FERU Wadysaw

Ur. 13 IX 1920 r. w Odrzykoniu k. Krosna w rodzinie chłopskiej. Jego oj., Jan Feruś, brał udział w I woj. świat. w armii austro-węgierskiej i dostał się do niewoli ros. po bitwie pod Gorlicami w 1915 r. Matka, Marianna z d. Krasowska, była osobą dowcipną i wyróżniającą się mądrością życiową. Zajmowała się gosp. i dziećmi. F. miał siedmioro starszego rodzeństwa. Dwóch braci, Franciszek i Stanisław brali udział w II woj. świat. Stanisław zginął we IX 1939 r. w czasie bombardowania pod Brodami. Franciszek szczęśliwie wrócił z wojny. Józef, podobnie jak F., nie otrzymał powołania do wojska. Był rol. utalentowanym plastycznie. Najstarsza z sióstr, Hanna, zm. w wieku 18 l., Zofia została zastrzelona przez Niemców w 1944 r., Karolina i Antonina dożyły późnej starości.

Dzieciństwo F. było szczęśliwe. Bardzo lubił chodzić do szk. Nawet wielkie mrozy w 1928 r., które spowodowały przerwę w zajęciach lekcyjnych, nie były dla dzieci przeszkodą w dobrowolnej, codziennej, kilkukilometrowej wędrówce. Poziom placówki oświat. w Turaszówce (wieś sąsiadująca z Odrzykoniem) był wysoki, dlatego posłano chłopca do szk. mieszczącej się w sąsiedniej wsi. Dopiero po sześciu klasach F. na dwa ostatnie l. szk. podst. przeszedł do szk. w Odrzykoniu, którą uk. z najwyższymi ocenami.

Po uk. szk. podst. w l. 1937-1940 był uczniem ślusarsko-tokarskim w Warsztatach Mechanicznych Edwarda Gabańskiego w Krośnie. F. oprócz zamiłowania do techniki, był uzdolniony muzycznie. W tym okresie grał na kornecie (odmiana trąbki) w miejscowej orkiestrze dętej. Druga połowa l. 30. obfitowała w nowe produkcje filmowe, które były prezentowane w objazdowych kinach plenerowych, na które młodzież wspólnie chodziła. Był to ważny element biografii F., gdyż miłość do przedwojennej pol. kinematografii pozostała w nim na całe życie i została przekazana dzieciom i wnukom.

Piękną, pełną radości młodość przerwał wybuch II woj. świat. Krosno było zaatakowane już 1. IX. Niem. Samoloty zbombardowały elektrownię. F. nie dostał powołania do wojska w 1939 r. W poł. IX miał jechać rowerami wraz z trzema braćmi stryjecznymi - Tomaszem Ferusiem, potem wielokrotnie odznaczonym dalmierzystą walczącym na ORP Błyskawicy, Franciszkiem, który był internowany w Szwajcarii i ks. Józefem, który po wojnie żył na emigracji w Kanadzie - w celu dotarcia do woj. pol. na Zachodzie. Nie zdążył jednak dojść do miejsca zbiórki na czas. W czasie okupacji współpracował z miejscowym oddz. AK, pomagając w akcjach, m.in. wywożąc rodzinę żyd. z krakowskiego getta w wigilię 1942 r.

W l. okupacji F. pracował jako tokarz i kierowca samochodowy w Warsztatach Mechanicznych Przemysłu Naftowego w Krośnie. Dom rodzinny w Odrzykoniu był jedynym murowanym budynkiem w miejscowości (usytuowanym na lewym brzegu rzeki Wisłok, co stwarzało dogodne warunki do kierowania obroną) i w czasie walk Niemcy wybrali go jako swój budynek dowództwa, zmuszając mieszkańców do jego opuszczenia. W ten sposób stał się on centrum działań wojennych i został całkowicie zniszczony. Po wojnie rodzice F. nie mieli już sił na jego odbudowanie.

Brak domu rodzinnego oraz zamiłowanie do techniki skłoniły F. do wyjazdu do Katowic. Podjął pracę w Społ. Przedsiębiorstwie Budowlanym jako gł. mechanik samochodowy oraz został przyjęty do Śląskich Technicznych Zakładów Nauk., gdzie uk. gim. mechaniczne oraz dwuletnią Szk. Mistrzów Przemysłu Metalowego.

W 1949 r. F. otrzymał propozycję pracy w Hucie Małapanew w Ozimku, miejscowości leżącej 23 km na wschód od Opola. Historia huty sięga poł. XVIII w. W tej niewielkiej osadzie, która otrzymała prawa miejskie w 1962 r., F. spędził 24 l., obejmując kolejne funkcje kierownicze. W 1955 r. został kierownikiem Oddz. Wykańczalni, w którym wprowadził szereg pomysłów racjonalizatorskich w zakresie mechanizacji transportu odlewów, wentylacji, szlifierek wahadłowych i in. Do jego sukcesu przyczyniła się również odważna decyzja o zlikwidowaniu systemu bryg. Nast. objął kierownictwo Wydz. Odlewni Staliwa A, a od 1964 r. Wydz. Odlewni Staliwa B, który nie wykonywał planów produkcyjnych. W ciągu mies. kierowania wydz. udało się bez nakładów finansowych i zatrudnienia większej liczby pracowników wykonać plany.

W 1965 r. F. został Gł. Inż. Huty i z-cą dyr. ds. technicznych. W okresie 2,5 lat pracy na [tym] stanowisku […] wniósł wkład w prowadzenie eksperymentu w odlewniach, którego celem jest zmniejszenie wag odlewów. Wprowadzono szereg nowych asortymentów produkcji jak: osprzęt walcowniczy, armaturę przemysłową, sorbityzację kół suwnicowych oraz wprowadzenie nowoczesnych technologii odlewniczych, jak ciekłe masy i formowanie skorupowe. F. miał w tym czasie na koncie 17 przyjętych wniosków racjonalizatorskich. Podkreślono ponadto wzrost produkcji huty o 20 000 ton stali, 3 000 ton odlewów, 400 ton armatury i 1500 ton urządzeń hutniczych.

W l. 1968-1973 F. był dyr. Huty Małapanew. Na tym stanowisku wykazał znajomość ekonomiki zakładu, sumienność i ambicję, a jednocześnie dużą wiarę i zaufanie do własnych inicjatyw i przedsięwzięć. W okresie pracy w ozimskiej hucie uzyskał świadectwo dojrzałości i tytuł technika odlewnika w ozimskim Tech. Odlewniczo-Mechanicznym (1958 r.) oraz wyż. wykształcenie – tytuł inż. mechanika w Wyż. Szk. Inż. w Opolu (była to w tamtym okresie filia Politechniki Śląskiej w Gliwicach) w 1967 r.

Ozimskie czasy biografii F. były bogate nie tylko ze względu na rozwój kariery inż. 6 IV 1953 r. w Pokoju k. Niemodlina poślubił Helenę Szumowiecką, mieszkającą wtedy wraz z rodzicami w Winnej Górze na Śląsku Opolskim. Panna ta była osobą wielkiego serca, oczytaną i uzdolnioną muzycznie absolwentką Państw. Lic. Przemysłu Odzieżowego we Wr. W 1974 r. uk. Państw. Stud. Kult.-Ośw. i Bibliotekarskie w Opolu pracą na temat Rozwoju i działalności Miejskiej Biblioteki Publicznej w Siedlcach w latach 1919-1975. Po przeprowadzeniu się do S. pracowała w siedleckiej bibl. do l. 90-tych. Była c. przedwojennego leśniczego, Konstantego Szumowieckiego, którego pierwszym miejscem pracy była w l. 20-tych Dyrekcja Lasów Państw. w S. Małż. F. i Heleny trwało 53 l. i doczekało się trzech c., absolwentek Akad. Muzycznych: Grażyny, Haliny i Danuty.

Na początku l. 70-tych nastąpiła duża zmiana w życiu rodziny Ferusiów. Od 1 III 1973 r. F. objął stanowisko Gł. Inż. ds. Przygotowania i Uruchomienia Odlewni Staliwa w S. Od 1 XI 1976 r. pracował na stanowisku Szefa Kontroli Jakości w Odlewni Staliwa „Stalchemak” w S. Był doceniany za swoją pracę racjonalizatorską i na polu wynalazczości, za co otrzymywał nagrody. Przykładem tego było wygranie w 1980 r. Ogólnopol. Konkursu Oszczędności Paliw i Energii za napisanie i wdrożenie w „Stalchemaku” w 1979 r. wyników pracy na temat Technologia obróbki cieplnej odlewów ze staliwa węglowego w gatunkach: L 50, L 60, L 65. W 1981 r. F. został nagrodzony I nagrodą w konkursie „Mistrz Racjonalizacji 1981” w grupie inżynieryjno-technicznej i II nagrodą w tym samym konkursie w 1984 r.

Ogromne doświadczenie i wiedza owocowały publikacjami. W 1967 r. ukazała się w wydawnictwie Bibl. Wyż. Szk. Inż. w Opolu praca Badanie wpływu temperatury zalewania oraz obróbki cieplnej na strukturę i niektóre własności mechaniczne odlewów ze stali Hadfielda. W czasie pracy w Odlewni Staliwa w S. wraz ze Zbigniewem Królikowskim z Instytutu Technologii Materiałów Maszynowych i Spawalnictwa opublikował w „Zeszytach Nauk. Politechniki Gdańskiej” pracę Wpływ temperatury zalewania i przesycania na udarność staliwa Hadfielda (Nr 208, Mechanika XIX, 1974).

F. był osobą zaangażowaną społ. Należał do ZZ Metalowców w Pol., ZZ Hutników w Pol. i Stow. Nauk.-Technicznego Odlewników Pol. STOP. W XII 1953 r. został członkiem PZPR. W l. 1966-1972 był członkiem Zespołu ds. Postępu Technicznego w Komitecie M. i Pow. w Opolu.

F. po zakończeniu pracy zaw. zajmował się ogródkiem, czytał książki, pomagał wnuczkom w nauce. Jako osoba towarzyska miał dar gawędziarza z dużą dozą dowcipu i mądrości. Miał również talent do opowiadania bajek. Pod koniec życia wrócił do grania na trąbce. Zm. w S. 20 VI 2009 roku. Został pochowany na Cm. Janowskim Św. Siostry Faustyny Kowalskiej w S. (miejsce V/H1/6).

F. był nagradzany i uhonorowany wieloma medalami, odznaczeniami i nagrodami. W 1975 r. za wybudowanie i uruchomienie Odlewni Staliwa „Stalchemak” w S. otrzymał Krzyż Kawalerski OOP. W 1955 r. za zasługi w pracy zaw. w dziedzinie przemysłu maszynowego odznaczony został Srebrnym Krzyżem Zasługi. W 1967 r. otrzymał Odznakę budowniczego Huty im. Lenina, w 1968 r. brązowy medal, a w 1972 r. srebrny medal „Za zasługi dla obronności kraju”. W 1970 r. uzyskał brązowe, a w 1972 r. srebrne „Odznaczenia im. J. Krasickiego”. W 1974 r. odznaczono F. medalem „30-lecia PRL”, zaś 10 l. później, w 1984 r. medalem „40-lecia PRL”. Otrzymał również odznakę „Zasłużony Opolszczyźnie” (1971) i odznakę „Zasłużony dla województwa siedleckiego” (1979), a także odznakę i tytuł „Racjonalizatora produkcji” (1982).


Sumienną pracą
, „Głos odlewnika HM”, Ozimek, 12 stycznia 1966, nr 2 (407), s. 1-2; Zmiany na kierowniczych stanowiskach w Hucie Małapanew, „Głos odlewnika HM”, Ozimek, 19 września 1968, nr 35 (543), s. 1-2; Rozmowa z c. Władysława Ferusia, Danutą, przeprowadzona 13.01.2022 r. Materiały udostępnione przez c. Władysława Ferusia, Danutę, w tym: kwestionariusze osobowe, życiorysy, dyplomy, odznaczenia, akt chrztu, świadectwo ślubu, świadectwa szkolne, ukończenia studiów i pracy, wspomnienia.


(autor Alicja SZUMOWIECKA)