MAKARUK Slawomir

Ur. się 22.VII 1932 r. w B.Podl., w rodzinie nauczycielskiej Jana i Marianny (Marii) z d. Bauer. Wykształcenie na poziomie szk. średniej pobierał początkowo w Gim. im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, dokąd przeniósł się z rodzicami w II 1945 r. Nast. uczył się od 1948 r. w LO im. Stanisława Staszica w W., gdzie w 1950 r. uzyskał maturę. Lotnictwem interesował się od najmłodszych lat. Jeszcze w okresie pobytu w Toruniu zdobył kategorię „A” i „B” pilota szybowcowego w Aeroklubie Poznańskim pod kierunkiem pilota-instruktora L. Belińskiego.

Po rozpoczęciu studiów pocz. w Szk. Inżynierskiej im. H. Wawelberga i S. Rotwanda, a po jej włączeniu w 1951 r. w strukturę PW, M kontynuował je na Wydz. Lotniczym tej uczelni. Podczas studiów wstąpił do Aeroklubu Warszawskiego (AW) zdobywając w dniu 22 VII 1951 r. uprawnienia do Srebrnej, a rok później, w d. 25 VII 1952 r. do Złotej Odznaki Szybowcowej. Startując w I (X) Szybowcowych Mistrzostwach Polski w Lesznie, w VI 1953 r. zdobył pierwszy diament za przewyższenie osiągając wysokość 5510 m., oraz drugi za przelot docelowy na dystansie 308 km, plasując się na XXII pozycji w klasyfikacji ogólnej. Na II Szybowcowych Mistrzostwach Polski w Lisich Kątach k. Jeleniej Góry 1-17 VII 1955 r., startując na szybowcu dwumiejscowym SZD-9 „Bocian” z inż. J. Bojanowskim w kategorii D-2 sklasyfikowany został na VI pozycji z liczbą 2492,1 pkt. W klasyfikacji Całorocznych Zawodów Szybowcowych red. „Skrzydlatej Polski” sklasyfikowany został na V miejscu.

Jako etatowy inżynier-konstruktor i pilot doświadczalny w Zakładzie Badań w Locie Instytutu Lotnictwa w W., na przełomie 1955/56, M z grupą inżynierów (J. Bojanowski, R. Lewoudan, J. Sandauer) w Zakładzie Szybowcowym w Jeżowe Sudeckim zbudował nową wersję szybowca dwumiejscowego SZD-9 „Bocian Z”. Wiosną 1956 r. dokonał jego oblotu. Na kolejnych III Mistrzostwach Szybowcowych Polski na przełomie V i VI 1956 r. startując na „Bocianie Z” z pasażerem Z. Kosteckim w klasie D-2 uplasował się na II miejscu, a natomiast w klasyfikacji ogólnej zawodów na XII pozycji.

W drugiej poł. 1956 r. wspólnie z inż. J. Bojanowskim skonstruował kolejną wersję szybowca dwumiejscowego. Szybowiec ten nazwany „Bocianem Plus” stanowił pierwszą konstrukcję z silnikiem pulsacyjnym. M dokonał jego oblotu w X t.r. W 1957 r. należał do grona głównych inicjatorów – pilotów szybowcowych AW, odbycia lotów diamentów z przekroczeniem granicy polsko-radzieckiej. D. 5 V 1957 r. startując na szybowcu „A-9” uzyskał największą odległość w tej imprezie, lądując w miejscowości Szałamy (ZSRR) i w ten sposób wypełniając normę na trzeci diament do swojej złotej Odznaki Szybowcowej. Na IV Szybowcowych Mistrzostwach Polski w VI 1957 r. na szybowcu jednomiejscowym w klasyfikacji ogólnej uplasował się na XX miejscu. W klasyfikacji Całorocznych Zawodów Szybowcowych o Memoriał R. Bitnera za 1957 r. znalazł się na VII pozycji. W t.r. podczas pobytu szkoleniowego w Jugosławii zdobył licencję pilota samolotowego. W l. 1958-1959 jako pilot doświadczalny i konstruktor dokonał oblotu prototypów następujących szybowców polskich SZD-22 „Mucha Standard” (II 1958 r.), SZD-16 „Gil” (XI 1958 r.), SZD-19 „Zefir” (I 1959 r.) i SZD-24 „Foka” (V 1959 r.)

Drugą z pasji sportowych M obok szybownictwa był sport balonowy. Pierwsze loty na balonie odbył w I poł. 1958 r. W VI 1958 r. uczestniczył w starcie inauguracyjnym balonu „Poznań”, na którym wraz z inż. W. Nowackim i S. Mosicą odbył lot trwający 1 godzinę i 25 minut. W d. 18 XI 1959 r. uczestniczył w Konkursie Balonów Wolnych organizowanym przez Komisję Balonową Aeroklubu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (APRL) zdobywając jako jeden z pierwszych po 1945 r. licencję pilota balonowego. Zwyciężył w I Krajowych Zawodach Balonów Wolnych o Memoriał ppłk. F. Hynka, przelatując w d. 14 IX 1960 r. na balonie „Syrena” w barwach AW wraz z J. Gawęckim odległość 335,2 km, w czasie 10 godzin i 58 minut, i lądując w miejscowości Charbrowo k. jeziora Łeba. Sukces powtórzył na II Krajowych Zawodach Balonów Wolnych 1 X 1961 r., zwyciężając na balonie „Syrena” wraz J. Piątkowskim, po odbyciu przelotu na odległość 221 km w czasie 5 godzin i 28 minut, i lądując na przedmieściach Bydgoszczy. Odniósł także zwycięstwo w III Zawodach Balonowych o Puchar Międzynarodowych Targów Poznańskich na balonie „Warszawa” przelatując odległość 192,5 km. M był także autorem pierwszego międzynarodowego powojennego sukcesu w sporcie balonowym. Na Międzynarodowych Zawodach o Nagrodę Balonu Wolnego (Trophe’endn Ballon Libre) w Groningien (Holandia) startując w d. 31 X 1961 r. na balonie „Syrena” odbył najdłuższy lot i zwyciężył wśród reprezentantów z 6 krajów. Jeden z najwybitniejszych polskich pilotów balonowych. Z. Burzyński określił M „najlepszym dzieckiem balonowym”.

W 1956 r. M wszedł w skład komisji restytucyjnej Aeroklubu Rzeczypospolitej Polskiej obok m.in. tak znanych autorytetów jak: doc. W. Humen, M. Betraszka czy gen. J. Frey-Bielecki. Na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu APRL w d. 16-17 XII 1956 r. wybrany został w skład ZG tej organizacji. W l. 1958-1959 M był wiceprezesem ZG APRL, czł. Komisji Rewizyjnej APRL(1959-1960), czł. Komisji Szybowcowej i Komisji Balonowej APRL w l. 1958-1963. Zasiadał też w zarządzie AW. Na łamach czasopism „Skrzydlata Polska”, „Przegląd Lotnictwa Cywilnego” zamieścił kilka cennych artykułów specjalistycznych i szereg artykułów popularyzujących szybownictwo i sport balonowy. Należał też do współautorów Podręcznika pilota szybowcowego.

M zginął śmiercią lotnika w wieku 31 l. w d. 20 IV 1963 r., podczas lotu doświadczalnego na szybowcu SZD-21 „Kobuz” w rejonie Bielska-Białej. Pochowany został 23 IV 1963 r. na Cm. Wojsk. na Powązkach.

Żonaty z inż. W. Ławecką, koleżanką z okresu studiów i szybowniczką AW, miał s. Sławomira ur. 4 X 1963 r.

W ciągu swojego krótkiego życia wylatał 204 godzin na szybowcach, 411 godzin na samolotach. Odbył 83 loty balonowe i 21 prób doświadczalnych.

M uhonorowany był Tytułem Mistrza Sportu (1957 r.), Srebrnym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim OOP.

W 1966 r. odbyły się jedyne zawody o Memoriał S. Makaruka, w których zwyciężył M. Skromny zdobywając nagrodę przechodnią w postaci statuetki Ikara ufundowanej przez rodzinę.

Mikulski M., Makaruk Sławomir (1932-1963), PSB, t. XIX, Wr. 1974, s. 215-216; Makaruk Sławomir (1932-1963) [w:] Mała Encyklopedia Lotników Polskich 1983, s. 104-107; Demidiowicz T., Makaruk Sławomir (1932-1963) [w:] Słownik Biograficzny Wych. Fiz. I Sportu. „Wychowanie Fizyczne i Sport” t. XLII, Nr 1 z 1998 r., s. 128-131; XXX lat Aeroklubu Warszawskiego 1927-1957, W. 1959, s. 58-60, 66-67, 74-75, 77-81; Burzyński Z., Balonem przez kontynenty, W. 1969, s. 214-216; Malinowski T., Semkowicz J., Sporty Lotnicze [w:] Iskier Przewodnik Sportowy, W. 1976, s. 630-631; Konieczny J. R., Sport balonowy [w:] Polskie Lotnictwo Sportowe. Almanach, Kr. 1987, s. 343-346, 352-353; Demidowicz T., Rodem z Podlasia. Sławomir Makaruk (1932-1963) „Podlaski Kwartalnik Kulturalny” Nr 3 z 1996 r., s. 12-19; „Biuletyn ARP” Nr 189 z 1952 r.; „Skrzydlata Polska” Nr 10 z X 1952 r., s. 238; Nr 3 z 16 I 1954 r., s. 59; Nr 5 z 21 I 1954 r., s. 70; Nr 2 z 9 I 1955 r., s. 13; Nr 20 z 17 VII 1955 r., s. 2; Nr 30 z 24 VII 1955 r., s. 8; Nr 31 z 31 VIII 1955 r., s.12; Nr 43 z 23 X 1955 r., s. 11-12; Nr 18 z 29 IV 1956 r., s. 3; Nr 23 z 3 VI 1956 r., s. 3; Nr 24 z 10 VI 1956 r., s. 3; Nr 4 z 28 I 1957 r., s. 2; Nr 25 z 18 VI 1957 r., s. 5; Nr 26 z 25 VI 1957 r., s. 2-3; Nr 4 z 28 I 1959 r., s. 2; Nr 19 z 6 V 1959 r., s. 45; Nr 39 z 15 IX 1960 r., s. 3; Nr 6 z 5 II 1961 r., s. 3-4; Nr 10 z 5 III 1961 r., s. 3-4; Nr 11 z 12 III 1961 r., s. 6; Nr 34 z 20 VIII 1961 r., s. 5-6; Nr 18 z 2 V 1963 r., s. 2; „Technika Lotnicza” Nr 4 z IV 1962 r., s. 121; Nr 8 z VIII 1963 r., s. 226; Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w B.Podl. Materiały o Janie Makaruku i mps pracy magisterskiej J. Szymborczyk, Jan Makaruk Pedagog i oświatowiec (1904-1983), Uniwersytet Łódzki, s. 5-6, 21-23, 34-35.

(autor Tomasz DEMIDOWICZ)