Ur. się 30 X 1827 r. w Kornicy w pow. łosickim w obwodzie bialskim (ob. pow. łosicki). Był s. Stefana Jańczuka (1792-1854) i Natalii Jańczuk z d. Kałużna (ur. 1804), gospodarzy z Kornicy zwanych jednodworcy (dwa dni odrabiali w miejscowym folwarku, między chłopem a szlachcicem) mieszkający pod numerem 97. W d. 15 XI 1846 r. zawarł związek małż. z Ksenią Kaczoryńską, (1830-1882). Mieli pięcioro dzieci, s. Emiliana (1855-1916), Jerzego (1855-1888), Mikołaja (1859-1921) (zob.), Jana (1870-1877) i c. Anastazję (1863-1867). Rodzina posiadała 30-45 mórg ziemi i mimo dwóch dni odrabiania pańszczyzny w miejscowym folwarku, należała do zamożniejszych we wsi.

J. był przedstawicielem społ. w pracach komisji przeprowadzającej uwłaszczenia. Wszyscy synowie znali jęz. cerkiewno-słowiański, a gdy w 1864 r. została otworzona szk. rosyjska, nauczyli się pisać i czytać po ros. J. dbał o wykształcenie swoich dzieci, dlatego najzdolniejszego s. Mikołaja planował wysłać do Chełmskiego Sem. Duchownego. Wobec narastającej fali prześladowań zmienił zdanie i jesienią 1871 r. posłał s. do Białej (obecnie B.Podl.) do gim.

W 1868 r. J. był członkiem delegacji do Chełma u bpa Kuziemskiego. Bp nakazał wiernym trwać przy wierze przodków, co w późniejszym czasie doprowadziło do prześladowania mieszkańców Kornicy. W drodze powrotnej wszyscy zostali aresztowani i osadzeni w siedleckim więzieniu. Rodzina osadzonego J. nie miała gdzie się podziać, ponieważ dom zajęli Kozacy, którzy wybili zwierzęta i zabrali całą żywność. Chorą matką i ciotką kaleką oraz młodszym rodzeństwem zajął się najstarszy s., dzięki temu mieszkając na strychu przetrwali do powrotu o. W V 1869 r. J., po wstawiennictwie Eugeniusza Gardnera, komisarza do spraw włościańskich został wypuszczony do domu. Władze ros. poprzez nękanie znaczących rodzin kornickiej społeczności próbowały zmusić wioskę do przejścia na prawosł. Mieszkańcy stawiali opór więc często byli bici, prześladowani, płacili duże kary finansowe i systematycznie pozbawiano ich żywności.

J. zm. 6 VI 1882 r. w Kornicy.


Geresz J.
, Unitów podlaskich droga do świętości, L. 1991., s. 12; Białokozowicz B., Mikołaj Jańczuk wobec kasaty unii, (w:) Unia brzeska, geneza, konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, Pr. zb. pod red. R. Łużnego, F. Ziejki i A. Kępińskiego, Kr. 1994, s. 384; Białokozowicz B., Mikołaj Jańczuk jako badacz folkloru kornickiego na Podlasiu, Olsztyn 1998, s. 147-172; Geresz J., Z historii wsi Kornica, Międzyrzec Podl. 2009, s. 5-32; Gryciuk F., ukraińskie wesele w parafii kórnickiej konstantynowskiego powiatu siedleckiej guberni (na podstawie osobiście zebranych materiałów z nutami opracowanymi przez Mikołaja J.), (w:) Uniwersalizm i tradycja w kulturze. Aktualność kultury ludowej. Cz. 3, pod red. nauk. A. Roguskiej, M. Danielak-Chomać, S. 2015, s. 89-96; APL, Akta stanu cywilnego Par. Greckokatolickiej w Kornicy z l. 1865-1868, 1873-1875, zespół nr 2032, sygn. 7; Akta stanu cywilnego Par. Prawosł. w Kornicy z l. 1876-1914, zespół nr 2236, sygn. 2, 7, 13; Akta stanu cywilnego Par. Rzymskokatolickiej w Kornicy z l. 1908- 1918, zespół nr 2354, sygn. 12; Chełmski Konsystorz Greckokatolicki, zespół nr 95, sygn. 147; APS, Akta stanu cywilnego gm. Kornica pow. Łosice z l. 1810-1825, zespół nr 379, sygn. 16, 28; Akta stanu cywilnego par. greckokatolickiej w Kornicy pow. Łosice z l. 1826- 1875, zespół nr 182, sygn. 2, 5, 9, 14, 24, 27, 28, 32, 36, 78.


(autor Anna KŁOŚ)