Ur. się 16 II 1893 w Brzezinach (woj. łódzkie). Wychował się w rodzinie robot. W 1915 r. wstąpił do PPS. Podczas I woj. świat. współpracował z POW, współtworząc w Łodzi Milicję Ludową. Następnie walczył w pierwszym i drugim powstaniu śląskim. Po ustaniu działań zbrojnych został zatrudniony w Wydz. Opieki Społ. Magistratu m. Łodzi, by po kilku latach pracy, ze względu na roz-wijającą się gruźlicę, przejść na emeryturę. Postępująca choroba zmobilizowała go do poszukiwania miejsca, w którym mógłby podreperować zdrowie. Ok. 1930 r. wraz z ż. Haliną przeniósł się do Zaleszczyk, by w 1936 r. osiąść w Cegłowie (pow. miński). Wybór Cegłowa był najprawdopodobniej podyktowany bliskością Rudki, gdzie znajdowało się sanatorium przeciwgruźlicze.
Po wybuchu II woj. świat., w 1940 r. zaangażował się w pracę PPS-WRN. W okresie okupacji niem. był nie tylko działaczem polit., ale również społ. Wraz z ż. Heleną zajmował się ratowaniem Żydów w ramach działalności konspiracyjnej. 12 I 1943 został pierwszym prezesem podległej Delegaturze Rządu RP na Kraj Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Piastował tę funkcję ponad rok – do czasu aresztowania go przez gestapo. G., używający w konspiracji ps. „Trojan” oraz „Julek”, w pierwszej fazie okupacji jako szef struktur PPS-WRN w pow. mińskim, poznawał osoby działające w prokomunistycznym skrzydle ruchu ludowego – m. in. Lucjana Kocia oraz żyd. komunistów działających na terenie S. – dr. Lebela i Dorę Krygier oraz z W. – Niutę Tajtelblum i Chaima Akermana. Z czasem G. zajął się wymianą informacji pomiędzy żyd. komunistami z W. i S. Jego dom stał się punktem przekaźnikowym informacji i prasy zarówno dla komunizującego ruchu ludowego, jak i dla komunistów z PPR i GL oraz Żydów. Rolę łączników odgrywali Ludwik Jarząb, kasjer kolejowy z Cegłowa i Regina Kubalska, przewodnicząca Ludowego Związku Kobiet, czł. Zarz. SL „Roch” Podokręgu Podlasie.
W domu G. omawiano również plan wywołania powstania w getcie siedleckim. W spotkaniu poświeconym tej tematyce brała udział m. in. Cypa Zonszajn, przed wybuchem II woj. świat. studentka SGGW, komunistka z S., która wyjechała do ZSRR. Była agentką komunistycznego wywiadu. Podczas okupacji niem. nawiązała kontakt z żyd. aktywistą PPR w getcie warszawskim – Jakubem Drejerem. Na Podl. ściśle współpracowała z lewicą prokomunistyczną, w tym również z G.
Do mazowiecko-podlaskich współpracowników G. należy zaliczyć m.in.: Czesława Osińskiego z S., Władysława Makaruka z B. Podl., działaczy PPS-Lewica.
Rozbicie mińskich struktur PPS-WRN przez żołnierzy AK na polecenie KG AK, której czł. uznali bratanie się socjalistów z komunistami za przejaw zdrady wobec Polskiego Państwa Podziemnego (PPP), było równoznaczne z odwołaniem w 1943 r. G. z funkcji przew. socjalistów na terenie pow. mińskiego.
Będąc prezesem Rady Pomocy Żydom „Żegota” 1 III 1944 został aresztowany przez gestapo w MM. Służby niem. nie wiedziały nic na temat jego działalności na rzecz pomocy Żydom. W IV 1944 wyszedł na wolność po wykupieniu go przez Irenę Sendlerową. Następnie do wkroczenia Armii Czerwonej na Mazowsze ukrywał się w Otwocku.
Po wyparciu Niemców, na fali dobrych stosunków G. z działaczami komunistycznymi i ludowymi, w tym ze Stanisławem Wysokińskim – przew. PRN w MM, sięgającymi czasów okupacji niem., 10 X 1944 mianowano go starostą powiatowym w pow. mińskim z ramienia PKWN w L., odwołując zarazem ze stanowiska ustanowionego przez PPP starostę, poprzednio pow. delegata rządu RP na Kraj, Stefana Jańczaka.
G. uczestniczył w budowaniu i „utrwalaniu władzy” ludowej na terenie pow. mińskiego. Będąc starostą podjął szereg decyzji administracyjnych. Na mocy jednej z nich Rejonowa Komenda Uzupełnień i Kuratorium Oświaty zostały przeniesione z Otwocka do MM. Poza tym, na podstawie jego rozporządzeń, otwarto targi trzody chlewnej i rogacizny w miejscowościach: Dobre, Kałuszyn, Kołbiel i Latowicz. Oprócz tego, rozporządzenie wprowadzało reglamentację na mięso, nakazywano w nim również hodowcom dokonywanie uboju jedynie w rzeźni miejskiej w MM.
Najważniejsze decyzje podejmowane przez G. na tym stanowisku wiązały się z egzekucją praw dotyczącą pałaców i dworów podczas realizacji przez brygady parcelacyjne i wojsko postanowień dekretu z 6 IX 1944 o reformie rolnej. Starosta miński został zobowiązany do przestrzegania okólnika Resortu Kultury i Sztuki PKWN z 6 XI 1944 dotyczącego postępowania z dziełami sztuki i innymi wartościowymi przedmiotami, „zabezpieczonymi” we dworach i pałacach, zgodnie z którym wszelkie dobra znajdujące się w ziemiańskich siedzibach miały zostać przejęte - upaństwowione.
G. wydał upoważnienie dla Haliny Bardeckiej, Eustachego Trautstolta, Domańskiej [brak imienia], Wadzyńskiej [brak imienia] i Władysława Wąsaka, których celem było wykonanie akcji. W toku prac osoby te przywiozły do siedziby starostwa pow. w MM różne precjoza, w tym pochodzą-ce również z XVII, XVIII i XIX w. Wedle dokumentów starostwa urzędnicy „zrabowali” - pozyskali - 32 obrazy i dokładnie tyle samo sztuk mebli. Były one własnością Zamoyskich ze Starej Wsi, Doria-Dernałowiczów z MM, Świętochowskich z Rudna, Wyleżyńskich z Wielgolasu.
G., trawiony gruźlicą, zmarł 5 XII 1944, pełniąc aż do śmierci funkcję starosty. Mimo iż pełnił ten urząd krótko – niespełna dwa miesiące - podjął wiele istotnych decyzji mających wpływ na zmianę oblicza społ.-gosp. na terenie pow. mińskiego. Pogrzeb G. na parafialnym cm. rzymskokatolickim w MM był pierwszym pochówkiem świeckim w tym mieście.
Kunert A. K., Grobelny Julian, [w:] Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-44, t. 1, W. 1987, s. 74-5; Żebrowski R., Grobelny Julian, [w:] Polski słownik judaistyczny. Dzieje, kultura, religia, ludzie, oprac. Z. Borzymińska, R. Żebrowski, t. 2, W. 2003, s. 517; Roguski T., Julian Grobelny „Trojan” – cegłowianin, który kierował „Żegotą”, „Mińskie Zeszyty Muzealne” 2012, z. 1, s. 89-100; Roguski T., Pierwszy w „Żegocie”. Julian Grobelny „Trojan” (1893-1944), MM 2013; Sitkiewicz D., Mechanizmy instalowania władzy i administracji komunistycznej na przykładzie działalności Juliana Grobelnego jako starosty mińskiego (10 października – 5 grudnia 1944 r.), „Historia i Świat” 2013, nr 2, s. 161-84; Sitkiewicz D., Działalność Juliana Grobelnego w latach 1939-44 (poza „Żegotą”), „Rocznik Mińskomazowiecki” 2013, T. 21, s. 101-26; Niezapomniana zasługa, „Głos Bundu” 1947, nr 4, s. 3; Syzdek B., PPR w Okręgu Warszawa Prawa-Podmiejska w latach 1942-44, [w:] PPR na Mazowszu, Kurpiach i Podlasiu 1942-48. Materiały z sesji historycznych poświęconych XX rocznicy PPR, Płock-Ursus-MM 1962, s. 266; Bartoszewski W., Lewinówna Z., Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939-45, W. 1969, s. 147; Rykowska K., Powstanie i organizacja władzy ludowej, [w:] Dzieje Mińska Mazowieckiego 1421-1971, red. J. Kazimierski, W. 1976, s. 227; Domańska R., Pawiak, W. 1978, s. 430; Dymek B., Lewicowy ruch oporu na Podlasiu, [w:] Trzej bohaterowie Podlasia. Materiały z sesji popularnonaukowej (S. 1979), red. W. Spalińska, W. 1981, s. 26; Lewandowska S., Ruch oporu na Podlasiu 1939-44, W. 1982, s. 132; Prekerowa T., Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-45, W. 1982, s. 267-8; Arczyński M., Balcerak W., Kryptonim „Żegota”, W. 1983, s. 193; Ślaski J., Polska Walcząca (1939-45), t. 3-4, W. 1986, s. 509; Dunin-Wąsowicz K., Polski ruch socjalistyczny 1939-45, W. 1993, s. 80, 112, 228, 235; Grynberg M., Księga sprawiedliwych, W. 1993, s. 169 i 83; Kunert A.K., Ilustrowany przewodnik po Polsce Podziemnej 1939-45, W. 1996, s. 288; Aleksandrowicz J., Kartki z dziejów doktora Twardego, Kr. 2001, s. 64; Ślaski J., Polska Walcząca wobec powstania w getcie warszawskim. Antologia tekstów historycznych i literackich, oprac. M.M. Drozdowski, W. 2003, s. 119-120; Paulsson G.S., Utajone miasto. Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy (1940-45), Kr. 2007, s. 76; Poray A., Those who risked their lives, Chicago Illinois 2007, s. 124; Tonini C., Czas nienawiści i czas troski. Zofia Kossak-Szczucka antysemitka, która ratowała Żydów, W. 2007, s. 161; Engelking-Boni B., Leociak J., The Warsaw Ghetto. A guide to the perished city Maps, Yale University Press 2009, s. 762; Lucas R. C., Zapomniany Holokaust. Polacy pod okupacją niemiecką 1939-44, P. 2012, s. 383; AAN, Delegatura Rządu RP na Kraj 1940-45, sygn. 202/XV-1, k. 6; AAN, PKWN, sygn. I/30, k. 1; AAN, Zbiór Akt Osobowych Działaczy Ruchu Robotniczego, sygn. 11842, k. 3; Tamże, sygn. 1171, k. 85; AIPN sygn. BU 00231/110, t. 1, k. 72-75, 113; AIPN, sygn. BU 0255/279,m t. 1, k.1, 8; AIPN, sygn. BU 01305/586, k. 15; Arch. Państw. m.st. W. (APW), Oddział w Otwocku, Starostwo Powiatowe w MM 1944-50, sygn. 19, k. 44, 64,79, 90, 134, 194, 210, 244, 239-40, 272, 282, 332, 334-6; Tamże, sygn. 1065, passim, sygn. 1066, passim; APW, Urząd Wojewódzki Warszawski 1944-50, Wydział Kultury i Sztuki, sygn. 9, k. 1, 2; Tamże, Wydział Ogólny, sygn. 478, k. 49, 90; Dział Rękopisów Zakładu Bibl. im. Ossolińskich we Wr., sygn. 13980/II, Zarys działalności bojowej i dywersyjnej Chło-stry Batalionów Chłopskich w powiecie siedleckim i na Podlasiu, W. 1960, k. 25; Tamże, sygn. 1398/II, Pomoc i współpraca z ludnością żydowską ludności wiejskiej powiatu siedleckiego z uwzględnieniem sytuacji zagadnień żydowskich na innych powiatach Podlasia w okresie okupacji hitlerowskiej w Polsce, k. 124-5, 159; Zdjęcie G. pochodzi ze zbiorów Towarzystwa Przyjaciół MM.
(autor Damian SITKIEWICZ)