DUCZEK Franciszek


Ur. 19 XI 1912 w Wodyniach w rodzinie chłopskiej. Uk. szk. powszechną, w l. 1936-1937 był słuchaczem Uniw. Ludowego w Gaci (pow. przeworski), w 1942 uk. roczny kurs spółdzielczy w S. i odbył praktykę w tamtejszej Spółdz. Ogrodniczo-Pszczelarskiej, a w okresie okupacji uczęszczał na tajne komplety w Wolnej Wszechnicy Polskiej w W. (1942-1944), uk. również Kurs Nauczycielski (1946) oraz później Korespondencyjne Tech. Rolnicze w S.

Od najmłodszych lat pracował w gospodarstwie rolnym rodziców oraz jako robotnik najemny w Wodyniach. Działalność społ-polit. rozpoczął w 1928, wstępując do ZMW RP. W organizacji tej pełnił funkcje; prezesa koła (1931), sekr. Zarz. Sąsiedzkiego w Wodyniach (1935), a od 1932 wchodzi w skład ZP, prezes ZP w S. w l. 1935-1939 oraz czł. ZW ZMW RP w L. Od 1932 działał w SL jako sekr. Gm. Zarz. w Wodyniach (1932-1937) oraz sekr. ZP w S. (1937-1939).

Zmobilizowany w 1939 brał udział m.in. w obronie W. W okresie okupacji hitlerowskiej pracował nadal w gospodarstwie. Wiosną 1940 D. został powołany przez Józefa Niećkę na stanowisko komisarza organizacyjnego SL „Roch” na Podl., przystąpił do organizowania w pow. siedleckim komórek SL „Roch”, wchodziła także w skład pow. kierownictwa „Rocha” w l. 1941-1944 wraz z Tomaszem Kazimierowiczem, Lucjanem Kociem, Stanisławem Jaszczukiem (zob.) oraz Janem Urbanem, zastąpionym w 1943 przez Józefa Pietruczuka. W X 1940 pierwszy kmdt Straży Chłopskiej Chłostry, a nast. czł. Komendy Pow. BCh. Od VI 1940 do VII 1944 czł. kierownictwa SL „Roch”.

Po wyzwoleniu D. współorganizował ZMW RP „Wici” i SL. W l. 1944-1946 był przew. ZP w S. i czł. ZW ZMW RP „Wici”. Od 1944 pracował w Prezydium PRN w S. W 1946 został etatowym pracownikiem jako instruktor ds. kult.-oświat. ZW ZMW RP „Wici” w W.

W l. 1946-1951 wykładowca na Uniw. Ludowych kolejno: w Grzmiącej, Słupii i Szaflarach. W l. 1952-1957 pracował w Tech. Weterynaryjnym, nast. Tech. Rolniczym w S. W l. 1957-1958 był instruktorem przysposobienia rolniczego przy ZP Kółek Rolniczych w S. Nast. w l. 1959-1973 sekr. Pow. Komitetu ZSL w S. Z wielką radością D. powitał odrodzony w l. 1980-1981 wiejski ruch młodzieżowy, stając się doradcą siedleckich działaczy ZMW. W 1982 powołano go na wiceprzew. Komisji Historycznej Zarz. Krajowego ZMW.

W 1968 napisał wspomnienia na konkurs ZMS i ZMW, ogłoszony z okazji 20. rocznicy zjednoczenia ruchu ludowego, został współzwycięzcą konkursu, otrzymując II nagrodę wspólnie z Marianem Ługowskim (I nagrody nie przyznano) - Arch. ZHRL, sygn. P-233, wspomnienia zostały wydane drukiem przez Pawła Popiela w 2000. Publikował również w prasie ludowej m.in. „Zarzewiu” czy „Dzieniku Ludowym”.

D. był kpt. rezerwy WP, aktywnie działał w strukturach kombatanckich żołnierzy i oficerów BCh. Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim OOP i Krzyżem Partyzanckim.

Ożenił się z Krystyną (1928-1983), z która miał c. Annę po mężu Napiórkowska.

Zm. 16 XI 1985 w S., pochowanu na Cm. Janowskim w S. (sektor XXXIV, rząd J, grób 1). W ostaniej drodze żegnały go ludowe sztandary, żołnierze BCh i trzy pokolenia działaczy ruchu ludowego.

 

Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Makieta, W. 1989, s. 98-99 (błednie podana data śmierci 20 XI 1985); Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich: IV Okręg Lublin, oprac. red. M. Wojtas, L. 1998, s. 132; Garbaczewski J., Wybitni Siedlczanie. Słownik biograficzny, S. 1998, s. 7-8; Duczek F., Wspomnienia wiciarza, przygotował do druku i wstępem poprzedził P. Popiel, W.-S. 2000; Gmitruk J., Konspiracyjny ruch ludowy w obwodzie siedleckim, „Rocznik Dziejów Ruchu Ludowego” nr 14, 1972; Gmitruk J., Wiejski ruch młodzieżowy w Siedleckiem w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1944, „Szkice Podlaskie” [z. 3], 1988; Doroszuk T., Bastiony Podlasia. Konspiracyjny ruch ludowy na Podlasiu 1939-1944, W. 2005, s. 61, 71, 80-81, 111-112, 152, 187, 234, 313, 316; Szczechura T., Ruch ludowy w Siedleckiem, W. 1984, s. 182-183, 200, 207, 211, 253-254, 274.

(autor Dariusz GRZEGORCZUK)