Uszacki 2


Ur. się 23 V 1903 w Pułtusku, w rodzinie Kazimierza i Antoniny z Grotkowskich. Uczęszczał do Szk. Handlowej Vetterów w L., a następnie Średniej Szk. Mechaniczno-Technicznej H. Wawelberga i S. Rotwanda w W., której jednak nie ukończył. W L. był czł. drużyny harcerskiej Zygmunta Puławskiego, późniejszego konstruktora samolotów PZL P-7 i PZL P-11. Należał do POW i brał udział w rozbrajaniu Niemców w XI 1918. Od 1919 r. pracował jako kreślarz w Biurze Technicznym Zakładów Mechanicznych E. Plage i T. Laśkiewicz w L. Następnie został tam technikiem konstruktorem przy przygotowywaniu licencyjnej dokumentacji samolotów Ansaldo A 300 i Ansaldo A 1 „Ballilia” do potrzeb warsztatowych. W 1924 r. powołany do odbycia służby wojsk., otrzymał przydział do Biura Konstrukcyjnego Wojskowej Centrali Badań Lotniczych w W. Zajmował się tam konstrukcją podwozia samolotu WZ-X. projektu inż. Władysława Zalewskiego. W 1926 r. przygotowywał projekt szybowca własnego pomysłu KSL-I, opublikowany w miesięczniku „Młody Lotnik”. Wg zamieszczonych tam rysunków zbudowano 3 egzemplarze szybowca. Był też autorem lotek w postaci oryginalnych skrzydełek oporowych do samolotu budowanego na licencji franc. „Potez” XXV.

Po powrocie do pracy w Zakładach Mechanicznych w L. prowadził pod kierunkiem inż. Jerzego Rudlickiego prace konstrukcyjno-dokumentacyjne samolotu wywiadowczo-bombowego Lublin R-VIII. Pod koniec 1927 r. wspólnie z inż. Jerzym Dąbrowskim skonstruował, w ramach prac Koła Miłośników Lotnictwa istniejącego przy tych zakładach, samolot sportowy DUS - III nazwany „Pta-Pta” – zbudowany w 1928 r.

Po przeniesieniu się do Podlaskiej Wytwórni Samolotów (PWS) w B. Podl. z końcem 1928 r. pracował pocz. z inż. Zbysławem Ciołkoszem nad projektem pierwszego pol. samolotu pasażerskiego PWS-20. Następnie wykonał udany i zrealizowany projekt samolotu rozpoznawczo-bombowego PWS-19 o podwójnym usterzeniu kierunkowym oraz niezrealizowane projekty samolotu eskortująco – patrolowego PWS-17 i samolotu towarzyszącego PWS U-6 o konstrukcji całkowicie metalowej. Wspólnie z inż. Z. Ciołkoszem opracował w 1929 r. projekty wstępne samolotów bombowych nocnych PWS-22 B3N i PWS-23 B3N. Był autorem samolotu sportowego PWS-52 oraz kolejnej wersji samolotu pasażerskiego PWS-54. Natomiast z inż. Kazimierzem Nowickim w l. 1938-9 prowadził prace nad budową samolotu PWS-42 zdolnego rozwinąć prędkość 450 km/h. Był szefem zespołu, który zmodyfikował w 1936 r. konstrukcję samolotu angielskiego Avro 621 „Tutor”, którego wyprodukowano 45 egzemplarzy jako PWS-18. Kierował zespołem, który opracowywał dla pol. lotnictwa wojsk. licencyjną dokumentację seryjną samolotu do nocnych lotów, lotów ślepych, do skoków spadochronowych i jako samolotu holowniczego.

Równolegle z twórczą pracą zaw. w PWS prowadził szeroką działalność w nowo powstałym Klubie Lotniczym tej wytwórni (KL PWS). W 1929 r. wygrał konkurs na odznakę klubową – KL PWS. Od 1932 r. pracował w zarz. klubu zostając jednym z wiceprezesów, kierownikiem remontów, a od 1934 r. kapitanem sportowym. Wytypowany przez ten klub na kurs szybowcowy w Bezmiechowej uzyskał dyplom pilota szybowcowego kategorii „C” oraz uprawnienia instruktora. W 1932 r. pod kierunkiem pilota F. Rutkowskiego zdobył też licencję pilota samolotowego w macierzystym KL PWS.

W l. 30. wziął udział w kilkunastu zawodach lotniczych jako zawodnik i komisarz techniczny Komisji Sportowej Aeroklubu RP. W III Lubelsko-Podlaskich Zimowych Zawodach Lotniczych (3-5 II 1933) wspólnie z Zbigniewem Dudyńskim na PWS-50 zajął VI miejsce w klasyfikacji ogólnej. W II Międzynarodowym Mityngu Lotniczym, organizowanym przez Aeroklub Warszawski w d. 23-26 V 1932, na samolocie PWS-50 z mechanikiem Franciszkiem Lipskim zdobył VII miejsce w Zlocie Gwiaździstym, a w wyścigu lotniczym po trójkącie XI miejsce. W 1937 r. w parze z Janem Wiśniewskim, w Krajowych Zawodach Samolotów Turystycznych, zajął IV miejsce w klasyfikacji ogólnej.

Był zwolennikiem propagowania lotnictwa, w tym szybownictwa, wśród młodzieży poprzez organizację pokazów lotniczych, organizowania kół modelarstwa lotniczego i wykonywania lotów propagandowych. Tylko w 1933 r. ze wspomnianym wcześniej Z. Dudyńskim wykonał szereg lotów m. in. na trasie L.-B. Podl.-Łuck-Zamość-Sandomierz-Dęblin-L., a z J. Kirylukiem na trasie B. Podl.-Brześćn/Bugiem-Zamość-Sandomierz-Dęblin-W.-Płock-Toruń-Bydgoszcz-Grudziądz-W.

W latach wojny i okupacji (1939-44) pozostał w B.Podl., prowadził działalność konspiracyjną w wydziale lotniczym AK. Był także propagatorem modelarstwa wśród dzieci i młodzieży.

W 1948 r. podjął pracę w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego (WSK) w Mielcu w charakterze kierownika Biura Przygotowania Produkcji Samolotu CSS-13 (licencja radziecka Po-2). W 1950 r. został przeniesiony służbowo do Fabryki Kotłów Wysokoprężnych i Parowozowych w Sosnowcu. Następnie przeszedł do Biura Konstrukcyjnego Maszyn Górniczych na stanowisko starszego projektanta. W 1957 r. na Politechnice Wrocławskiej uzyskał dyplom inż. mechanika. Jako inż. projektant przez l. 60., aż do przej-ścia na emeryturę w 1971 r., pracował w firmie “Separator” w Katowicach.

U. był odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi „za działalność na rzecz rozwoju polskich skrzydeł”, Złotą Odznaką Honorową LOPP.

Zm. 7 II 1986 w Sosnowcu i został pochowany na miejscowym cm. W małż. z Anną (nazwisko panieńskie nieznane) miał dwóch s. Ryszarda i Janusza.


SBTP, T. 17, W. 2006 (Demidowicz T.); „Lot i Obrona Przeciwlotniczo-Gazowa Polski” 1928, nr 11, s. 749, 758-9, 1934, nr 2 s. 4-5, 1936, nr 21-2, s. 5-7; „Skrzydlata Polska” 1931, nr 2-3, s. 38-9, 1933, nr 2 s. 55-8,1933 nr 6, s. 215, 1934, nr 2, s. 51-4,1936 nr 5, s. 21-2, nr 10, s. 283, nr 11, s. 316, 1937 nr 6, s. 135, nr 9, s. 203, 1939, nr 3, s. 75-6; 5 lat pracy istnienia Klubu Lotniczego Podlaskiej Wytwórni Samolotów 1929/1934, B. Podl. 1934, s. 6, 9, 11-3, 15-6, 26-9, 31-2, 72-4, 76-7; Glass A., Polskie Konstrukcje Lotnicze 1893-1939, W. 1977, s. 188-90, 201-4, 209-10; Bartel R., Chojnacki J., Królikiewicz T., Kurowski A., Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918-1939, W. 1978, s. 433, 436; Rychter W., Skrzydlate wspomnienia, W. 1980, s. 67; Chwałczyk T., Podlaskie Skrzydła, Rzeszów 1985, s. 118-33; Chwałczyk T., Glass A., Samoloty PWS, W. 1990, s.108-11; Popiel A., Uzbrojenie lotnictwa polskiego 1918-1939, W. 1991, s. 144-5; Morgała A., Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939, W. 2003; Glass A., Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r. Cz. I, Sandomierz 2004; Gajewski A., Historia Aeroklubu Lubelskiego w okresie II Rzeczypospolitej (mps), L. 1985, s 62-77, 106-10; Relacje M. Uszackiego (wnuka) z X 1997; fot. U. z prawej [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/en/jednostka/-/jednostka/5915814/obiekty/258854#opis_obiektu; dostęp 29.04.2021].

(autor Tomasz DEMIDOWICZ)