EICHLER Witold

Ur. się 23 III 1874 r. w Międzyrzecu Podl. Był wnukiem Karola Eichlera - znanego farmaceuty z okresu Ks. Warsz., kampanii moskiewskiej (1812), założyciela apteki w Międzyrzecu Podl. Ojcem był Edward Eichler, s. Karola, a matką Adela z Druziewiczów. Po uk. Gim. w S. E. wstąpił w 1893 r. na Wydz. Lekarski Cesarskiego Uniw. w W. Było to zgodne z życzeniami rodziców. Sam E. marzył o studiach przyr. Zamiłowania przyr. rozbudził w nim stryj – Bogumir Eichler (zob.) - wybitny botanik.

Patriotyczna atmosfera domu Eichlerów, dość wcześnie rozbudziła w E. zainteresowania ruchem niepodległościowym. Studiów na Cesarskim Uniw. w W. nie mógł kontynuować, ponieważ został wydalony za działalność spiskową. E. został skazany na dwa mies. więzienia na Pawiaku oraz trzyletnie zesłanie do gub. orłowskiej do miejscowości Jelec. Wyrok więzienia odsiadywał w 147 celi na Pawiaku. Tu poznał Zdzisława Dębickiego (1871-1931) późniejszego poetę, publicystę, krytyka literackiego, a wówczas byłego już studenta prawa. „Kilińczycy”- studenci, tak nazywano zesłańców, zostali bowiem pozbawieni możliwości kontynuowania studiów na uniw. imperium ros. Po amnestii z okazji koronacji Mikołaja II E. powraca na studia medyczne na Uniw. w Dorpacie. Uk. je w 1900 r. W Dorpacie był czł. zarz. organizacji studenckiej „Polonia”, która interesowała się całokształtem spraw dotyczących kraju i sytuacji na obczyźnie.

W l. 1900 -1905 E. pracował jako lekarz praktykant w Międzyrzecu Podl. Cała rodzina Eichlerów niosła wszechstronną pomoc unitom, którzy byli siłą zmuszani do podporządkowania się cerkwi prawosł. W 1902 r. E. poślubił pannę z W. Stanisławę Wetzlich, z którą miał trzech s.: Bohdana, Jerzego i Stanisława.

W 1905 r. apteka Eichlerów w Międzyrzecu Podl. została sprzedana. E. od 1905 r. zamieszkał w Pabianicach k. Łodzi. W l. 1905-1914 pracował jako lekarz w fabryce R. Kindlera i był kierownikiem (lekarzem naczelnym) fabrycznego szpit. Został też działaczem PMS (1905), zakładał szk. średnie i elementarne, uniw. lud., domy lud., kursy dla analfabetów, bibl., ochronki. Stał się znanym działaczem społ. w środowisku pabianickim.

Zmobilizowany z chwilą wybuchu I woj. świa. do armii ros. jako lekarz wojsk. E. został skierowany najpierw do Brześcia n. Bugiem, potem na front Kaukaski. Prowadził szpit. wojsk. w Eczmiadzinie pod Erewaniem w Armenii, a następnie w 1914 r. w Trapezuncie (ob. Trabzon), a od 1917 r. w mieście Urmia w irańskiej części Kurdystanu.

Równolegle E. w l. 1914-1922 podróżował po Azji Mniejszej i Zakaukaziu prowadząc badania entomologiczne i gromadząc pokaźną kolekcję chrząszczy. W Trapezuncie zorganizował Koło Wojsk. Polaków liczące 300 osób. Był jego prezesem. W każdą niedzielę w lokalu Koła odbywały się spotkania, których celem było podtrzymanie polskości i ducha narodowego wśród Polaków – żołnierzy armii ros. i w kołach polonii Kaukaskiej. E. był bardzo aktywny w okresie organizowania Związków Wojsk. Polaków, które powstawały od IV 1917 r. Jednym z zadań tych związków było utworzenie własnego, pol. wojska.

Po powrocie do kraju w 1918 r. E. podjął pracę w pabianickim szpit. obejmując stanowisko ordynatora oddz. akuszeryjno – ginekologicznego. Pracę zawodową łączył z realizacją pasji badawczych i powiększaniem zb. przyr. Odbył liczne wyprawy przyr.: w 1926 r. do Algierii, w 1929 r. do Tunisu, w 1930 r. do Maroka, w 1931 r. do Afryki Północnej. Zwiedził Francję, Włochy, podróżował po Bałkanach. Zjeździł też cały obszar ówczesnej Rzeczypospolitej, od Wileńszczyzny po Podole i Wołyń.

Po klęsce wrześniowej 1939 r. E. znalazł się w Wielkiej Brytanii, a następnie w Afryce płd., gdzie pracując jako naucz. kontynuował podróże przyr.-badawcze. Do Polski wrócił w 1946 r., po raz trzeci obejmuje posadę w Pabianicach. Kontynuował w dalszym ciągu prace inwentaryzacyjne nad własną, jedną z największych w świecie kolekcji chrząszczy. Zb. ponad 250 okazów chrząszczy pochodzących z różnych stron świata przekazał testamentem do Instytutu Zoologii PAN, a zielnik złożony z około jednego tys. roślin Uniw. Łódzkiemu.

E. był czł. hon. Pol. Tow. Opieki nad Zwierzętami. Wyróżniony był Złotym Krzyżem Zasługi (1930 r.), Krzyżem Niepodległości (1930 r.), Medalem 10-lecia Niepodległości, szeregiem odznak, w tym Odznaką Honorową za Walkę o Szkołę Polską i Srebrną Odznakę Honorową LOP, i Odznakę Honorową PCK III stopnia. Nazwisko jego zostało upamiętnione przez obcych uczonych nazwami kilku chrząszczy: np. Euplectus eichleri, helophorus graularis eichlerii.

E. zm. 17 X 1960 r. w Pabianicach i został pochowany na cm. komunalnym w alei zasłużonych.


Demidowicz T.
, Bialskopodlaski biograficzny słownik sportowy, B. Podl. 1998, s. 56 -57; Feliksiak S., Eichler Witold (1874-1960), (w) „Słownik biologów polskich” pod red. S. Feliksiaka, PWN W. s. 154-156; Kornacki R., Międzyrzeccy Eichlerowie, „Rocznik Międzyrzecki” t .XXIX-XXX, 1999, s. 271- 275; Lech Z., Życie i działalność społeczno-polityczna Międzyrzeczanina dr Witolda Eichlera (1874-1960), „Rocznik Międzyrzecki” t. XVIII, 1986, s. 201-225; Mroczkowski M., Dr Witold Eichler 1874-1960, „Rocznik Międzyrzecki” t. IX, 1977, s. 136-139.


(autor Ryszard KORNACKI)