JELENIEWICZ Edward

Ur. się 10 II 1912 r. w Łozowie n. Bugiem na Polesiu (obecnie Białoruś) jako s. Józefa i Heleny z Nowickich. Beztroski okres jego życia trwał zaledwie dwa l. Po wybuchu I woj. świat. o. został zmobilizowany. Do domu nigdy nie powrócił. W 1914 r. matkę wraz z czworgiem dzieci Kozacy wypędzili w głąb Rosji. Matka pracowała w fabryce włókienniczej a dzieci musiała umieścić w ochronce. Już w dzieciństwie J. ujawniły się jego niepoślednie talenty: rzeźbił w glinie i drewnie. W Bortnowiczach (ob. rejon prużański, obwód brzeski, Białoruś) po raz pierwszy zetknął się z żywą muzyką. Poznał ludowego grajka, który miał prawdziwe skrzypce i grał na nich lud. piosenki. Mając 16 lat zrobił tak zwane dłubanki, spód wyżłobił w drewnie topolowym.

J. pierwsze skrzypce wykonał w 1930 r. Był samoukiem. Za wzór posłużył mu stary instrument. Budując kolejne eksperymentował chcąc uzyskać jak najlepsze brzmienie. W l. 1933-1934 odbywał służbę wojsk. w 25 puł Wlkp. w Prużanie. W I 1939 r. ożenił się z Zofią Michalską, z którą mieli dwoje dzieci: c. Wandę i s. Henryka. Zamieszkali w Kobryniu, gdzie pozostali do końca wojny. Do Polski udało im się dostać latem 1945 r. Początkowo zamieszkali w Wlkp. w Lesznie, dopiero w 1947 r. przenieśli się do Międzyrzeca Podl. Tu J. podjął pracę jako kierownik walonkarni, a w wolnych chwilach oddawał się swojej pasji – lutnictwu.

W l. 50. pracował w Spółdz. Pracy „Odzież”. Przez pewien czas był jej prezesem. Należał do zespołu artystycznego przy tej Spółdz. – grał na skrzypcach. Występował również jako aktor – amator w istniejącym w Międzyrzecu Podl. zespole teatralnym. W 1955 r. wziął udział w I Krajowym Konkursie Lutniczym w W. Jego skrzypce „Anima” zostały wysoko ocenione. W l. 1961-1962 nawiązał kontakt z lubelskim mistrzem Franciszkiem Borowieckim, u którego pogłębił wiedzę lutniczą. W swojej twórczości opierał się na modelu „Aranyi” z 1667 r. A. Stradivariego. Po 1970 r. jego instrumenty wykazują indywidualne cechy stylistyczne. Od 1962 r. J. był czł. Związku Polskich Artystów Lutników, a od 1970 r. czł. Komisji Rewizyjnej tegoż Związku. Zbudował około 60 instrumentów, w tym głównie skrzypce i altówki, a także instrument własnego pomysłu – wibrolę będącą połączeniem mandoliny z gitarą hawajską. Wykonywał też smyki i różne akcesoria lutnicze.

J. brał udział w III i IV Międzynarodowych Konkursach Lutniczych im. Henryka Wieniawskiego w P. uzyskując dypl. udziału w II etapie. W 1979 r. był jurorem I Ogólnopolskiego Konkursu Lutniczego im. Z. Szulca w Po. 29 I 1979 r. w czasie uroczystego jubileuszu 25-lecia istnienia Związku Polskich Artystów Lutników – otrzymał odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”. Wtedy również Wanda Wiłkomirska spośród wielu konkursowych instrumentów wybrała skrzypce J. i na nich koncertowała z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Narodowej. W prasie pisano o nim, że przez usilną pracę oraz umiłowanie zawodu stał się wirtuozem, wyrósł na konstruktora instrumentów lutniczych niepośledniej klasy.

Za swoją działalność artystyczną J. w 1982 r. odznaczony został „Złotym Krzyżem Zasługi”. Jego instrumenty są znane w wielu krajach świata. Kilka z nich znajduje się w Muz. Instrumentów Muzycznych w P. Otrzymywał zamówienia na instrumenty ze wszystkich stron Polski, Włoch, Francji, Anglii, Niemiec i USA.

Zm. 14 XI 1992 r. w Międzyrzecu Podl. i tu został pochowany na cm. Komunalnym przy ul. Brzeskiej.


Radzikowska A. A.:
Instrumenty muzyczne Edwarda Jeleniewicza, Muzeum Okręgowe B.Podl. 1984, ss. 18,; Kornacki: R., Międzyrzec w życiorysy wpisany, Międzyrzec Podl. 2011, s. 133; zdjęcia M. Sosnowski, LZGraf. B.Podl.


(autor Ryszard KORNACKI)