KAZIMIERCZAK Jan

Ur. się 24 XI 1897 w Laskowicach w par. Knychówek pow. Sokołów Podl. Był najstarszym dzieckiem Józefa Kazimierczuka i Tekli z Pawluków (Pawłowskich). Miał co najmniej troje rodzeństwa.

Jesienią 1908 r. w Ruskowie z rąk bp. Franciszka Jaczewskiego K przyjął sakrament bierzmowania. Naukę rozpoczął w szk. gminnej w Korczewie, kontynuował w zakładzie „Nazaret” księżnej Marii Radziwiłłowej na Starym Mieście w W. (1910-1913), nast. zdał egzamin do klasy V gim. rządowego. Wiosną 1914 r. zmuszony był przerwać naukę i wrócił do Laskowic. 23 VI 1914 r. wstąpił do Seminarium Duchownego w L., wkrótce jednak wybuchła I wojna światowa, więc ponownie zamieszkał w domu rodzinnym i pracował jako naucz. w miejscowej szk. (1914-1915). Potem wrócił do seminarium, studiował teologię i filozofię. Niższe święcenia kapłańskie otrzymał 9 VI 1917 r. z rąk bp. Mariana Ryxa.

Po wskrzeszeniu Diecezji Podlaskiej w 1919 r. K przeniósł się do seminarium w Janowie Podl. – był jednym z 39 kleryków. Święceń kapłańskich udzielił mu bp Henryk Przeździecki 29 VI 1920 r.. Pierwszym wikariatem K była par. w Żelechowie (1920-1921), gdzie szybko dał się poznać jako dobry wychowawca młodzieży. Jeszcze w 1921 r. został na kilka mies. przeniesiony do Zbuczyna. Wkrótce skierowano go na studia. K w l. 1921-1924 studiował na Wydz. Prawa UW, uzyskując tytuł magistra prawa kanonicznego. Po zakończeniu nauki krótko pełnił posługę wikariusza w Stoczku Łukowskim (ok. 1924 r.-ok. 1925 r.), nast. otrzymał nominację na prof. w Seminarium Duchownym w Janowie Podl. W l. 1925-1929 wykładał tam prawo kanoniczne, socjologię i homiletykę. Pracował też jako bibliotekarz.

Po czterech l. zrezygnował z pracy seminaryjnej i w VIII 1929 r. rozpoczął pracę duszpasterską w Łysobykach (ob. Jeziorzany) k. Kocka, gdzie już 24 X 1929 r. objął probostwo po ks. Aleksandrze Zarembie. Od początku mocno zaangażował się w życie par. Dzięki jego staraniom kościół przeszedł gruntowny remont, w oknach wstawiono witraże, ufundowano boczne ołtarze, ułożono nowy sufit, wykonano ambonę, chrzcielnicę, chór, a w 1940 r. zakupiono nowe organy. Pozostała po nim również kronika par., gdzie dokładnie opisał historię przebudowy kościoła.

K potrafił współpracować z różnymi grupami ludzi, służył swoim parafianom z oddaniem. Był człowiekiem o zdecydowanej postawie, energicznym, konsekwentnym, podejmującym trudne czy nawet ryzykowne decyzje i nowe wyzwania. Czasem przysparzało mu to kłopotów, np. za dosyć mocne słowa wygłoszone podczas kazania w d. 4 VII 1937 r. został oskarżony o znieważenie Rzeczypospolitej i skazany przez Sąd Grodzki w Adamowie na karę 200 zł grzywny, a w razie nieściągalności na 1 mies. aresztu. W czasie okupacji niem. podczas II wojny światowej również wykazał się troską o bliźnich, nie przeraziły go restrykcje okupanta. Dawał przykłady odwagi, podnosił ludzi na duchu, np. podczas mszy św. na rozpoczęcie r. szkol. 1940/41 zaintonował pieśń „Boże, coś Polskę”, nie bacząc na ewentualne konsekwencje. Pomagał potrzebującym pomocy i wsparcia, spełniał posługę duszpasterską wobec partyzantów. Od II 1940 r. na jego plebanii przebywał jezuita o. Czesław Sejbuk, który schronił się tu po opuszczeniu W.

Wiosną 1940 r. włączył się w działania miejscowych działaczy konspiracyjnych w szeregach ZWZ, zwerbowany przez Kazimierza Kuszela, właściciela maj. Przytoczno. Na pocz. X rozpoczęły się aresztowania sporej grupy konspiratorów z Łysobyk i okolicznych miejscowości. K został aresztowany przez gestapo 15 X 1940 r. (według innych źródeł już 9 IV) pod zarzutem posiadania i słuchania radia oraz czytania nielegalnej prasy. (Wraz z nim aresztowano o. Cz. Sejbuka, ob. Sługę Bożego). Najpierw osadzono go w areszcie śledczym w Radzyniu Podl., gdzie przesłuchaniom towarzyszyły tortury i poniżanie. Ks. uparcie zaprzeczał wszelkim zarzutom, nie udowodniono mu też do przynależności do tajnej organizacji ani kolportażu prasy konspiracyjnej, cierpliwie znosił szykany ze strony maltretujących go gestapowców z radzyńskiego aresztu śledczego.

Z Radzynia przewieziono go do więzienia na Zamku w L. Stamtąd 9 I 1941 r. został przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, otrzymał tam numer obozowy 8680. Po czterech mies., w d. 9 IV 1941 r. został zamordowany – według jednej wersji: zginął rozstrzelany, według innej: osadzony w karnej kompanii zmarł z głodu, znęcania się i bicia. Jego ciało zostało spalone w krematorium.

K, wysoki, kościsty mężczyzna, żył niespełna 44 l., przez 21 l. był kapłanem. Jego postać jest mało znana. Jedynie w par. Jeziorzany, gdzie spędził ponad 10 l., pamięć o nim wciąż jest żywa i kultywowana. W kościele par. znajduje się pamiątkowa tablica poświęcona byłemu proboszczowi, ufundowana przez rodzinę i parafian 25 III 2007 r. W epitafium czytamy m.in. Zmarł śmiercią męczeńską w Oświęcimiu. Wykładowca Seminarium Duchownego w Janowie Podlaskim. Zasłużony społecznik i budowniczy kościoła parafialnego. Prosi o modlitewną pamięć. W 80. rocznicę jego śmierci, podczas uroczystości upamiętniającej zm. w tragicznych okolicznościach kapłana, w kwietniu 2021 r., ks. prał. płk Sławomir Niewęgłowski podarował par. w Jeziorzanach portret K namalowany przez Zbigniewa Szumilasa.

W rodzinie Kazimierczaków było kilka powołań kapłańskich. K jest blisko spokrewniony z ks. Stanisławem Kazimierczakiem (1910-1982), wieloletnim prob. (1943-1972) w Sosnowicy w pow. parczewskim. Ich ojcowie byli braćmi, a ich młodsza siostra była m. ks. bp. Władysława Jędruszuka (1918-1994), administratora apostolskiego diecezji pińskiej z siedzibą w Drohiczynie (1967-1991), pierwszego ordynariusza drohiczyńskiego (1991-1994). W Drohiczynie mieszka nadal siostrzeniec ks. bp. Władysława, ks. emeryt Leon Pawluk, sędzia Sądu Biskupiego w Drohiczynie, a wcześniej również w S.

Sobolewski Z., Imię Twoje wysławiamy. Dzieje diecezji siedleckiej (1818-2018), S. 2018, s. 123, 170; Wasilewska A., Ksiądz prałat Leon Pawluk. 60. rocznica święceń kapłańskich, Lipno 2022, s. 112-113; Nieśpiałowski T., Gott mit uns. Okupacyjne wspomnienia, „Słowo Podlasia” nr 48 z 25.11.1992, s. 9; Młynarczuk K., Kapłan niezłomny, „Niedziela Podlaska: nr 18 z 05.05.2019, s. VII; Kazimierczak Jan, [online], https://straty.pl/szukaj-osoby.php [dostęp 8.04.2021]; Parafia Świętej Trójcy w Jeziorzanach, 21-146 Jeziorzany, Kościelna 9, [online], https://www.facebook.com/trojcajeziorzany, [dostęp 12.04.2021]; przytoczno.pl Historia Gminy, [online], https://www.facebook.com/przytoczno/?locale=pl_PL, [dostęp 08.04.2021]; Parafia p.w. Świętej Trójcy w Jeziorzanach, [online], https://jeziorzany.naszabiblioteka.com/http/wiesci-znad-wieprza/parafia-p-w-swietej-trojcy-w-jeziorzanach [dostęp 08.04.2021]; http://www.swzygmunt.knc.pl/MARTYROLOGIUM/POLISHRELIGIOUS/vPOLISH/HTMs/POLISHRELIGIOUSmartyr1145.htm [dostęp 12.04.2021]; Jędruszuk W. ks. bp., Moja genealogia, rkps; Relacja Krystyny Folwarskiej z 18.05.2022; Foto tablicy epitafijnej w kościele w Jeziorzanach, ks. Marek Andrzejuk.

(autor Agata WASILEWSKA)