MAKOWIECKA Zofia

Ur. 30 I 1917 w Zurychu, c. Stanisława Makowieckiego h. Pomian z Michałówki na Podolu i Zofii Makowieckiej z d. Łada-Łobarzewskiej z Wielicka na Wołyniu. Ukończyła gim. Sacre Coeur we Lw. w r. 1936 i rozpoczęła studia w Wyż. Szk. Dziennikarskiej w W. W 1937 r. przeniosła się na romanistykę na UJ w Kr. Wojna przerwała studia. Podczas okupacji pracowała ochotniczo w Szpitalu Maltańskim jako pielęgniarka, a w konspiracji była łączniczką w AK, pseud. „Lena”. Z powodu ciężkiej choroby, którą zaraziła się w szpitalu, wyjechała do rodziców na wieś, do maj. ziemskiego Wola Suchożebrska k. S., gdzie kontynuowała pracę konspiracyjną przy nasłuchach wiadomości radiowych, wydawaniu biuletynów informacyjnych i ich kolportażu w rejonie, oraz prowadziła tajne komplety gimnazjalne dla dziewcząt w Suchożebrach.

W l. 1942-44 oficjalnie organizowała pobyty dzieci z W. na dożywianiu na wsi w rejonie Woli Suchożebrskiej w ramach działalności RGO w W. We dworze przebywało do końca pobytu Makowieckich troje dzieci z W. Więcej o tym okresie w artykułach Marii Hanny Makowieckiej w „Życiu siedleckim” w 2014: Burzliwe losy, czyli historia ostatnich właścicieli Woli Suchożebrskiej, nr z 1 VIII, s. 10-11, Dwór stał otworem, nr z 8 VIII, s. 10-11 i Czyja wolność po 1944 roku, czyli ostateczna likwidacja ziemiaństwa, nr 15 VIII, s. 10.

D. 22 VII 1944 wraz z matką, rodzeństwem, rezydentami i kilkoma pracownikami dworu, M. przed przybyciem ACz. udała się w trasę ucieczki z domu rodzinnego, która prowadziła przez Mińsk do W. Stanisław Makowiecki ukrył się przed NKWD w L. Rzeczy zabrane z dworu zdeponowano na Powiślu, Starym Mieście i Żoliborzu, a zaginęły one wskutek bombardowań niem. W czasie Powstania Warszawskiego M. przebywała z rodziną w Łomiankach pod Dąbrową k. W., gdzie nocą przychodzili po pożywienie powstańcy. Tam poznała drogą przyjaciółkę i wieloletniego współpracownika nauk., Ksenię Kostenicz (1913-85), pochodzącą z ros. rodziny c. właścicieli maj. Myszów k. Włodzimierza Wołyńskiego, również uciekającą przed ACz. Obie rodziny przemieszczały się wozami, ostrzeliwanymi przez wojska niem. i radz., gdy przesuwał się front, aż do Zosinych Bud, k. Żyrardowa, gdzie M. pozostała do wiosny 1945 r.

Od XII 1945 do XI 1946 pracowała w Instytucie Badania Czytelnictwa Spółdzielni Wydawniczej Czytelnik w Łodzi. 1 XII 1946 została asystentem w dziale prac badawczych Państw. Instytutu Książki w Łodzi pod kierunkiem prof. Adama Łysakowskiego, gdzie prowadziła badania nad czytelnictwem, pracowała nad słownikiem tematów katalogu przedmiotowego, wykładała na kursie dla kierowników bibl. gminnych Okr. Szk. Łódzkiego. W VII 1948 przedstawiła referat na temat L'Organisation des bibliothèques populaires en Pologne na międzynarodowym Kursie bibliotekarskim UNESCO w Londynie. Przeprowadziła też krajową ankietę na temat czytelnictwa w Pol., której rezultaty podsumowała w artykule Czytelnictwo dzieci w świetle ankiety P.I.K., „Bibliotekarz” 1949, nr 3-4, s. 50-54. Ukończyła czteroletnie Studium Księgoznawstwa i Bibliotekoznawstwa na Uniw. w Łodzi.

W 1949 r. została przeniesiona służbowo do W. do Instytutu Badań Literackich (IBL) PAN, do pracowni Dokumentacji Nauk. XIX w. Otrzymała zadanie opracowania księgozbioru Jana i Jadwigi Michalskich. W 1952 r. ukończyła studia na Wydz. Romanistyki UW i uzyskała tytuł mgr. filoz. w zakresie fil. romańskiej. Od 1953 r. pracowała w Pracowni Bibliografii Czasopism XIX i XX w. pod kierownictwem doc. Witolda Suchodolskiego i uzupełniania bibliografię literacką czasopism XIX i XX w. Prowadziła wykłady na kursie bibliograficznym dla pracowników dokumentacji IBL, a także na kursach organizowanych przez Stow. Bibliotekarzy Polskich i kierowała ogólnopol. kursem bibliograficznym w 1955 r. W 1955 r., kiedy zatwierdzono projekt Kroniki życia i twórczości Adama Mickiewicza, M. zorganizowała zespół autorski i zaprosiła do współpracy Marię Dernałowicz i Ksenię Kostenicz.

W 1956 r. ukazał się artykuł Nieznany spis pseudonimów szubrawskich, „Arch. Literackie” 1956, t. 1, s. 91-99; w 1957 r. wspólnie opracowany t. 1 Kroniki życia i twórczości Adama Mickiewicza. Lata 1798-1824., (W., Państw. Instytut Wydawniczy – PIW); w 1960 r. wstęp i opracowanie wraz z K. Kostenicz Pamiątka przeszłości: wspomnienia z lat 1794-1832 – Henrieta z Działyńskich Błędowska, (W., PIW). Wraz z K. Kostenicz oprac. Indeks do Bibliografii utworów A. Mickiewicza, autor A. Semkiewicz (W., PIW 1958). W 1963 r. doktoryzowała się pod promotorską opieką prof. Stanisława Pigonia, na podstawie pierwszej części pracy na t. Mickiewicz w Collège de France. W V-VIII 1966 przebywała w Paryżu, gdzie przeprowadziła badania biograficzne nad życiem A. Mickiewicza w Bibl. Polskiej i Archives Nationales, z których korzystała w dalszej pracy. W 1966 r. rozpoczęła współpracę z PSB i do r. 1975 napisała 16 życiorysów znajomych i krewnych A. Mickiewicza: J. Karczewski, W.A. Kiszka-Zgierski, I. Kołakowski, J. Korsak, K. Kowalska, J. Kowalski, F. Kółakowski, T. Kukiewicz, P. Kukolnik, I.E. Lachnicki, I.P. Legatowicz, C. Lwowicz, F.H. Malewski, S. Malewski, J.A. Mickiewicz, F.B. Mickiewicz. W 1968 r. opublikowała samodzielny t. Kroniki pt.: Mickiewicz w Collège de France. Październik 1840-maj 1844 (W., PIW). W 1972 r. opublikowała Nieznane autografy Mickiewicza w sztambuchu Ewarysta Boulay-Paty, „Przegląd Humanistyczny” 1972, nr 3, s. 117-24. W setną rocznicę śmierci Micheleta w 1974 r., w Grasse wygłosiła odczyt pt.: Michelet, Edger, Quinet, Mickiewicz i ich wspólna walka, w którym przybliżyła związki autorów badaczom franc., a powtórzyła go w Lyonie. W 1975 r. ukończyła drugi samodzielny t. Kroniki: Brat Adam. Maj 1844 – grudzień 1847 (W., PIW).

Z powodu nagłej choroby i przedwczesnej śmierci, nie ukończyła projektowanych opracowań Filareckich grypsów, ani mickiewiczowskich Prelekcji paryskich. Planowała pracę habilitacyjną na temat stosunku Mickiewicza do współczesnej mu kultury franc. Redaktor Kroniki, St. Pigoń, pisał do autorki na temat t. Mickiewicz w Collège de France 18 VI 1968: „patrzyłem na tom Pani z respektem i prawdziwym zadowoleniem. Całość jest przykładem dobrej, uczciwej i nad wyraz starannej roboty. Bedę̨ się̨ chlubił, że na czele tak wykonanego dzieła widnieje i moje także nazwisko. [...] Użyteczność tomu liczyć się̨ będzie na długie dziesięciolecia”.

Zm. 21 VI 1975, pochowana jest na Cm. Powązkowskim, kw. 155-3-27, wraz z młodszym rodzeństwem Wandą Makowiecką i Stefanem Makowieckim.


Dernałowicz M., Zofia Makowiecka (1917-1975), „Rocznik Tow. Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 1975, s. 185-88; Stefanowska Z., Zofia Makowiecka (30 stycznia 1917-21 czerwca 1975), „Pamiętnik Literacki” 1976, nr 2, s. 371-75; Pigoń S., Przedmowa [w:] Z. Makowiecka, Kronika życia i twórczości Mickiewicza: Mickiewicz w Collège de France: październik 1840-maj 1844, W. 1968, s. 5-8; Trojanowicz Z., Recenzja Kroniki życia i twórczości Mickiewicza, „Pamiętnik Literacki” 1973, nr 2, s. 317-30; Kamiński L., Brat Adam i Mistrz Towiański, „Nowe Książki” 1976, nr 9, s. 48-50; Pigoń S., List to Z. Makowieckiej z 18 VI 1968; Wspomnienia brata Stefana i siostry Wandy.

(autor Maria Hanna MAKOWIECKA)