Ur. się 16 XI 1859 w S. Pochodził z rodziny szlacheckiej, pieczętującej się h. Kościesza, był s. Adolfa, aplikanta magistratu Międzyrzeca (1852-6) i urzędnika sądu poprawczego w S. (1856-9), i Julii z rodziny Wagów (c. Maurycego i Eleonory) oraz bratem Leonarda, Karola i Romana. Pocz. uczęszczał do prywatnej szk. męskiej Feliksa Fabianiego w Radomsku, a następnie (od 1872 r.) do gim. męskiego w Piotrkowie Trybunalskim.
W l. 1881-5 studiował na Wydz. Prawa Cesarskiego UW, gdzie m.in. słuchał wykładów cenionych prof. historii powszechnej – Adolfa Pawińskiego i Mikołaja Kariejewa. Ten pierwszy skłonił młodego studenta do zajęcia się historią ustroju dawnej Polski, toteż w l. 1885-8, dzięki protekcji tego znakomitego historyka, D. pracował w AGAD jako sekr. A. Pawińskiego – ówczesnego naczelnika AGAD. W trakcie studiów otrzymał złoty medal za pracę konkursową pt. Andrzej Frycz Modrzewski i najświeższa ocena jego działalności. Rzecz historyczno-krytyczna, która ukazała się drukiem w W. w 1881 r. (także wersja w jęz. ros. - Andrzej Frycz Modrzewski polski pisarz polityczny epoki reformacji, W. 1883-4). Później jeszcze dwukrotnie otrzymywał wyróżnienia finansowe za rozprawy na temat dziejów prawa rzymskiego oraz państwa i prawa polskiego w XVI i XVII w.
Po ukończeniu studiów wyż., w XI 1888 został zatrudniony na krótko w Sądzie Handlowym w W. jako pomocnik sekr. Już w IV 1890 zmienił pracę jako obrońca (adwokat przysięgły od 1893 r.) w Prokuratorii Król. Pol., gdzie pracował do śmierci. Na zlecenie wielu komisji rządowych przygotowywał dokumentację sądową dla kancelarii prokuratora generalnego, dotyczącą procesów majątkowych prowadzonych przez instytucje państwowe. W l. 90. sprawował funkcję obrońcy w sądzie konsystorskim oraz doradcy abp. metropolity warszawskiego Wincentego Teofila Popiela w sprawach administracyjno-sądowniczych.
W wolnych chwilach zajmował się gromadzeniem materiałów historycznych (m.in. zgromadził cenną kolekcję do dziejów cechów rzemieślniczych) oraz popularyzacją historii Polski, publikując wiele cennych artykułów popularno-nauk. z pogranicza historii i prawa. Pisał do warszawskich dzienników, takich jak: „Nowiny” (1881), „Prawda” (1883) „Gazeta Sądowa Warszawska” (1881-90), a także do piotrkowskich – „Tydzień” (1881-90) i „Strażak” (1882). D. oprac. m.in. przepisy pożarowe dla Piotrkowa i opublikował cenne opracowanie dotyczące zbrodni królobójstwa w prawie polskim w XVI/XVII w. W l. 90. XIX w. wraz z kilkoma badaczami dziejów Piotrkowa rozpoczął prace nad przygotowaniem monografii m., publikując w ówczesnych tygodnikach artykuły popularne oraz popularno-nauk. W 1883 r., w piotrkowskim „Tygodniu”, opublikował (wspólnie z miejscowym adwokatem Józefem Czekalskim) obszerne streszczenie rozprawy nauk. ros. historyka Mikołaja Kariejewa – Przegląd dziejów powszechnych nowszych, zapoznając czytelników ze stanowiskiem ros. historiografii w kwestii periodyzacji dziejów Polski i Europy.
W 1890 r. w „Gazecie Sądowej Warszawskiej” opublikował cykl artykułów pt. O podziale historii prawa polskiego na okresy. Rys krytyczny poglądów na całokształt dziejów dawnego prawa i państwa polskiego, w których podjął polemikę z XIX-wiecznymi historykami na temat periodyzacji ustroju Polski. D. oprac. podział historyczny, obejmujący pięć okresów, bez czasów zaborów, wykorzystując prawo polityczne i sądowe (karne oraz cywilne), wskazując na ich wpływ na rozwój wewnętrzny tej dziedziny prawa. W recenzji Oswald Balzer („Kwartalnik Historyczny”, t. VII, 1893, s. 508-11) podkreślił nowatorstwo D. w przyjęciu nowej periodyzacji historii pol. ustroju, ale również jej szkicowy charakter, jednak badacze dziejów prawa zwracają uwagę na rolę, jaką odegrał jego artykuł w licznych dyskusjach podjętych w Polsce po 1918 r.
Zm. niespodziewanie 27 V 1900 w W., został pochowany w grobie rodzinnym na warszawskich Starych Powązkach (kw. 34/6/12-13).
Ze związku z Jadwigą Antoniną z domu Schiwuj nie miał dzieci – wdowa wyszła ponownie za mąż za Kazimierza Draca i zm. w 1942 r. w W. D. należał do grona znanych i cenionych adwokatów w końcu XIX w., doskonale poznał i stosował przepisy prawodawstwa pol. W opinii współczesnych był to – „Człowiek prawy, zdolności niepowszednich, niezmiernie wnikliwy i pracowity, [który] badaniom przeszłości poświęcił cały wolny czas swego krótkiego życia”.
Bibliografia W. Wydawnictwa ciągłe 1864-1903, red. J. Durko, t. III, W. 1971, szp. 545, 559, 832, 1038; Suligowski A., Bibliografia prawnicza Polski, W. 1911, s. 56; PSB (Karwusiński W.); Czeszejko-Sochacki Z., Słownik biograficzny adwokatów polskich, t. 1 (A-F), W. 1980, s. 77-8; Wielka Encyklopedia Powszechna Ilustrowana, Seria 1, t. 17-18, W. 1896, s. 483; Witanowski M.R., Skorowidz przedmiotów w XXV rocznikach „Tygodnia Piotrkowskiego” w l. 1873-98, Piotrków Trybunalski 1907, s. 34; Zbiory Biblioteki Rapperswilskiej, t. II, oprac. A. Lewak i H. Więckowska, W. 1938, s. 475-6 (nr 2168); „Gazeta Sądowa Warszawska” 1890, nr 33-40, 42-4, 46, 49; 1900, nr 23, s. 365-6; „Tygodnik Ilustrowany” 1900, nr 23, s. 7; Wierzbicka M., Dawne syntezy dziejów Polski. Rozwój i przemiany koncepcji metodologicznych, Gd. 1974, s. 65-7; Siedlce 1448-1995, red. E. Kospath-Pawłowski, S. 1996, s. 738; Górnicki L., Zagadnienie periodyzacji historii ustroju Polski w polskich naukach historyczno-prawnych od końca XIX wieku do współczesności, „Czasy Nowożytne” 2001, nr XI (XII), s. 5-39; APL, Komisja Województwa Lubelskiego i Rząd Gubernialny Lubelski, Sąd m. Międzyrzec, nr 437 (akta osobowe Adolfa Dylewskiego).
(autor Marek WAGNER)