Ur. 5 XI 1814 r. w Przegalinach Wielkich, gm. Żelizna, par. Komarówka, pow. radzyński (ob. Przegaliny Duże, gm. Komarówka Podlaska, pow. radzyński). Był s. Józefa i Joanny z d. Abramowicz. Uczył się w szk. obwodowej w B.Podl, a nast. w szk. woj. w L. W 1830 r., szesnastoletni Ch, nie kończąc szk. zgłosił się wojska i służył razem ze szkol. kolegami jako tzw. „dzieci lubelskie”. Szczęśliwie uniknął represji popowstaniowych.

W kolejnych l. Ch pracował jako administrator dóbr ziemskich. W 1847 r. wziął ślub z Konstancją z Sikorskich, córką ros. oficera rozstrzelanego w Grodnie za udział w powstaniu listopadowym. W 1850 r. ur. się im s. Klemens Wincenty (zob.), a w 1856 r. córka Apolonia. Ok. 1860 r. był zatrudniony u hr. Aleksandry (Augustowej) Potockiej w ordynacji Międzyrzeckiej, drugiej pod względem wielkości w Król. Pol.

Po wybuchu powstania styczniowego Ch ponownie zgłosił się do szeregów powstańczych, pozostawiając w domu żonę z dziećmi. Początkowo walczył z bronią w ręku, nast. został mianowany komisarzem obwodowym Rządu Narodowego. Pod koniec X 1863 r. Rosjanie aresztowali Ch i umieścili w więzieniu w S. Później przenieśli go do cytadeli warszawskiej. W 1864 r. został skazany na zesłanie i pracę w kopalniach złota w gub. jenisejskiej. Później wyrok zmieniono na osiedlenie w samym Jenisejsku.

W 1884 r. Ch wrócił z zesłania do rodzinnego Chotyłowa w pow. bialskim. Wkrótce przeniósł się do Wilna, gdzie mieszkał do śmierci. Zm. 21 IV 1894 r. Został pochowany na cm. Stara Rossa, w grobowcu rodzinnym Makowskich (rodzina męża córki Apolonii).

Brensztejn M., Chełmiński Karol, h. Nałęcz, PSB t. III, Kr 1937, s. 279; Kopciński W., Udział formacji zbrojnych wystawionych przez województwo lubelskie w powstaniu listopadowym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F, Humaniora. Vol. 33/34, s. 44; Karol Chełmiński, [w:] Minakowski M. J., Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [online], http://www.sejm-wielki.pl/b/2.974.6 [dostęp 24.08.2023].

 

(autor Marcin ŁOZICKI)