Ur. się w 1743 r. w szlacheckiej rodzinie Wawrzyńca i Katarzyny z Krzyżanowskich h. Rawicz, pochodzącej z ziemi łukowskiej, posiadającej wśród swoich przodków sekretarzy król. i urzędników ziemskich. Dla Cz. przeznaczono karierę wojsk. w armii Król. Pol., gdzie w 1781 r. dosłużył się st. płk.

Ożenił się w 1769 r. w W. z Agnieszką z Jaźwińskich, z którą dochował się trójki dzieci: s. Ferdynanda – szambelana królewskiego, a później sędziego pokoju w pow. radzyńskim, c. Filipiny – poślubionej Ignacemu Antoniemu Jaźwińskiemu, właścicielowi miasteczka Dobre w pow. stanisławowskim, i c. Marianny Izabelli – wydanej najpierw za Antoniego Trębickiego, a po rozwodzie za gen. Ludwika Kamienieckiego, szefa sztabu armii Ks. Warsz., d-cę 18 dywizji i gub. Grodna. Marianna Izabella z pierwszego małż. pozostawiła trzech s.: gen. Stanisława Trębickiego, kpt. Kazimierza Trębickiego – adiutanta ks. Konstantego i Ludwika – właściciela Kurowic w pow. sokołowskim oraz c.: Pelagię i Anielę Joannę – ciepło wspominane przez Aleksandra Fredrę we wspomnieniach Trzy po trzy, z czasów gdy mieszkały z matką i ojczymem w L.

W 1779 r. Cz. wykupił od Woronieckiego starostwo dźwinogrodzkie, które cztery l. później odstąpił Potockiemu. W l. 1782-1791 był także właścicielem Zdunowa w pow. zakroczymskim, który zakupił po zakończeniu służby wojsk.

W okresie Ks. Warsz. Cz. gospodarował w dobrach Borki w pow. radzyńskim, gdzie w 1813 r. sporządził testament, w którym podzielił maj. na cztery równe części – trzy dla dzieci i jedną dla siebie, jako zachówek do śmierci. S. otrzymał rodowe Borki, Sitno, Osówno i dwie części we wsi Przytoczno; c. Marianna folwark Tchórzewek i część we Wrzosowie; młodsza Filipina Wolę Osowińską i część Oszczepalina.

Pod koniec życia Cz. rozpoczął budowę klasycystycznego dworu w Borkach, który ukończył dopiero jego s. Ferdynand, a po jego bezpotomnej śmierci wszedł on w posiadanie Filipiny Jaźwińskiej i jej męża.

Cz. zm. w 1815 r., pochowany został w krypcie kościoła pw. Św. Trójcy w Radzyniu Podl.

Chojnacki A., Tadeusz Czerski (1743-1815), „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. 16, 2018, z. 2, s. 609-610; Fredro A., Trzy po trzy, W. 1880; Magier D., Rogalski A., Skorowidz do akt Jana Sariusza Mnińskiego notariusza powiatu radzyńskiego (1812-1815), Radzyń Podl.-S. 2011; Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, W. 1904; Wasak A., Archeologiczne skarby krypt kościelnych, „Biuletyn Informacyjny Miasta Radzyń”, nr 15 (44), 2017, s. 16-17; Zgrajka H., Klucz borkowski. Dzieje dóbr ziemskich i losy ich właścicieli, Borki 2020; APL-ORP, Akta notariusza Jana Saryusza Mnińskiego w Radzyniu Podl. z lat 1812-1814.

(autor Dariusz MAGIER)