Ur. w 1838 w Rozwadach w pow. opoczyńskim (dokładna data oraz imiona rodziców nieznane). W l. 1858-61 młodszy bryftreger Pocztamtu Warszawskiego. Od 1 I 1862 prywatny pisarz ekspedycji w Jabłonnie. Przed wybuchem powstania, będąc pisarzem na poczcie, brał udział we wszystkich manifestacjach, „śpiewał w kościele pieśni zakazane i chodził w ubraniu rewolucyjnym”. Po wybuchu powstania R. kontynuował współpracę z organizacją powstańczą. Wg J. Maliszewskiego miał nawet walczyć pod rozkazami gen. Mariana Langiewicza, następnie pod komendą Józefa Jankowskiego-Szydłowskiego. Do oddz. Karola Frycze dostarczał różne rzeczy, a korzystając ze stanowiska służbowego na poczcie przesyłał powstańcom broń i konie pocztowe, a jednego z pocztylionów wysłał do oddz. ze swym listem polecającym.
Nowy rozdział w działalności R. przyniosło objęcie posady ekspedytora pocztowego w Kałuszynie w XI 1863. R. bardzo szybko nawiązał współpracę z organizatorami powstania w pow. stanisławowskim. Millerowi, organizatorowi powstańczemu w pow. stanisławowskim oraz Merlemu (vel Karwowskiemu), żandarmowi narodowemu, R. przekazywał m.in. ostrogi, blankiety, odzież, pieniądze, przechowywał papiery żandarma Laskowskiego, kupował broń dla powstańców. Przez zaufanych pocztylionów przesyłał wiadomości dla powstańców oraz konie pocztowe dla oddz. partyzanckich.
W I 1865, gdy ks. Stanisław Brzóska ukrywał się w Starym Dworze k. Kałuszyna u Aleksandra Dejbla, R. dostał od niego upoważnienie do zbierania składek na cele powstania. Ponadto zagarnął z poczty w Kałuszynie prawie półtora tys. rubli, które także przeznaczył na cele powstania i dla ks. S. Brzóski. R. okazał się wyjątkowo sprytnym i zuchwałym człowiekiem. Z kancelarii naczelnika wojennego pow. stanisławowskiego udało mu się wydobyć list gończy z rysopisem „księdza rozbójnika” S. Brzóski, który przekazał duchownemu. Natomiast dla Antoniny Konarzewskiej, kurierki ks. S. Brzóski, wyrobił fałszywy paszport.
Na pocz. 1865 r. prowadzono przeciwko R. śledztwo sądowe, które wykazało „przywłaszczanie funduszy ekspedycji, samowolne opuszczanie miejsca pracy i życie ponad stan”, za co 17 II 1865 został oddalony od służby i oddany pod sąd karny. Skazano go na czteroletnie więzienie, zwrot mienia i pokrycie kosztów procesowych. R. aresztowany został w IV 1865 wraz z A. Konarzewską i A. Dejblem, a wyrokiem z 17 II 1866 skazany na karę śmierci. Wyrok 24 II 1866 konfirmował namiestnik Fiodor Berg. Karę śmierci zamieniono na 10 lat katorgi w twierdzach syberyjskich, odbywał ją w Jenisejsku. Po zakończeniu katorgi przebywał na osiedleniu w Minusińsku. Z zesłania powrócił prawdopodobnie do W. Dalsze losy R. pozostają nieznane.
Zm. 24 V 1923 w W. Pochowany został na cm. Powązkowskim w W. w kwat. Weteranów 1863 r.
Suma T., Urzędnicy pocztowi w Król. Pol. 1815-71. Słownik biograficzny, W. 2005, s. 240-1; „Dziennik Warszawski” 1865, nr 127, s. 49; Cederbaum H., Powstanie styczniowe. Wyroki Audytoriatu Polowego z lat 1863, 1864, 1865 i 1866, W.-Kr. 1917, s. 357-8; Maliszewska H., Ksiądz Stanisław Brzóska, „Pamiętnik Lubelski” 1930, t. 1, s. 208; Maliszewski J., Sybiracy zesłani i internowani za udział w powstaniu styczniowym, W. 1930, s. 37; Dekowski J. P., Powstanie styczniowe 1863-4 w Tomaszowie Mazowieckim i sąsiednich powiatach (brzezińskim, rawskim i opoczyńskim), Tomaszów Mazowiecki 1938, s. 44-5; Sadowski K. B., Zapomniany cm. powstańców 1863 r., „Stolica” 1965, nr 44, s. 5; Niebelski E., „Na Bóg żywy, Bracia, nie zasy-piajmy sprawy!”. Rzecz o ks. Stanisławie Brzósce (1834-65), L. 1995, s. 100, 122, 124; Krawczak T., Ksiądz generał Stanisław Brzóska, Pruszków-Sokołów 1995, s. 72; Niebelski E., Zmierzch powstania styczniowego w Lubelskiem i na Podl. (1864-72), L. 1997, s. 126, 144, 153, 154, 166, 268; Krawczak T., Podlascy więźniowie Cytadeli Warszawskiej, „Niepodległość i Pamięć” 1998, nr 12, s. 140; Markert A. E., Gloria victis. Tradycje powstania styczniowego w Drugiej Rzeczypospolitej, Pruszków 2004, s. 153; Noiński E., Między konspiracją i denuncjacją a pracą organiczną. Szkic do portretu pozytywisty warszawskiego Leopolda Mikulskiego (1846-81), „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2007, t. 4, s. 168-9; Suma T., Urzędnicy poczty Król. Pol. w l. 1815-66. Próba charakterystyki zbiorowości, W. 2008, s. 174; AGAD, Zarz. Generał-Policmajstra w Król. Pol., sygn. 4, k. 769-71.
(autor Emil NOIŃSKI)