EISELE Mieczysaw


Ur. 24 XI 1909 w Saratowie nad Wołgą, w Rosji, w polskiej rodzinie inteligenckiej wyznania ewangelicko-augsburskiego, o. Marcin, m. Anna z d. Bauer. W 1918 rodzina wyemigrowała z Rosji do kraju i osiedliła się we Lw., gdzie E. uczęszczał do gim. o profilu humanistycznym. Po uzyskaniu matury podjął studia na Politechnice Lw., Wydz. Mechaniczny Oddz. Elektryczny. W trakcie studiów odbył roczną praktykę w Estonii interesując się przede wszystkim elektroturbinami z napędem wodnym. W 1937 uk. Politechnikę Lw. uzyskując tytuł dyplomowanego inż. elektryka.

Po uk. studiów, w 1938 zawarł związek małżeński z Krystyną Kuehnel, c. prof. architektury na Politechnice Lw., z którą miał 3 c. W tym samym roku wraz z rodziną przeprowadził się do W., gdzie podjął pracę jako inż. w Fabryce Aparatów Elektrycznych K. Szpotański i SP. Spółka Akcyjna w W., gdzie został zatrudniony jako konstruktor kierownik działu produkcji. W tej fabryce opracował nowe urządzenia elektryczne, w tym wyłącznik ręczny do obrabiarek, kwasoodporny o dużej mocy opornik dla urządzeń dźwigowych, trójfazowy watomierz tablicowy, przekaźnik nadmiarowo prądowy dla celów energetycznych i inne. Lata okupacji spędził w W. pracując ciągle w Fabryce Aparatów Elektrycznych.

Po wyzwoleniu, w maju 1945 E. został powołany na stanowisko dyr. technicznego, a później dyr. Zjednoczenia Energetycznego Okr. Mazurskiego z siedzibą w Olsztynie. W tym czasie wraz z rodziną opuścił W. i przeprowadził się do Olsztyna. Należy podkreślić Jego wybitne zasługi w odbudowie ze zniszczeń wojennych instalacji i urządzeń energetycznych na Warmii i Mazurach. W tym czasie kierował odbudową i uruchamianiem zniszczonych działaniami wojennymi elektrowni wodnych i węglowych. Kierował też odbudową i uruchomieniem elektrowni w Elblągu. Pracując w mazurskiej energetyce aktywnie uczestniczył w działalności organizacyjnej - należał do grona piętnastu osób powołujących 22 VIII 1946 Oddz. Mazurski Stowarzyszenia Elektryków Polskich. W powołanym stowarzyszeniu pełnił funkcję przew. komisji rewizyjnej, wygłaszał wykłady na temat wytwarzania energii elektrycznej, urządzeń elektrycznych, pełnił funkcję rzeczoznawcy. W energetyce mazurskiej pracował do 1951 na stanowisku dyr. i w tr. został powołany przez Ministra Energetyki na stanowisko starszego inspektora na Okręg Północny.

Od momentu powołania w Olsztynie w 1950 Wyższej Szk. Rolniczej E. prowadził wykłady zlecone z maszynoznawstwa mleczarskiego dla studentów Wydz. Mleczarskiego. Po 2 l., tzn. od 1952 zrezygnował z pracy w mazurskiej energetyce i podjął pracę na pełnym etacie na Wyższej Szk. Rolniczej, której nazwę później zmieniono na Akad. Rolniczo-Techniczna. W uczelni tej powierzono mu stanowisko kier. Katedry Maszynoznawstwa Mleczarskiego. Pracę w katedrze E. rozpoczął od organizowania nowoczesnych pracowni dydaktycznych wyposażając je w maszyny i urządzenia przemysłowe oraz opracowując programy wykładów i zajęć praktycznych.

W pierwszym okresie pracy w Wyższej Szk. Rolniczej E. wydał podręcznik akademicki Maszynoznawstwo i aparaty w przemyśle mleczarskim opublikowany po raz pierwszy w 1955 przez PWN, a nast. aktualizowany i dwukrotnie wznawiany. Było to dzieło nowatorskie. Podręcznik ten już wtedy zawierał istotne elementy dyscypliny naukowej znanej dzisiaj jako inżynieria procesowa. Oprac. też i wydawał skrypty dla studentów, m.in. program pięcioletnich studiów dla studentów Wydz. Mleczarskiego, przetłumaczył z jęz. ros. podręcznik adresowany dla studentów i praktyków pt. Wirowanie mleka.

W działalności naukowej zajmował się zagadnieniami związanymi z teoretycznymi podstawami obliczania wymienników ciepła do pasteryzacji mleka i in. płynnych produktów spożywczych. Istotnym efektem tej teorii było określenie relacji między powierzchniami grzejnymi sekcji regeneracji ciepła i sekcji pasteryzacji w pasteryzatorze płytowym. Wyprowadzone przez E. równanie kryterialne nazywane jest wzorem Eisele.

Kontynuując swoje zainteresowania związane z ukończonymi studiami zajmował się naukowo właściwościami elektrycznymi produktów spożywczych i równolegle ich właściwościami reologicznymi. W pracach badawczych podejmował problematykę procesów jednostkowych nie tylko w mleczarstwie, lecz także w innych gałęziach przetwórstwa spożywczego. Przez środowisko akademickie uznany został za twórcę inżynierii mleczarskiej.

Swojej działalności E. nie ograniczał tylko do obowiązków dydaktycznych i pracy naukowej, ale nadal czuł się inż. Efektem tego było oprac. koncepcji i konstrukcji urządzeń do kompensacji mocy biernej oraz zorganizowanie ich produkcji. Ponad 230 urządzeń do kompensacji mocy biernej wdrożył w zakładach przemysłowych. Opracowana wówczas przez E. koncepcja kompensacji mocy biernej jest aktualna po dzień dzisiejszy, chociaż kompensatory produkowane współcześnie wyglądają inaczej. E. jest też autorem konstrukcji przekaźnika do automatycznej regulacji współczynnika mocy w sieci elektrycznej. Oprac. i wdrożył aparat do obiektywnego wyznaczania końca procesu enzymatycznej fazy koagulacji białek mleka i rozpoczęcia krojenia skrzepu przy produkcji serów. Był autorem urządzenia do elektroforezy wysokonapięciowej do elektroforetycznego rozdziału aminokwasów oraz peptydów wykonanego w kilkudziesięciu egzemplarzach i stosowanego w placówkach badawczych.

W trakcie kierowania przez E. Katedrą Maszynoznawstwa Mleczarskiego obowiązki dydaktyczne i zainteresowania badawcze współpracowników znaczenie się rozszerzyły, dlatego w 1967 powołano Katedrę Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego, która w tylko nieznacznie zmienionej nazwie istnieje do dziś w obecnym Uniw. Warmińsko-Mazurskim. Odrębną grupą zagadnień rozwijanych przez E. było zagadnienie racjonalnego wykorzystywania czynników energetycznych w zakładach przemysłu spożywczego.

W Wyższej Szk. Rolniczej w Olsztynie w 1954 uzyskał tytuł z-cy prof., a w 1964 Rada Państwa nadała E. tytuł naukowy prof. nadzwyczajnego. Na macierzystym wydz. w l. 1953-1960 sprawował funkcję dziekana, a w l. 1965-1969 prodziekana, od 1969 był kier. studiów podyplomowych. Przez cały okres pracy w olsztyńskiej uczelni prowadził wykłady z maszynoznawstwa mleczarskiego, aparatury przemysłu spożywczego, podstaw energetyki oraz w zamiejscowym oddz. PW w Olsztynie wykłady z elektroenergetyki. W 1971 ożenił się po raz drugi z Marią Barbarą Rybicką, lekarzem, z którą miał dwoje dzieci.

Pod kierunkiem prof. E. studenci wykonali ponad 100 prac dyplomowych, wypromował 9 doktorów nauk technicznych, 4 jego uczniów uzyskało stopień dr. hab. Jemu też powierzono recenzję 7 rozpraw doktorskich, 2 habilitacyjnych i 2 wniosków o nadanie tytułu naukowego prof.

Poza uczelnią prof. E. angażował się w działalność zawodową i społeczną będąc członkiem Rady Naukowej Instytutu Przemysłu Mleczarskiego w W. Był aktywnym czł. Stowarzyszenia Elektryków Polskich, Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Spożywczego Naczelnej Organizacji Technicznej.

Należy również wspomnieć o osobistych zainteresowaniach prof. E., który był pasjonatem żeglarstwa, współzałożycielem w 1946 Yacht Klubu Polski w Olsztynie; jachtowym kapitanem żeglugi śródlądowej. Napisano o E. kiedyś, że co najmniej trzy pasje: studentów, których darzył ogromną sympatią (a ci mu się odwzajemniali), żaglówki i muszki, które nosił do każdej koszuli.

Za swoją działalność i wieloletnią rzetelną pracę prof. E. został odznaczony odznaką X lat PRL (1956), Złotym Krzyżem Zasługi (1956), odznaką XXX lat PRL (1976) honorową odznaką Zasłużony dla Warmii i Mazur (1960), Krzyżem Kawalerskim OOP (1966), Medalem 1000-lecia Polski (1966), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1977). W okresie aktywnej działalności zawodowej i naukowej prof. E. był wyróżniany m.in. nagrodami Rektora, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministra Energetyki.

Prof. Mieczysław E. zm. 5 XII 1979 w Bielsku-Białej i tam został pochowany, żegnany przez rodzinę, swoich wychowanków i uczniów.

 

Zander L., Zander Z., Nasz Mistrz - Profesor Mieczysław Eisele, „5 Plus X” Czasopismo Stowarzyszenia Absolwentów ART im. M. Oczapowskiego w Olsztynie, 2 (9), 1996, s. 14; Zander Z., Zander L., Profesor Mieczysław Eisele (1909-1979) - działalność zawodowa, organizacyjna i naukowa. Wykład wygłoszony na I Forum Polskiego Mleczarstwa. Ciechocinek, 2008; Walkowiak R., Stowarzyszenie Elektryków Polskich Odział Olsztyn - Złoty Jubileusz 1946-1996, Kętrzyn 1996; Kołakowski T. E., Kazimierz Szpotański - twórca przemysłu aparatów elektrycznych. „Energetyka”, 9, 2007, s. 617-623; Arch. UWM w Olsztynie, Akta osobowe: prof. Mieczysław E., 1909-1979, kat. A, nr 748/1.

(autor Lidia ZANDER, Zygmunt ZANDER)