RAWSKI Feliks


Ur. się 18 V 1886 we wsi Moczydła k. Jakubowa (ob. pow. miński, woj. mazowieckie) jako czwarte z dziesięciorga dzieci Antoniego i Emilii z domu Murawskiej. Rodzina Rawskich mieszkała również w miejscowości Kałuszyn, a ok. 1900 r. przeniosła się do miejscowości Goździk (ob. część MM). Znaczna część życia R. związana była z MM (do 1916 r. Nowo-Mińsk). Był czł. Siedleckiego Tow. Cyklistów i Warszawskiego Tow. Cyklistów (WTC). Utytułowana kolarska aktywność sportowa R. oraz jego największe sukcesy sportowe przypadły na pierwsze l. XX w. Zawodowo pracował wówczas jako ślusarz w „Fabryce Machin i Odlewów »K. Rudzki i S-ka«” w Nowo-Mińsku.

Wielką pasją R. było kolarstwo, do którego miał prawdziwy talent i zamiłowanie. Od 1907 r. był uczestnikiem wielu wyścigów kolarskich, wielokrotnym zdobywcą najwyższych miejsc w wyścigach kolarskich lokalnych, ale i wyższej rangi. Wraz z innymi kolarzami jako pierwsi propagowali ten sport w Nowo-Mińsku. W 1907 r. na torze wyścigów „Leonów” w S. zdobył IV Nagrodę za wyścig na rowerze na 40 wiorst, a w 1909 r. wygrał wyścig na 20 okrążeń, bijąc rekord toru; w t.r. zwyciężył także w wyścigu na motocyklu. Okazał się niekwestionowanym zwycięzcą wyścigu, jaki rozegrał się 28 VII 1912, zdobywając tytuł Mistrza Jazdy Cyklowej Król. Pol. na 1912 r. na dystansie 100 wiorst (ok. 107 km). W wyścigu wzięło udział 54 zawodników. Trasa wyścigu przebiegała szosą lubelską na trasie: wieś Wawer – Garwolin – wieś Wawer. R. pokonał dystans w czasie 3 godzin i 26 minut, co było sensacją w środowisku kolarskim zawodowców. Jadąc na krajowym Herkulesie w r. jubileuszu WTC (25-lecie), pobił wszystkie dotychczasowe rekordy, dystansując następnego zawodnika o 24 minuty (czyli ok. 12 km). Za zwycięstwo otrzymał wielki medal złoty, żeton złoty i dyplom honorowy. Swym wyczynem osławił rowery Herkules i ogumienie Continental; wszyscy zawodnicy czołówki jechali na „znanych ze swej trwałości i lekkości chodu” Herkulesach (o czym donosiły reklamy sklepu W. Wyczałkowskiego z Miodowej 40 w W.). 17 VIII 1912 wystąpił z wnioskiem do Komitetu WTC z kandydaturą na zamiejscowego czł., wpłacając pomniejszoną składkę w wysokości 3 rubli za pozostałe miesiące r. Kandydaturę podpisało dwóch „Członków Rzeczywistych wprowadzających”.

1 IX 1912 R. wygrał wyścig kolarski na 25 wiorst rozegrany na szosie młocińskiej, do którego stanęło 20 kolarzy. Otrzymał wówczas wielki złoty medal. W niedzielę 3 VIII 1913 odbyły się doroczne wyścigi szosowe o tytuły mistrzów jazdy Król. Pol. na 1913 r.: 100-kilometrowy cyklistów i dystansowy motocyklistów (ok. 375 wiorst) na trasie W.-L.-W. Zdobył siódme miejsce w wyścigu cyklistów, otrzymując specjalny żeton złoty – nagrodę specjalną członkowską WTC i Towarzystw zaprzyjaźnionych. Był wicemistrzem na Pierwszej Rosyjskiej Olimpiadzie Sportowej w Kijowie, która odbyła się w d. 20-24 VIII 1913, reprezentując WTC z numerem startowym 15 pokonał dystans 300 wiorst czyli ok. 320 km (trasa: Kijów – Czernihów – Kijów) w czasie 10 godzin i 31,5 minuty, kończąc z niegroźną kontuzją lewego kolana.

Był inicjatorem i fundatorem przebudowy nieczynnego hipodromu dragonów ros. w Nowo-Mińsku na tor kolarski, na którym 13 VII 1913 zorganizował pierwsze wyścigi oraz zapoczątkował działalność wypożyczalni rowerów i stadionu sportowego. Na wydarzenie ważne dla miasta, ale i dla niego samego, R. zaprosił czł. WTC. Całe życie R. towarzyszyły rowery i motory. W 1931 r. założył w W. „Wytwórnię Szprych do Samochodów i Motocykli”. W latach II woj. świat. powrócił do MM. Otworzył przy ul. Warszawskiej zakład „Naprawa Motocykli i Rowerów”, który prowadził aż do emerytury. Zdarzało się, że R. zatrzymywał przed swoim zakładem rowerzystów i z własnej woli dokonywał przeglądu rowerów i drobnych napraw, za co nie pobierał zapłaty.

Zm. 30 X 1973 w MM, został pochowany na miejscowym cm. 25 XI 1906 R. ożenił się z Marianną Bochyńską z miejscowości Ładzyń (par. Stanisławów, ob. pow. miński, woj. mazowieckie). Posiadali s. Aleksandra (ur. 17 IV 1906 w Goździku, zm. 8 X 1984, pochowany w MM), mińskiego naucz. matematyki, absolwenta UW, z tytułem magistra filoz. w zakresie matematyki. Aleksander w l. wojny aktywnie uczestniczył w tajnym nauczaniu w MM; musiał ukrywać się z rodziną po znalezieniu przez Niemców tajnej radiostacji w jego domu przy ul. Wielkopolskiej, gdzie sporządzano stenogramy z nasłuchu radia londyńskiego, gdzie również odbywały się spotkania łączników w sprawach podejmowanych przez AK.

Zarówno żeton nagrodowy WTC za Mistrzostwo Król. Pol. na rok 1912, jak i żeton nagrodowy WTC z 1913 r. za wyścig na 100 km zostały przekazane 4 V 1976 przez rodzinę mistrza Muz. Kultury Fizycznej i Turystyki do działu „Kolarstwo”. W 595. rocznicę nadania praw miejskich, Uchwałą Nr XVI.164.2016 z d. 25 IV 2016 Rady Miasta MM, został pośmiertnie uhonorowany tytułem „Zasłużony dla Miasta Mińsk Mazowiecki”. W MM odbywa się od 2009 r. corocznie, organizowane w ramach największego w Polsce cyklu amatorskich wyścigów szosowych, Kolarskie Kryterium Uliczne „Memoriał Feliksa Rawskiego o Puchar Burmistrza Miasta Mińsk Mazowiecki”. Podczas memoriału odbywa się „Konkurs Jazdy Rowerem po Szynie Kolejowej” układanej przed magistratem miasta; jak wieść głosi R. wygrał kiedyś zakład z kolegami, że przejedzie rowerem szosowym po sześćdziesięciometrowej szynie kolejowej; obecnie odcinek konkursowy wynosi dziesięć metrów. W 2012 r. odsłonięto tuż przy magistracie miasta MM pomnik – tablicę upamiętniającą postać R.; odsłonięcie trwało 3 godziny i 26 minut, czyli tyle, ile zajęło R. przejechanie trasy Wawer-Garwolin-Wawer w 1912 r. W MM jest ul. upamiętniająca R., a jej nazwa została nadana Zarządzeniem Wojewody Mazowieckiego w d. 13 XII 2017.

 

Słownik Biograficzny Nauczycieli Zasłużonych dla Oświaty i ZNP w Powiecie Mińsk Mazowiecki Zeszyt Pierwszy, MM 2005, s. 202-204 (biogram s. Aleksandra); „Sport Powszechny: tygodnik ilustrowany, poświęcony wszystkim odłamom sportu, życia towarzyskiego, teatro-wi i t.p.” 1912, nr 32, s. 2; „Gazeta Poranna 2 Grosze” 1913, nr 213, s. 2; „Kurjer Warszawski” 1913, nr 213, s. 8; „Przekrój” 1962, nr 45, s. 1, 8; Tyg. „Co słychać” 2003, nr 20, s. 19; „Gazeta Samorządowa MM”, wrzesień 2009, s. 17; Tuszyński B., Od Dynasów do Szurkowskiego, W. 1986, s. 78, 80; Tuszyński B., 100 lat WTC. 100 lat kolarstwa polskiego, W. 1986, s. 29, 30, 81; Garbaczewski J., Kalendarium dziejów Mińska Mazowieckiego i powiatu 1834-1950: uzupełnienie, „Rocznik Mińsko Mazowiecki” 1999 (nr 5), s. 5; Chróścielewski T., Ulica Warszawska w Mińsku – jak ją pamiętam, „Rocznik Mińsko Mazowiecki” 2003 (nr 11), s. 43; Chróścielewski T., Pradawni nowi nauczyciele ze starej budy, „Rocznik Mińsko Mazowiecki” 2004 (12), s. 41, 42; Łuba-Wróblewska J., Cykliści: sympatycy, pasjonaci, mistrzowie: 1886-1939, W. 2010, s. 118-19; Fot. z „Przekrój” 1962, nr 45, autor Zdzisław Marcinkowski, fot. z 1909 r.

(autor Aneta KOŚCIANEK)