MIKOSZEWSKI Romuald

Ur. 22 IX 1898 r. we Lwowie, s. Pawła i Bronisławy (takie imię ojca i matki podane było w dokumentach partyzanckich a według ksiąg metrykalnych rodzicami M. byli Romuald i Gabriela Doleczek). Od 1933 r. do 1944 r. M pracował jako kierownik szk. we wsi Szpaki. W 1936 r. zorganizował budowę drewnianej szk. w Szpakach, lecz po jej uk. w 1939 r. Niemcy ją rozebrali. Był przewodniczącym Komisji Rewizyjnej ZS.

W l. okupacji działał w konspiracji. Organizował w szk. tajne nauczanie TON. W 1940 r. wstąpił do organizacji „Orzeł Biały” a nast. po reorganizacji wstąpił do AK. Mieszkanie M służyło do spotkań konspiratorskich i tam dzielono tzw. „bibułę” dla miejscowości Sarnaki, Kornica, i Górki. W d. 24 I 1944 r. gestapo odwiedziło mieszkanie, ale M wcześniej uprzedzony zdołał zbiec. Kolejny raz gestapo próbowało aresztować M w II 1944 r., ale do wiosny 1944 r. przebywał w oddz. „Zenona’. W poł. IV z powodu złego stanu zdrowia opuścił oddz. i ukrywał się na kolonii Mężenin n. Bugiem.

W VIII 1944 r. M był kilkukrotnie wzywany na przesłuchanie do gm. Górki przez władze radz. Po kolejnym przesłuchaniu zaprzestano wezwań i pozwolono mu pracować. We IX 1944 r. dom M odwiedziły NKWD. M zbiegł, ale w niedługim czasie został aresztowany i przewieziony do Łosic. Po przesłuchaniach w Łosicach został przewieziony na dalsze przesłuchania do Sokołowa Podl., a nast. wywieziony na tereny ZSRR.

W 1946 r. ż M. otrzymała list od współwięźnia, w którym informował, że jej mąż zm. na serce i został pochowany w Jagielsku we wspólnej mogile.

Sąd grodzki w Łosicach stwierdził, że Romuald Maurycy Mikoszewski zm. 4 III 1945 r. w miejscowości Jegolik w ZSRR.

Miał ż. Helenę i s. Romualda – naucz. (1933-1986), brat M Stanisław Marcin Mikoszewski (1900-1902) zm. jako dziecko na zapalenie płuc we Lwowie.

Na ścianie siedleckiego ratusza w 1960 r. umieszczona została tablica upamiętniającą naucz. poległych w l. 1939-1945 w obronie Ojczyzny. Na tej tablicy widnieje nazwisko M.

 

Działalność Tajnej Organizacji Nauczycielskiej na terenie obecnego województwa siedleckiego w latach 1939-1944, red. S. Ceranka i ini, S. 1992, s. 174; Frankowski K., Na ścieżkach Podlasia. Wspomnienia z lat dziecięcych, okupacji i pierwszych lat powojennych, L. 1995, s. 70, 216, 223, 230, 248; Sroka J., 9 Podlaska Dywizja Piechoty Armii Krajowej, B.Podl. 1995, s. 38-40; Czmoch M., Odeszli od nas Nauczyciele Ziemi Łosickiej, Łosice 2015, s. 120-124; AGAD, Księgi metrykalne parafii wyznania rzymskokatolickiego z terenu archidiecezji Lwowskiej, zespół nr 301, sygn. 1644, 1723; APS, Środowisko Żołnierzy Oddziału Partyzanckiego „Zenona” 34 Pułku Piechoty 9 Podlaskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, zespół nr 1894, sygn. 20, 36.

(autor Anna KŁOŚ)