JEZIERSKI Karol


Ur. się w 1819 r., s. Stanisława Donata Gołąbek-Jezierskiego h. Nowina (1788-1831), w l. 1816-31 posła na sejmy Król. Pol., i Marianny Marii z hr. Małachowskich h. Nałęcz. Urodzony w dobrach Mińsk (ob. MM), należących do jego ojca, by następnie po jego śmierci, na mocy aktu Rady Familijnej z 1833 r. wejść w ich posiadanie. Odebrał staranne wykształcenie – studiował nauki przyr. w Genewie oraz agronomię w Instytucie Agronomicznym w Hohenheim. W 1831 r., będąc nastoletnim chłopcem, starał się wziąć udział walkach powstania listopadowego, ale jako młodociany rekrut nie został przyjęty do wojsk powstańczych.

Po zakończeniu studiów, J. powrócił do kraju, aby zająć się administrowaniem i unowocześnianiem własnego majątku, składającego się z folwarków: Mińska i przylegającej do niego Niedziałki. Za jego sprawą m.in. wprowadzono irygację mającą pozytywny wpływ na hodowlę bydła. Dobra należące do J. uważano za jeden z najlepiej prowadzonych majątków na terenie pow. stanisławowskiego, później nowomińskiego. J. przyczynił się do rozwoju m. Mińska, którego był właścicielom. Dzięki niemu, jak i jego rodzicom, Mińsk stał się ruchliwym ośrodkiem miejskim i znaczącym m. – stolicą pow. stanisławowskiego, później nowomińskiego.

Tytuł hrabiowski, który rodzina otrzymała w 1801 r. z rąk cesarza austriackiego, został zweryfikowany w ramach legitymacji szlachectwa w Król. Pol., co poskutkowało uznaniem hrabiostwa rodziny Jezierskich przez cara Rosji w d. 30 XI 1849.

J. sprawował przez 15 lat urząd sędziego pokoju pow. stanisławowskiego. Był także deputowanym powiatowym szlachty. Poza tym zasiadał w radzie szpitala w Mieni; przez pewien czas pełnił w niej również funkcję prezesa. Pomagał ubogim, będąc opiekunem prezydującym Domu Przytułku Sierot Ubogich Starozakonnych w pow. stanisławowskim. Brał udział z zakładaniu w 1858 r. Tow. Rolniczego. Następnie był przez wiele l. jego czł.

Po wyjściu za mąż jego córki Róży za Tadeusza barona Chłapowskiego, w 1869 r. J. wydzielił z własnych dóbr majętność Niedziałka wraz z folwarkiem Natolin i osadą karczemną Dłuska i przekazał je w kilkuletnie administrowanie zięciowi. Ostatecznie, dobra Niedziałka zostały sprzedane w 1874 r. Franciszkowi Rudzkiemu. Folwark Mińsk zaś został sprzedany Sewerynowi Doria-Dernałowiczowi. J. zamieszkał w 1874 r. na stałe w W. J. był lojalnym poddanym cesarza ros., ok. 1860 r. oficerem wojsk cesarskich, pełnił również funkcję szambelana dworu Jego Cesarskiej Mości, a od 1884 r. ochmistrza cesarskiego.

Będąc aktywnym działaczem społ., sprawował wiele funkcji. Zaangażowany w budowę kolei, posiadał udziały w Tow. Drogi Żelaznej Warszawsko-Terespolskiej od chwili jej założenia w 1868 r. W l. 1868-79 zasiadał w komisji rewizyjnej tow., pomiędzy r. 1880 a 1887 był wiceprezesem stow., następnie, do 1889 r. wchodził w skład Rady Zarządzającej.

Pomiędzy r. 1871 a 1892 sprawował różnorodne funkcje w Warszawskim Tow. Dobroczynności. Przez wiele lat był w nim prezesem wydz. sierot i ochron. Od 1893 r., ze względu na mnogość zasług, został mianowany jego czł. hon. Zaangażował się również w powstanie i rozwój Warszawskiego Tow. Wzajemnego Kredytu, w którym w l. 1872-9 pełnił funkcję przew. zarz. (dyr.). Do 1897 r. był również jednym z dyr. Warszawskiego Tow. Ubezpieczeń od Ognia. Poza tym zasiadał w Radzie Banku Handlowego w W. Był również czł. Komitetu Tow. Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych oraz aktywistą rady miejskiej dobroczynności publicznej.

Dał się poznać jako współpracownik, a następnie współwłaściciel periodyku o tematyce rolniczej – „Roczników Gospodarstwa Krajowego”, gdzie zamieścił rozprawę O uprawie lnu pod względem włókna na sposób belgijski („Roczniki Gospo-darstwa Krajowego” 1845, t. 7, s. 193-206).

Zm. w W. 26 I 1899 w wieku 81 l., został pochowany w Kurozwękach. Ożenił się w 1844 r. z Marią Anną z Dzierżykraj-Morawskich (1822-90), h. Nałęcz, córką gen. Franciszka Morawskiego, ministra wojny, i Anieli z Wierzchowskich. Z tego małż. narodziły się dwie c.: Róża, zaślubiona 30 IV 1868 gen. Tadeuszowi Chłapowskiemu, h. Drya, s. Dezyderego i Antoniny z hr. Grudzińskich, i Natalia, żona Marcina Chościaka Popiela, h. Sulima, właściciela dóbr Kurozwęki w Radomskiem (zm. w 1888 r.), s. Pawła i Emilii z Sołtyków. Po śmierci męża Natalia została zakonnicą.


Dunin-Borkowski J. S
., Genealogie żyjących utytułowanych rodzin w Polsce, Lw. 1896, s. 269-70; Żychliński T., Złota księga szlachty pol., R. XXII, P. 1900, s. 55; Boniecki A., Herbarz Polski. Część 1. Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich, t. IX, W. 1906, s. 41; Dunin-Borkowski J., Almanach Błękitny. Genealogia żyjących rodów polskich, Lw. 1908, s. 418; Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty pol., T. VI, W. 1909, s. 76-77; PSB, Wr.-W.Kr. 1964-5, t. XI, z. 2, s. 208-9 (Dzierzbicka A., Matejko J.); „Czas” 1899, nr 24, s. 2-3; „Kraj” 1899, nr 3, s. 39; „Kurier Warszawski” 1899, nr 25, s. 4, 7, nr 26 (dodatek poranny), s. 7, nr 28, s. 3; „Roczniki Gospodarstwa Krajowego” 1857, t. 30, s. 163-4, 1858, t. 32, s. 178, 182, 183, 338; Krakowski N., Bank Handlowy w W. w okresie dwudziestoletnim 1870-90, W. 1891, s. 56; Dembowski L., Moje Wspomnienia, t. 2, Petersburg 1898, s. 174; Grabski W., Historia Tow. Rolniczego 1858-61, T. 1, W. 1904, s. 164, T. 2, W. 1904, s. 3, 10, 110, 271; Wieniawski J. (Jordan), Kartki z mego pamiętnika, T. II, W. 1911, s. 294-9, 313-7; Czepulis-Rastenis R., Myśl społeczna twórców Tow. Rolniczego 1842-1861, Wr. 1964, s. 12,15; Filipek F., Kolej Warszawsko-Terespolska, W. 1972, s. 47, 193, 202; Ciąćka S., Mińsk w l. 1795-1918, [w:] Dzieje MM 1421-1971, red. J. Kazimierski, W. 1976, s. 184; Rzepniewska D., Ziemiaństwo w kręgu oddziaływania W. 1807-64, W. 1982, s. 65; Rudziński W., Właściciele Mińska w świetle dokumentów, „Rocznik Mińskomazowiecki”, z. 1 (1992-3), s. 19; Sitkiewicz D., Genealogia linii hrabiowskiej rodziny Jezierskich, „Rocznik Mińskomazowiecki”, T. 22 (2014), s. 137-46; AGAD, Arch. Jezierskich, sygn. 15, k. 1-2; tamże, sygn. 16, k. 3-5; tamże, sygn. 17, k. 1; AGAD, Deputacja Szlachecka i Kancelaria Szlachty Guberni Warszawskiej, sygn. 415 k 2v, 3v.; Arch. Państw. w W., Oddz. w Otwocku, Hipoteka w MM, Ksiega Hipoteczna Dóbr Mińsk, sygn. 84, k. 2.

(autor Damian SITKIEWICZ)