Ur. się 30 VII 1822 r. w Piotrkowie. Pochodził z rodziny rzemieślniczej, jego o. był kowalem. Ch poobierał naukę w Piotrkowie, gdzie w 1837 r. uk. gim. W wieku 16 l. rozpoczął praktyczną naukę zawodu aptekarza. Po 7 l. uzyskał st. podaptekarza i wyjechał na studia do Moskwy. Studia uk. w 1849 r., uzyskując dypl. lekarza. Po powrocie do kraju Ch objął posadę lekarza miejskiego w Kozienicach w gub. warszawskiej. Pół r. później został aresztowany pod zarzutem uczestnictwa w spisku antypaństwowym Szymona Konarskiego. Karę 3 l. więzienia (1850-1853) odbył w twierdzy Zamość. Napisał wówczas pracę Pomysły do wiedzy życia świata, którą opublikował w 1860 r.

Od 1854 r. Ch prowadził praktykę lekarską w Działoszynie, pow. wieluński. Nast. w 1859 r. przenosi się do szpit. św. Konstancji w Maciejowicach w pow. garwolińskim. Z ramienia Rady Szczegółowej Opiekuńczej Zakładów Dobroczynnych szpit., będącego fundacją hr. Stanisława Zamojskiego, Ch objął stanowisko lekarza. Pracował tam jako chirurg i położnik.

Wybuch powstania zastał Ch w Maciejowicach. Wg F. Białokura już 22 I 1863 r. miał być skazany na śmierć przez sąd wojenny w Garwolinie. Wyroku jednak nie wykonano. B. Deskur podaje, że 24 I 1863 r. Ch miał prowadzić do boju pod Łaskarzewem oddz. złożony z 300 l. Rzeczywiście niektórzy autorzy wspominają atak oddz. chłopskiego liczącego ok. 200 ludzi, uzbrojonego w kosy i widły na komp. III bat. saperskiego stacjonującego w Łaskarzewie. Atak który został odparty. Niewykluczone jednak, iż jest on tożsamy z akcją Walentego Lewandowskiego z 28 I 1863 r., który przybyły do rodzinnego Łaskarzewa, zebrał ochotników z okolic Maciejowic i bezskutecznie atakował oddz. ros. Być może w działaniach tych brał udział Ch. Nie wydaje się natomiast prawdopodobne, aby do ataku miało dojść w VI 1863 r. (F. Białokur), gdyż żadne źródła nie odnotowują jakichkolwiek potyczek z Rosjanami w tym okresie, w okolicach Łaskarzewa. Za terminem styczniowym przemawia również wspomniany wyrok śmierci, którego data dzienna jest stosunkowo bliska, i gdyby przyjąć ewentualną pomyłkę w datowaniu, mógł być związany z nieudanym atakiem W każdym bądź razie Ch przeniósł się wkrótce do Izbicy w woj. mazowieckim (ob. Izbica Kujawska, pow. włocławski, woj. kujawsko-pomorskie), gdzie pomagał licznym rannym w czasowo urządzonym szpitalu. W niedługim czasie później musiał zostać oficjalnie zatrudniony w szpit. miejskim w Izbicy na stanowisku lekarza, z którego 9 XII 1863 r. został decyzją Naczelnika Wojskowego Drogi Żelaznej Bydgoskiej zwolniony

W 1869 r. Ch był lekarzem MSW. W 1876 r. osiedlił się we Włocławku, gdzie mieszkał do śmierci w 1887 r. Opublikował kilka prac zarówno z zakresu praktyki medycznej: Kilka słów o pokątnym leczeniu („Tygodnik Lekarski” 1867), O potrzebie interwencji w celu ukrócenia pijaństwa (1884); jak i z tematyki filozoficznej i społ.: O niektórych błędach nauki Darwin (W. 1880), Gawędy ekonomiczno-społeczne (1887).

Białokur F., Adam Chałupczyński, PSB t. III, Kr. 1937, s. 257; Chałupczyński Adam, (w:) Seyda B., Słownik encyklopedyczny lekarzy pisarzy w literaturze światowej, Szczecin 1999, s. 67; Chałupczyński Adam Ignacy, [w:] Wieluński Słownik Biograficzny, T. 4, Wieluń 2019, s. 35-36; Rozkaz do Zarządu Królestwa Polskiego, „Gazeta Warszwska” Nr 286 z 28 X 1849 r., s. 1; Klukowski Z., Lekarze jako dowódcy oddziałów powstańczych w r. 1863, „Lekarz wojskowy”, 1926, R. VII, nr 2, s. 228; Wydawnictwo materiałów do historii powstania 1863-1864. Tom II, Lwów 1890; Zieliński S., Bitwy i potyczki 1863-1864; na podstawie materiałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, Rapperswil 1913; Mencel T., Walenty Lewandowski i początki powstania styczniowego na Podlasiu, „Rocznik Lubelski” 1963, 6, s. 81.

(autor Arkadiusz ZAWADZKI)