdzie ojciec objął posadę ekspedytora pocztowego (zm. 1855 r.). Matka M. zaangażowana była podczas powstania 1863 r. w działalność konspiracyjną, m.in. założyła w swoim mieszkaniu punkt werbunkowy, rekrutujący ochotników, zajmowała się rozprowadzaniem oraz przerzutem broni dla walczących na Podl. oddz., a także zbierała fundusze na cele powstania. W pracach tych wspomagał ją Aleksander Rejczakiewicz, ekspedytor pocztowy w Kałuszynie, który współpracował z organizacją powstańczą w pow. stanisławowskim.
M. pocz. nauki pobierał na pensji prywatnej w Mińsku. W młodości był „ubóstwiany przez matkę jako jedyne i do tego – jak pisze Walery Przyborowski – nieszczęśliwe dziecko”. Pierwsze wzmianki o M. pochodzą z pocz. l. 60-tych XIX w. W X 1862 w jednej ze skrzynek pocztowych w Mińsku znaleziono dwa listy o treściach „rewolucyjnych”, z podrobionymi znaczkami. W trakcie śledztwa wykryto, że zostały one napisane przez M., u którego podczas rewizji znaleziono ulotki o „treści podburzającej”. Natomiast u Ewy Mikulskiej wykryto, „podejrzane rzeczy, jak karteczkę z próbką różnych farb używanych w znaczkach pocztowych i biały papier ząbkowany” oraz kawałek kamienia z wyciętym w nim stemplem orła polskiego. Oprócz tego w ręce policji carskiej wpadło 75 tys. rubli w listach zastawnych i ok. 15 tys. złotem i srebrem. Zajmujący się sprawą sąd poprawczy w Mińsku uznał w I 1863 młodego M. za niewinnego podrobienia znaczków pocztowych i polecił zaliczyć mu areszt na poczet kary.
W schyłkowym okresie powstania styczniowego przyczynił się do wydania Antoniny Konarzewskiej, kurierki ks. Stanisława Brzóski, która kilkakrotnie kontaktowała się z punktem werbunkowym w Kałuszynie, prowadzonym przez jego matkę. W IV 1864 ks. S. Brzóska, ukrywający się w Starym Dworze k. Kałuszyna u dziedzica Aleksandra Dejbla, wystosował do swojej kurierki A. Konarzewskiej pismo, w którym prosił ją o dostarczenie mu broni przechowywanej w punkcie poczty powstańczej w Kałuszynie. W tym celu Konarzewska wysłała do E. Mikulskiej Jana Skopańskiego z upoważnieniem gen. Brzezińskiego (ks. Brzóski) do odbioru broni, przechowywanej w jej mieszkaniu.
Gdy 20 IV 1864 przybył on pod wskazany adres, Mikulska oznajmiła mu, że broni już nie ma. Nie wierząc tym wyjaśnieniom, Skopański zaczął jej grozić, że może mieć z tego powodu ogromne nieprzyjemności. Podsłuchujący rozmowę M. doniósł natychmiast o tym zdarzeniu do żołnierzy, stacjonującego w Kałuszynie, estońskiego pułku piechoty i J. Skopańskiego aresztowano. W trakcie przesłuchania Skopański wydał Konarzewską, która w trakcie śledztwa, znajdując się w rozstroju nerwowym, poddawana licznym torturom, po pewnym czasie wskazała miejsce ukrycia się ks. S. Brzóski. Niefortunna denuncjacja J. Skopańskiego położyła się dużym cieniem na dalszym życiu i działalności M., a w szczególny sposób została „przypomniana” przez W. Przyborowskiego w Starej i młodej prasie, głośnym pamflecie z końca XIX w.
W l. 1865-9 M. odbywał studia na Wydz. Prawa Szk. Głównej w W. Po ich ukończeniu oddał się pracy publicystycznej. Dokonał przekładu jednej z najbardziej wówczas poczytnych prac L. Büchnera Siła i materia, wziął udział w założeniu „Biblioteki Umiejętności Prawnych”, dla której przełożył Wykład postępowania karnego H. A. Zachariae'go. Razem z Henrykiem Sienkiewiczem i Danielem Freudensohnem przetłumaczył powieść Wiktora Hugo Dziewięćdziesiąty trzeci. W końcu l. 60. XIX w. M. związał się z „Przeglądem Tygodniowym”, dla którego zaczął pisywać recenzje z literatury pol. i obcej, artykuły informacyjne i polemiczne, a także korespondencje z Kałuszyna. Zaprzyjaźnił się wówczas z Aleksandrem Świętochowskim, z którym napisał cykl artykułów Praca u podstaw, będących manifestem programowym pozytywistów warszawskich. Część programową napisał A. Świętochowski, natomiast M. zajął się stroną prawną funkcjonowania gminnych urzędów, kas pożyczkowych i oszczędnościowych, a także organizacją szkół wiejskich.
Na dorobek publicystyczny M. składają się artykuły dotyczące prawa karnego, szereg recenzji oraz artykuły polemiczne. Usystematyzowanie jego dorobku publicystycznego nie należy do rzeczy łatwych, bowiem pisał on bardzo dużo, a prace swoje publikował na przestrzeni l. 1868-81 nie tylko na łamach „Przeglądu Tygodniowego”, ale także w „Kurierze Warszawskim”, „Gazecie Sądowej Warszawskiej”, „Nowinach”, „Gazecie Handlowej”, „Kurierze Codziennym” oraz „Warszawskim Roczniku Literackim”. Ponadto był współredaktorem trzytomowej Podręcznej encyklopedii powszechnej wydanej staraniem Adama Wiślickiego, redaktora „Przeglądu Tygodniowego” w l. 1873-5.
M. zm. 4 XI 1881 w W. Na pocz. l. 70. XIX w. (ok. 1873) zawarł związek małż. z Michaliną z Cieślińskich, który nie trwał zbyt długo, bowiem żona bardzo szybko go opuściła.
Uniwersytet Warszawski 1870-1915. Materiały bibliograficzne, cz. 2, oprac. J. Krajewska, A. Bednarz, W. 2004, s. 534; Noiński E., Między konspiracją i denuncjacją a pracą organiczną. Szkic do portretu pozytywisty warszawskiego Leopolda Mikulskiego (1846-1881), „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2007, t. 4, s. 165-75; Suma T., Urzędnicy pocztowi w Królestwie Polskim 1815-1871. Słownik biograficzny, W. 2005 (informacje o ojcu M.); Krzyżanowski J., Henryk Sienkiewicz. Kalendarz życia i twórczości, W. 1956, s. 70-71; Krzyżanowski J., Henryka Sienkiewicza żywot i sprawy, W. 1968, s. 40; Bolesław Prus 1847-1912. Kalendarium życia i twórczości, opracowali K. Tokarzówna i S. Fita, pod red. Z. Szweykowskiego, W. 1969; Czarnowski S. J., Pamiętniki. Wspomnienia z trzech stuleci XVIII, XIX i XX, t. 2, z. 7: Wydawnictwo i aplikacja sądowa moja w Warszawie 1869-1873, W. 1922, s. 4, 9, 21, 27, 29; Świętochowski A., Wspomnienia, oprac. S. Sandler, Wr.–W.–Kr. 1966, s. 6; Stara i młoda prasa. Przyczynek do historii literatury ojczystej 1866-1872. Kartki ze wspomnień Eksdziennikarza, przygotowała do druku i posłowiem opatrzyła D. Świerczyńska, W. 1998, s. 139-40; Prus B., Kroniki, t. 14, oprac. Z. Szweykowski, W. 1964, s. 374; „Doniesienia Warszawskie” 1881, nr 28, s. 3 (nekr.); „Przegląd Tygodniowy” 1881, nr 45, s. 545-55 (nekr.); „Gazeta Sądowa Warszawska” 1881, nr 48, s. 387 (nekr.); „Tygodnik Ilustrowany” 1882, nr 337, s. 365 (nekr.); Przyborowski W., Ostatnie chwile powstania styczniowego, t. 1, P. 1887, s. 152; Maliszewska H., Ksiądz Stanisław Brzóska, „Pamiętnik Lubelski”, 1927-30, t. 1, s. 208-9; Korniłłowiczówna M., Onegdaj. Opowieść o Henryku Sienkiewiczu i ludziach mu bliskich, W. 1973, s. 194; Fita S., Pokolenie Szkoły Głównej, W. 1980, s. 24; Niebelski E., Zmierzch powstania styczniowego w Lubelskiem i na Podlasiu 1864–1872, L. 1993; Niebelski E., „Na Bóg żywy, Bracia, nie zasypiajmy sprawy!”. Rzecz o ks. Stanisławie Brzósce (1834-1865), L. 1995; Krawczak T., Ksiądz Generał Stanisław Brzóska. Kapelan i dowódca, Pruszków – Sokołów 1995; Pawliszczew M., Tygodnie polskiego buntu, t. 1: Okres manifestacji, wstęp i oprac. naukowe A. Zawilski, W. 2003, s. 381; Niebelski E., Nieprzejednani wrogowie Rosji. Duchowieństwo lubelskie i podlaskie w powstaniu 1863 roku i na zesłaniu, L. 2008.
(autor Emil NOIŃSKI)