DABKOWSKA Bronisawa

D, c. Heleny i Bonifacego, ur. się 19 XII 1881 r. w Stryju, pow. Stryj. W l. 1898-1902 uczęszczała do Cesarsko-Królewskiego SN Żeńskiego we Lwowie, które uk. 14 VII 1902 r. W l. 1904-1910 pracowała jako naucz. w Starym Sączu, Pcimiu, Myślenicach i Zarytem. W międzyczasie, 2 III 1907 r., uzyskała patent na naucz. szkół lud. W l. 1910-1914 D pracowała w szkołach Tow. Szkoły Lud: w Szk. Lud. w Leszczynach pod Białą (1 IX 1910 r. – 31 VIII 1911 r.), w Szk. Wydziałowej Mieszanej im. T. Kościuszki w Białej (1 IX 1911 r. – 31 VIII 1912 r.) oraz w Szk. Wydziałowej Żeńskiej im. Królowej Jadwigi w Białej (1 IX 1912 r. – 30 VI 1914 r.).

W d. 1 VI 1919 r. D zawarła w Strzemieszycach związek małż. ze Stanisławem Fröhlichem (Froehlichem). W poł. 1920 r. przebywała już w Garwolinie. „Tygodnik Informacyjny na powiat garwoliński” w nr 22 z 15 VII 1920 r. informuje o szk. p. Froehlichowej. 31 VII 1920 r. uk. trwający od 5. t.m. kurs psychologiczno-pedagogiczny w W. Na mocy rozporządzenia MWRiOP Nr N.4358/I z d. 25 II 1921 r. powstała w Garwolinie druga szk. podst. Dwa tygodnie później, pismem Nr 210/21 z d. 10 III, A. Zakrzewski, inspektor szkol. okr. garwolińskiego, mianował D kierownikiem 7-klasowej szk. rozwojowej żeńskiej im. Marii Konopnickiej z mocą od 1 III 1921 r. W dniach od 3 do 30 VII 1930 r. uk. ona państwowy kurs wakacyjno–pedagogiczny.

W r. szkol. 1930/31 szk. żeńska 7-klasowa zajmowała 533 m² w budynku własnym przy ul. Długiej. Miała 6 sal lekcyjnych, 12 kompletów uczniowskich, 16 naucz., w tym 2 uczących 30 godzin tygodniowo i 570 uczniów. Nauka odbywała się w języku pol. i niem., ogółem 304 godzin nauki tygodniowo.

Od IX 1933 r. szk. mieściła się w nowo wybudowanym budynku przy ul. Żwirki i Wigury. Plac pod nową siedzibę m. otrzymało w drodze zamiany gruntów z miejscową par. Za 1 ha ziemi kościelnej władze miejskie przekazały par. 1,5 ha łąki „Gaj”.

W nowym budynku znalazły pomieszczenie dwie szk. podst.: żeńska i męska im. ks. Stanisława Konarskiego. Natomiast Gim. Koedukacyjne objęło 12 XI 1934 r. budynek po Żeńskiej Szk. Podst. przy ulicy Długiej w Garwolinie.

Po unieważnieniu 16 X 1934 r. przez Stolicę Apostolską małż. D wróciła do nazwiska rodowego. Omawiając okres wojenny D napisała w sprawozdaniu z 1 XII 1946 r. Lokal co roku zmniejszamy z 6 klas do 3, potem do 1, a w ostatnim roku nic. Kancelaria szkolna wyrzucona pod schody na strych. Przymusowe prace: zbiórka ziół, kasztanów, jedwabnictwo, zbieranie z ulic starego żelaziwa. Na szczęście hospitacji prawie nie było. Skreślona historia i geografia mapy, obrazy historyczne, podręczniki zabrane. „Ster” miał być wszystkim. W dniu ucieczki Niemców, 27 lipca 44 r. budynek szkolny został podpalony, lecz uratowany przez straż pożarną polską. Ławki, stoły w pracowni, taborety, tablice, szafy zniszczone (...). Duże straty zanotowano także w bibliotece szkolnej.

Po wyzwoleniu D wznowiła legalną działalność szk., która podlegała Inspektoratowi Szkol. na czele z Janem Migdalem. Zm. w Garwolinie w d. 18 VIII 1948 r., pełniąc do końca życia funkcję kierowniczki Publicznej Szk. Powsz. Nr 2 w Garwolinie. Została pochowana na miejscowym cm. par.

„Tygodnik Informacyjny na Powiat Garwoliński”, Nr 22, 15 lipca 1920 r., s. 190; Szkoły Rzeczypospolitej Polskiej w roku szkolnym 1930/31, pod red. dr Mariana Falskiego, W. 1933, s. 152; Frelek H., Szkolnictwo okupacyjne, „Twój Powiat”, Nr 4 (44), Garwolin 2005 r., s. 53; Arch. Inspektoratu Szkolnego w Garwolinie: Nr 19. Akta osobowe Bronisławy Froehlichowej; Szkolnictwo polskie jawne i tajne w okresie wojny i okupacji (sprawozdanie z 1946 r. udostępnione przez H. Frelka); Gnat-Wieteska Z., Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Marii Konopnickiej (dawniej Nr 2) w Garwolinie, mps. Wkrótce po opuszczeniu budynku przez Niemców weszli do niego Edward Paciorkowski i Zbigniew Winek, którzy ugasili wzniecony przez okupanta pożar. Relacja Edwarda Paciorkowskiego z 16 XI 2006 r.

(autor Zbigniew GNAT-WIETESKA)