RESZKE Kazimierz

Ur. się 4 III 1900 r. w Radzyniu Podl. pod nazwiskiem „Reszko”. Był najstarszym s. pochodzącego z Łodzi Władysława Reszko oraz ur. w Kałuszynie Stefanii Piłczyńskiej. Miał pięcioro rodzeństwa, starszych braci Władysława (ur. 1894 r.) i Stanisława (ur. 1897 r.) oraz dwie młodsze s. Helenę (ur. 1901 r.), Jadwigę (1905 r.) i brata Edwarda (ur. 1907 r.). Rodowe nazwisko przybrało formę „Reszke” w latach 30. XX w.

R ukończył 3 kl. gim. ros. w L., a następnie 4 kl. tzw. Szk. Handlowej Zgromadzenia Kupców m. W. W 1913 r. wstąpił do jednej z pierwszych drużyn skautingowych utworzonych na terenie Kongresówki. Edukację zakłócił wybuch I woj. świat. W 1913 r. wrócił do Radzynia bez uzyskania świadectwa maturalnego. Pomimo tego od X 1917 r. nauczał w radzyńskim progimnazjum, zastępując chorego prof. matematyki i geografii. Był założycielem i prowadzącym pierwszych w Radzyniu drużyn harcerskich.

1 VII 1916 r. wstąpił do POW, posługiwał się ps. „Wyrwa”. Pełnił funkcję sekcyjnego, potem d-cy plut. oraz instruktora. Brał udział w zakładaniu oddz. POW w Brzostówcu, Drelowie, Kąkolewnicy, Lichtach, Lisiej Wólce, Paszkach Dużych, Paszkach Małych, Wrzosowie oraz w Zahajkach. W piwnicy swego domu ukrywał instruktorów POW, broń oraz nielegalne wydawnictwa. Od IX 1917 r. do XI 1918 r. pełnił funkcję pierwszego kom. Obwodu Radzyńskiego POW. We IX 1917 r. aresztowany przez niem. żandarmerię oraz osadzony w więzieniu w Łukowie. Zwolniony po 6 tygodniach. Jeszcze w t.r. wziął udział w zorganizowaniu ucieczki grupy oficerów III Bryg. LP internowanych w obozie w B.Podl. po tzw. kryzysie przysięgowym. 12 XI 1918 r. kierował akcją rozbrojenia Niemców stacjonujących w Radzyniu. Później dowodził oddz. POW, który brał udział w potyczce z Niemcami pod Kąkolewnicą.

1 XII 1918 r. R wstąpił ochotniczo do reaktywowanego w Kr. 2. pszw. rokitniańskich, z przydziałem do 4. szw. Z powodu braku matury przyjęty do WP w st. szwoleżera. Od I do VI 1919 r. brał udział w walkach z Ukraińcami na froncie wołyńskim. 15 I 1919 r. awansował do st. starszego szwoleżera. W VI 1919 r. szw. R został przeniesiony na Śląsk Cieszyński, dołączając do 3. szw., który stawiał czoła ofensywie wojsk czechosłowackich. W X 1919 r. pułk R przeniesiono na Kujawy. 10 II 1920 r. brał udział w uroczystości „zaślubin z morzem”.

Od IV 1920 r. R uczestniczył w wyprawie kijowskiej. 8 VII 1920 r. awansował do st. kpr. 6 VIII 1920 r. wyróżnił się w czasie ataku na Markostaw, zaś 18 VIII na ochotnika przepłynął wpław objętą silnym ostrzałem rzekę Horyń, aby z przeciwnego brzegu sprowadzić łódkę umożliwiającą przeprawę reszty szw. Jego bohaterstwo zostało docenione przyznaniem Krzyża Walecznych. 31 VIII wraz z całym pułkiem wziął udział w bitwie pod Komarowem. 9 IX w czasie kolejnych walk nad Horyniem został lekko ranny w głowę. Ostatnim aktem udziału R w wojnie pol.-bolszewickiej był udany wypad na Korosteń 9 X 1920 r.

Po zakończeniu działań wojennych R pozostał w wojsku. W 1921 r. skierowano go na kurs w 38. kaw. klasie SPP w W., a praktykę odbył w 4. PSK. Po jej zakończeniu rozpoczął naukę na III Kursie Pchor. organizowanym przez Centralną Szk. Kaw. w Grudziądzu. 1 VIII 1922 r. otrzymał przydział do 7. PSK Wlkp., wchodzącego w skład 3 DK. 31 X 1922 r. otrzymał promocję na st. ppor. kaw. Był d-cą plut. 1 VII 1923 r. awansował na st. por., w III 1936 na rtm.

Od I do IV 1923 r. R był odkomenderowany jako instruktor do SPR Kaw. w Grudziądzu. W tej roli występował także w Szw. Szk Kaw. przy 3 DK w Biedrusku oraz w Śremie. W l. 1926-1928 dowodził pułkową szkołą wywiadowców.

W l. 1928-1931 R czasowo dowodził szw. W XI 1929 r. przewodniczył pułkowej komisji poboru koni, pełnił funkcję oficera gazowego pułku i oficera oświatowego. 5 IV 1932 r. mianowany został adiutantem oraz d-cą drużyny d-cy pułku, a w okresie 1 IX–16 VI 1932 r. pełnił funkcję p.o. d-cy pułku. Od VII 1932 r. czasowo zarządzał budynkiem drużyny d-cy pułku.

Równocześnie R udzielał się sportowo startując w różnego rodzaju zawodach wojsk. Jego największe osiągnięcia to: I miejsce w konkursie patroli w ramach zawodów bryg. w 1924 r. oraz IV miejsce w pułkowym konkursie oficerskim jeździectwa w 1934 r.

R uk. kursy doszkalające w Szk. Broni Chemicznej w W. w 1924 r., kurs d-ców szw. karabinów maszynowych w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie w 1932 r. oraz kurs w Centrum Wyszkolenia Kaw. w 1937 r.. 22 I 1932 r. przed Państw. Komisją Egzaminacyjną w Poznaniu zdał w trybie eksternistycznym egzamin maturalny.

Od 5 V 1936 r. do 13 X 1938 r. R był czasowo przeniesiony do szw. kaw. KOP „Łużki”, którym dowodził od 26 V 1936 r. Po powrocie do macierzystego pułku od XII 1938 r. pełnił funkcję oficera mobilizacyjnego.

Przed wojną R był wielokrotnie odznaczany: trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Medalem brązowym za Długoletnią Służbę, Odznaką pamiątkową Więźniów Ideowych, Odznaką pamiątkową KOP, Odznaką pamiątkową POW.

W przeddzień wybuchu II woj. św. R został przeniesiony do Ośrodka Zapasowego Wlkp. Bryg. Kaw. w Kraśniku. 8 IX 1939 r., w związku z szybkimi postępami wojsk niem., otrzymał rozkaz ewakuacji do Brodów. Nie zdołał dotrzeć do wyznaczonego celu przed 17 IX. Już 20 IX oddz. Ośrodka Zapasowego wdały się w bój z jednostkami sowieckimi w rejonie Sokala. Szw. pod d-ctwem R odłączył od reszty jednostki, stoczył potyczkę z Niemcami w okolicach Kamionki Strumiłowej, zaś wieczorem 23 IX dołączył do większego zgrupowania kaw. dowodzonego przez ppłk K. Halickiego z Ośrodka Zapasowego Wołyńskiej Bryg. Kaw. Następnie całe zgrupowanie weszło w skład improwizowanej Grupy „Dubno” dowodzonej przez płk S. Hankę-Kuleszę. 24-25 IX szw. R wziął udział w przegranej bitwie pod Rawą Ruską i dostał się do niewoli. Pod nr jenieckim 15548 trafił do oflagu VII A Murnau, w którym spędził resztę wojny. Czas przymusowej bezczynności starał się spożytkować, m.in. uczestnicząc w obozowych kursach samokształcenia. Studiował wtedy ekonomię społ. i poli. Po wyzwoleniu przez wojsk. amerykańskie 29 IV 1945 r. wstąpił do PSZ. W VI 1945 r. został skierowany do Włoch, a nast. na kurs broni pancernej w Abasiji, obecnej dzielnicy Kairu. W 1946 r. przeniesiono go do Anglii, gdzie pozostał do demobilizacji w 1949 r.

Po wyjściu z wojska R zaczął pracę w branży hotelarskiej w Londynie na stanowiskach recepcjonisty, kasjera, zastępcy menadżera kuchni, kierownika działu zamówień. Po gomułkowskiej odwilży październikowej, pozbawiony środków do życia i rozgoryczony warunkami życia na emigracji, wrócił do Polski 20 XII 1956 r. Objął posadę kierownika recepcji w warszawskim hotelu „Bristol”, jednak na skutek braku stałego zameldowania w stolicy, musiał porzucić atrakcyjną posadę.

Wrócił na Śląsk, gdzie zawarł związek małż. z Janiną Drzewiecką-Koźlik. Od powrotu do Polski był obiektem zainteresowania ze strony SB i inwigilowany. Utrudniano mu również znalezienie pracy. Do końca życia pozostawał na utrzymaniu ż. i jej brata.

Zm. 8 VIII 1961 r. Został pochowany na cm. komunalnym w Gliwicach.

Mniszek A., Rudnicki K., Zarys historii wojennej 2-go Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich, W. 1929; Głowacki L., Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, L. 1976; Tym J. S., Dzieje 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich, W. 2020; „Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych” nr 31/6 VIII 1921 poz. 1305, nr 2/18 II 1922; nr 5/11 III 1922; „Roczniki Oficerskie” 1923, 1924, 1928, 1932; APL, Akta stanu cywilnego Par. Rzymskokatolickiej w Radzyniu, sygn. 114, 127; CAW/WBH: AP-1842, KN 28.12.33, KW 100/R-581, KW 100/R-589; IPN Oddz. W Katowicach, Woj. Urz. Spraw Wewnętrznych, sygn. IPN Ka 230/5044; IPN, Wyszukiwanie osób represjonowanych: K. Reszko, [online] https://straty.pl/szukaj-osoby.php [dostęp 17.10.2022]; Grobonet: Kazimierz Reszka, [online], https://gliwice.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=15743&inni=1 [dostęp 17 X 2022]; Relacje Teresy Tętnik z Radzynia [jesień 2022].

(autor Piotr GORZELAŃCZYK)