Ur. się 4 VI 1868 r. w maj. Kościeniewicze w pow. bialskim (ob. gm. Piszczac). S. Macieja i Heleny ze Skirmutów. Miał dwie s. Zofię i Eugenię. O. był właścicielem części wsi Kościeniewicze i Bokinka. B został zapisany do wspólnoty muzułmańskiej w meczecie w Studziance. Uk. W 1886 r. gim. w Grodnie, a nast. odbył studia prawnicze na uniw. w Moskwie. W l. 1892-1897 był płatnym aplikantem przy SO w Wilnie.
B już w okresie studiów należał do ZMP „Zet”. W poł. 1892 r. poznał Józefa Piłsudskiego, a pod k. t.r. wstąpił do PPS. Wziął udział w I Zjeździe PPS w VI 1893 r., który odbył się w Lasach Ponarskich pod Wilnem. Podjęto wówczas decyzję o wydawaniu czasopisma „Robotnik”, który miał być organem PPS. B jako czł. PPS zajmował się przemycaniem i kolportowaniem przez granicę nielegalnej literatury socjalistycznej i czasopism, m.in. „Robotnika” i „Przedświtu”. W nielegalnej działalności pomagał B szwagier Aleksander Sulkiewicz, który był urzędnikiem komory celnej. Blisko współpracował również z Stanisławem Wojciechowskim (późniejszym prezydentem), Napoleonem Czarnockim, Marianem Abramowiczem, Witoldem Abramowiczem, Wojciechem Joczem i Kazimierzem Stefanowskim. Prowadził akcje agitacyjne wśród robotników w W., Łodzi, Białymstoku. W jego mieszkaniu wileńskim ukrywali się działacze PPS oraz przechowywano nielegalną literaturę.
W 1894 r. B doznał rozstroju nerwowego, na wskutek którego musiał poddać się leczeniu. Powodem była seria aresztowań i proces gimnazjalistów z Krożan, a także śmierć cara Aleksandra III. Po powrocie do zdrowia kontynuował działalność konspiracyjną. W 1897 r. został przeniesiony do Głębokiego w obwodzie witebskim (ob. Białoruś), na stanowisko sędziego śledczego. Tam wykazał się odwagą cywilną manifestując przy okazji swą polskość odmawiając wpłacenia składki na pomnik Murawjewa w Wilnie.
31 VIII 1899 r. B zawarł związek małż. z Marią Rudnicką, c. ziemianina z pow. dziśnieńskiego. Wcześniej przyjął wyznanie ewangelicko-reformatorskie.
W 1900 r. rząd ros. przeniósł B do m. Tichwin, położonego na wschód od Petersburga. Pocz. pracował tam jako sędzia śledczy, a nast. sędzia pokoju. R. później mianowany został sędzią grodzkim w Tichwinie. Zaangażowanie w działalność konspiracyjną B powodowało dalsze dyslokacje. W 1904 r. przeniesiono go do Nowogrodu (na płd. od Petersburga), gdzie pełnił funkcję czł. SO.
Latem 1907 r. B odwiedził Wilno. Ponownie doznał rozstroju psychicznego, co przedłużyło jego pobyt w tym m. Zm. na zapalenie płus w szpit. psychiatrycznym w Nowej Wilejce k. Wilna. 29 XII 1907 r. Został pochowany 2 I 1908 r. w wileńskim mizarze. Pozostawił troje dzieci Helenę, Leona i Stefana.
Kryczyński S., Stefan Bielak (1868-1907), PSB t. II, Kr. 193, s. 33; Dziadulewicz S., Herbarz rodzin tatarskich w Polsce, Wilno 1929, s. 64; Czarnocki N., Przyczynek do historii PPS, [w:] Księga pamiątkowa PPS, W. 1923, s. 35, 40, 58-59; Stefanowski K., Kartka ze wspomnień (Stefan Bielak), „Kurier Wileński, nr 92 z 23 IV 1929 r.; Kryczyński S., Życiorysy zasłużonych muslimów. Stefan Bielak, „Rocznik Tatarski: t. II, 1935, 414-416; Kołodziejczyk A., Józef Piłsudski, a polscy Tatarzy, „Życie Muzułmańskie” 1989, nr 1-2, s. 39-42; Tyszkiewicz J., Z historii Tatarów polskich 1794-1944, Pułtusk 2002, s. 22-44; Hordejuk S., Stefan Bielak (1868-1907). Wierny towarzysz Józefa Piłsudskiego, „Gmina Piszczac” nr 1/2012.
(autor Marcin ŁOZICKI)