KRYNSKI Adolf Bernard

Ur. 20 IX 1905 w drobnoszlacheckiej wsi Wyrzyki pow. łosicki, jako drugi z siedmiorga dzieci Józefa i Anny z Czapskich. Rodzice prowadzili około dwudziestohektarowe gospodarstwo rolne.

Pocz. uczył się w szk. prywatnej w Wyrzykach; w l. 1918-1920 w szk. powsz. w B.Podl., tam mieszkał u ciotki. Naukę przerwał w 1920 r. w związku z wojną i zubożeniem rodziców po zniszczeniach wojennych: 15 VIII 1915 r. Rosjanie cofający się przed Niemcami spalili wieś z domami i stodołami ze zbiorami po żniwach, a w VIII 1920 r. bolszewicy zabrali konie z wozami.

W 1922 r. K wstąpił do 3 klasy gim. księży Salezjanów w Oświęcimiu. W trakcie nauki gim. zostało przeniesione do Lądu. Po uk. piątej klasy wystąpił od Salezjanów, gdyż rodzice odradzali mu, aby został zakonnikiem. W 1925 r. wstąpił do 6 klasy Gim. Realnego Wacława Szwedowskiego w S. 25 VIII 1926 r. K złożył prośbę o przyjęcie do Seminarium Duchownego w Janowie Podl. Naukę rozpoczął w r. szkol. 1926/27. 29 VI 1932 r. otrzymał święcenia kapłańskie.

K był wikariuszem: od 1932 r. w Mokobodach, od 1933 r. w Garwolinie, od 1935 r. w B.Podl. w par. Świętej Anny. 10 XII 1936 r. został powołany na prob w Ortelu Królewskim, par. objął 5 I 1937 r. W 1938 r. za zgodą kurii biskupiej kandydował do rady gm. w Kościeniewiczach i został wybrany. 9 V 1939 r. w czasie wizyty pasterskiej w Ortelu Królewskim, zm. nagle bp podlaski Henryk Przeździecki.

5 VII 1939 r. K otrzymał kartę mobilizacyjną. 7 VIII 1939 r. został powołany do wojska w st. kpt. na kapelana wojsk. 34 pp w B.Podl. w składzie 9 DP. Po mobilizacji pułk został włączony w skład Armii Pomorze i na Pomorzu uczestniczył w działaniach wojennych. 3 IX 1939 r. K w rejonie Terespola Pomorskiego odniósł ciężką ranę w prawą nogę i został umieszczony w szpit. 9 IX 1939 r. dostał się do niewoli niem. i jako ranny umieszczony w szpit. dla polskich jeńców w Gruzbergu. W tym szpit. spotkał go Bronisław Chybowski z Kornicy. K dał mu do przekazania matce list, w którym prosił o przysłanie płaszcza i kapelusza. Chybowski wnioskował z tego, że K liczył na uwolnienie z niewoli, ewentualnie myślał o ucieczce. W liście do kurii biskupiej w S. z 20 I 1940 r. prosił o przesłanie zaświadczenia, że jest ks., w związku ze staraniem o zwolnienie z niewoli. W liście z 4 III 1940 r. potwierdził otrzymanie zaświadczenia. Nie mógł przewidzieć, że szansę na przeżycie dawał mu pobyt w obozie jenieckim dla oficerów - oflagu. Natomiast Niemcy szczególnie okrutnie traktowani kapłanów, więzili i mordowali ich w obozach koncentracyjnych, w tym w Dachau.

W okresie od 6 XII 1939 r. do 18 IV 1940 r. K przebywał w Rottenburg w obozie jenieckim, Kriegsgefangene IX Oflag C, nr jeniecki 293. 18 IV 1940 r. został przekazany pod władzę Gestapo i umieszczony w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie. Od 7 VII 1942 r. do śmierci przebywał w obozie koncentracyjnym w Dachau k. Monachium, nr obozowy 31207. W 1942 r. napisał list do brata Mariana (matka zm. 15 VIII), aby zlikwidował jego gospodarstwo przy par. w Ortelu.

K został zmordowany 14 XI 1942 r. w Dachau. Urząd stanu cywilnego w Dachau wystawił 28 II 1943 r. świadectwo zgonu stwierdzając, że ks. K zm. 14 XI 1942 r. o godz. 13.10 w Dachau. Akt zgonu został przesłany do kurii biskupiej w S. Jako przyczynę śmierci podano „niewydolność serca i krążenia oraz nieżyt jelit”. Podana w akcie zgonu data śmierci K wydaje się być prawdziwa, natomiast należy wykluczyć podaną przyczynę zgonu. Niewydolność krążenia i nieżyt jelit były stałą formułą przyczyny zgonu więźniów obozów koncentracyjnych. Prawdopodobną bezpośrednią przyczyną zgonu był zbrodniczy eksperyment na więźniach. 12 XI 1942 r. czterem grupom więźniów dano zastrzyki z ropy flegmonowej skutkujące 40 stopniową gorączką, ropieniem ciała i zakażeniem krwi. Z grupy I zm. wszyscy, z II na 14 osób 12, w grupie III na 20 osób 7, w grupie IV na 20 osób zm. 4 osoby.

11 XII 1985 r., na wniosek Generalnego Dziekana WP, K został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Oświęcimskim.

Jego nazwisko znajduje się na tablicach zbiorowych z nazwiskami księży zamordowanymi w czasie wojny, w katedrze polowej WP w W., w katedrze siedleckiej, oraz na tablicach imiennych na murze przy kościele Św. Antoniego w B.Podl., wewnątrz kościołów w Ortelu Królewskim i w Kornicy. Ostatnia została odsłonięta i poświęcona przez bpa siedleckiego 8 XII 2002 r.

Urbański A., Duchowni w Dachau. Wspomnienia z przeżyć około dwóch tysięcy księży w hitlerowskim obozie koncentracyjnym, Kr. 1945, s. 53-55, s. 112; Sawczuk P. ks., Wspomnienie o księdzu Adolfie Kryńskim – księga z czasów apokalipsy, „Podlaskie Echo Katolickie” nr 46 2002; ADS, Akta osobiste ks. Adolfa Kryńskiego Lit. K, k. 34; APL, Akta Stanu Cywilnego par. Górki 1905 r., ur. poz. 1220; Uchwała Rady Państwa 11 XII 1985 r. o odznaczeniu K pośmiertnie Krzyżem Oświęcimskim; Legitymacja K Krzyża Oświęcimskiego Nr 14-85-9 KO 11 XX1985.

(autor Edward KRYŃSKI)