LAPAY Antoni

Ur. 13 VI 1895 r. w Białej Błotnej, gm. Irządze, pow. włoszczowski (ob. gm. Kroczyce, pow. zawierciański, woj. śląskie). W l. 1904-1910 uczęszczał do szk. podst. W Irządzach. Od 1910 r. do 1911 r. był uczniem Szk. Techniczno-Przemysłowej w Kielcach, a w l. 1911-1914 – słuchaczem SN w Piotrkowie Trybunalskim. Po zdaniu w 1916 r. w Częstochowie egzaminu maturalnego Ł. wstąpił do Sem. Duchownego w Kielcach. W VII 1920 r. jako ochotnik zasilił szeregi WP, by uczestniczyć w wojnie pol.-bolszewickiej. Służbę wojsk. pełnił w Grudziądzu. W V 1921 r. ponownie wstąpił do Sem. Duchownego, tym razem w S. Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk bp. Czesława Sokołowskiego w Janowie Podl. d. 24 II 1924 r. Pracował jako wikariusz w par.: Trzebieszów, Zbuczyn i Garwolin. W l. 1927-1931 był prob. – administratorem par. Sławatycze, a w l. 1931-1932 zastępcą prob. par. Osieck.

Od 15 X 1932 r. do 15 VII 1952 r. ks. Ł. był prob. par. pw. św. Wojciecha w Skibniewie w pow. sokołowskim. W czasie okupacji wraz z Marianną Frąckowiak – dyr. szk. i ówczesnym z-cą szefa Wojsk. Służby Kobiet organizował na terenie par. opiekę dla dziewcząt, sierot, sprowadzonych z W. przez siostrę Jadwigę Sobotkę.

Na przełomie VII i VIII 1944 r. jeden z mieszkańców Kostek – jednej z wiosek na terenie par. Skibniew – zastrzelił jednego żołnierza niem., a drugiego zranił. W odwecie za ten czyn żołnierze niem. w obławie w lasach pomiędzy Emilianowem a Wolą Orzeszowską ujęli 53 osoby, które miały zostać rozstrzelane przy kościele w Skibniewie. Wskutek próśb, a następnie bohaterskiej postawy ks. Ł., który stanął ze skazańcami, mówiąc do Niemców: skoro chcecie ich rozstrzelać, to ja staję razem z nimi, rozkaz rozstrzelania aresztowanych został odwołany. Aresztowani mieli zostać wywiezieni na roboty do III Rzeszy. Dzięki niezłomnej postawie ks. Ł., który apelował, żeby zwolnić mężów i ojców – jedynych żywicieli rodzin, ostatecznie na roboty przymusowe zabrano 20 osób. Niemcy odprowadzili grupę pojmanych do Kosowa Lackiego. Po dwóch dobach zostali oni załadowani do bydlęcych wagonów i wywiezieni na roboty. Po wojnie wszyscy mężczyźni wrócili do domów.

Od 15 VII 1952 r. ks. Ł. był prob. par. Radomyśl.

Zm. 19 VI 1953 r. w Szpit. Miejskim w S. i został pochowany na cm. par. w Radomyślu. Po licznych prośbach wiernych par. Skibniew bp siedlecki Ignacy Świrski zezwolił na przeniesienie i złożenie ciała ks. Ł. na cm. par. w Skibniewie.

D. 3 XII 2021 r. Prezydent RP Andrzej Duda nadał pośmiertnie ks. Ł. Krzyż Oficerski OOP.


Mieteń K.
, Wspomnienie o ks. Antonim Łapaju - w 50. rocznicę śmierci, Kapłan o dobrym i litościwym sercu, „Niedziela”, edycja podlaska, nr 15/52 4(2004), s. III-IV; Malinowski K., Stanął razem z innymi, „Niedziela”, edycja podlaska, nr 52/26 12(2021), s. V; ADS, Ks. Antoni Łapay, teczka personalna; Tomczuk S., Wspomnienia wojenne, rkps (w zb. autora).


(autor Krzysztof MALINOWSKI)