WRBLEWSKI Witold


Ur. się 22 II 1885 w Iszymie (gub. tobolska) w zachodniej Syberii. Był s. Leona, powstańca 1863 r. zesłanego do Omska, i Kazimiery Eljaszewicz, której ojciec Franciszek, także popowstaniowy zesłaniec, znalazł się w Omsku, a z nim jego żona Maria i ich dwie c. Rodzice W. po amnestii carskiej zawarli małż. i zamieszkali w Troicku (gub. orenburska), gdzie ojciec znalazł zatrudnienie w przedsiębiorstwie A. Koziełł-Poklewskiego, syberyjskiego multimilionera, który wielokrotnie pomagał Polakom urządzać się w syberyjskiej rzeczywistości. W. wzrastał w wielodzietnej rodzinie /8 rodzeństwa/, uczęszczał do gim. w Troicku, a studia medyczne ukończył w Kazaniu w 1912 r. Pierwszą pracę otrzymał w szpitalu w Bieriezowce (gub. permska), skąd po kilku miesiącach przeniósł się na posadę ordynatora szpitala w pow. m. Kungur. Po powołaniu do wojska w 1914 r. pracował jako wojsk. lekarz na oddz. chirurgicznych w różnych pułkach ros. wojska. W 1917 r. oddelegowany został do Petersburga na kurs chirurgiczny celem wyspecjalizowania się w leczeniu kalectw wojennych.

W l. 1917-9 był kierownikiem szpitala kolejowego w Troicku. W czasie ofensywy bolszewickiej na Syberii szpital przeniesiony został do Iszyma, gdzie W., jako lekarz, kontynuował swą pracę prawie do końca 1921 r. W Iszymie udało się mu spotkać z innymi czł. rodziny, którzy także uciekali przed bolszewikami w głąb Syberii. W XI 1921 podjęli decyzję o wyjeździe do Polski. Część rodziny, w tym W., w Polsce znalazła się w III 1922, po kilkumiesięcznej podróży, podczas której zmarło 6 czł. rodziny. Granice przekroczyli w Stołpcach i po krótkim pobycie w S. W. wraz z najbliższą rodziną zamieszkał w Sarnakach. Z wielkim trudem wypracowywał swą pozycję zaw. w obliczu nieufności mieszkańców wobec obcych. Jego poświęcenie dla najuboższych i medyczne kompetencje doczekały się uznania w środowisku Sarnak, a potem Łosic, gdzie rodzina osiadła po wybudowaniu domu. Do 1928 r. pracował jako lekarz wolnopraktykujący, później zaproponowano mu posadę ordynatora szpitala Sejmikowego, a po reorganizacji - kierownika Ośrodka Zdrowia w Łosicach.

W 1939 r. powołany został do służby wojsk. jako lekarz – kmdt szpitala polowego w S. Po ewakuacji szpitala do Brześcia n. Bugiem, następnie po przeniesieniu go do Kobrynia, w końcu IX 1939 szpital rozwiązano, a personel zwolniono ze służby wojsk. W. wrócił do Łosic i pracował w szpitalu. W 1940 r., po złożeniu przysięgi, był lekarzem ZWZ, potem AK. W l. 1942-4 był lekarzem oddz. partyzanckiego 34 pp AK, którym dowodził Stefan Wyrzykowski „Zenon” (zob.). W. był ojcem chrzestnym sztandaru, który wręczał oddz. „Zenona” w imieniu społ. Podl. 29 VI 1944 w Jeziorach.

Po zakończeniu wojny był prześladowany. Został aresztowany w V 1952 przez funkcjonariuszy UB z S. pod zarzutem udzielania pomocy lekarskiej żołnierzom AK i WiN. WSR w W. na sesji wyjazdowej w S. 24 IX 1952 skazał go na 11 lat więzienia oraz pozbawienie praw publicznych i obywatelskich. Podczas tortur wstrzyknięto mu bakterię, która stała się wkrótce przyczyną jego śmierci. Zwolniony z więzienia z powodu bardzo złego stanu zdrowia zm. 10 V 1954. Pochowany został ma cm. w Łosicach.

W małż. (1917) z Rosjanką Lidią Lwowną z domu Jewdokimow, córką urzędnika kolejowego, miał dwóch s.: Wiktora (1918) i Władysława (1919) oraz c. Janinę Wandę (1923).

Postanowieniem Sądu Woj. w S. z d. 25 III 1993 unieważniono wyrok z 1952 r. W 1995 r. w Łosicach wmurowano na budynku urzędu tablicę upamiętniającą postać W., a w 2007 r. Tow. Przyjaciół Ziemi Łosickiej poświęciło mu plakietkę jako zasłużonemu dla Ziemi Łosickiej. Pamiątki i dokumenty po W. znajdują się w Regionalnej Galerii Łosickiej, której twórcą i właścicielem jest miejscowy przedsiębiorca i społecznik Waldemar Kosieradzki.


Biogram opracowano na podstawie materiałów będących w posiadaniu autorki, ciotecznej wnuczki W. Podana w biogramie data śmierci W. pochodzi z klepsydry sporządzonej tuż po jego śmierci, natomiast na grobie figuruje data 13 V 1954. Tabliczkę nagrobną wykonano w 1976 r. po śmierci żony, zapewne wtedy powstała pomyłka; fot. W. pierwszy z lewej, dziewczynka z pieskiem to jego córka. Fot. ze zbiorów wnuka W. - Marka Zaborowskiego.

(autor Ewa KUHN-DYCZKOWSKA)