WYCECH Antoni

Ur. się 27 X 1865 w Wilczogębach, gm. Sadowne, pow. Węgrów, s. Józefa Wycecha i Katarzyny z Trojanów. Pocz. uczył się w małej wiejskiej szk. Później naukę kontynuował w trzyklasowej Szk. Miejskiej w W. Po jej ukończeniu w 1882 r. wrócił do rodzinnej wsi i pomagał rodzicom w prowadzeniu gosp. Po kilku l. zorganizował tajne kółko oświatowe, do którego należeli: Kazimierz Szpinalski, Józef Koroś, Antoni Kądzioła i Jan Puścion. Z początku z braku dostępu do nielegalnych wydawnictw i wtajemniczonych ludzi działalność szła dość niemrawo. Po jakimś czasie pani Zemłowa pomogła im nawiązać kontakt z Edwardem Grzelińskim, który regularnie zaopatrywał ich w „bibułę”. Nie szczędząc sił w okolicznych wsiach organizował też odczyty.  W 1915 r. W. zaangażował się w zbieranie broni i amunicji oraz współtworzenie w Sadownem POW. Także wówczas zabezpieczał konie przed mobilizacją podrabiając niem. dokumenty. W ten sposób udało mu się uratować ok. 20 koni.

D. 15 XI 1916 wstąpił do POW i złożył przysięgę na ręce kmdt. Bronisława Kowalczewskiego. Wkrótce, na skutek donosu mieszkańca jednej z sąsiednich wsi wraz z s. Władysławem został aresztowany i osadzony w więzieniu w S. Śledztwo w ich sprawie prowadził niem. kmdt Wolff, którego korumpował węgrowski adwokat Kazimierz Czapski wraz z żoną Józefą. Dzięki ich zabiegom 27 XI 1917 obaj Wycechowie odzyskali wolność. Po rozbrojeniu Niem. przez Czesława (zob.), Józefa i Władysława Wycechów, a także Czesława Jezierskiego, Jana Ojdany i Wincentego Korosia całą pozyskaną broń oddano do dyspozycji kmdt. B. Kowalczewskiego. Następnie W. objął funkcję kmdt. Straży Obywatelskiej Obrony Państwa (za co 31 XII 1921 od gen. Stanisława Hallera otrzymał dyplom hon.).

Po wejściu bolszewików zadenuncjował go jeden z mieszkańców Sadownego i jako kontrrewolucjonista został aresztowany i skazany na rozstrzelanie, ale podczas wycofywania się Rosjan w okolicach Ostrowii Mazowieckiej udało mu się zbiec. Trudy wojenne odcisnęły piętno na jego zdrowiu, które pod koniec życia bardzo się pogorszyło. Po amputowaniu nogi, która nie chciała się goić już nie wstawał.

Posiadał odznaczenia: Medal Niepodległości (1931), Odznakę Ideowych Więźniów Politycznych, Krzyż POW.

Zm. 29 VII 1936.


Gmitruk J., Pastuszka S.J., Turkowski R., Czesław Wycech – nauczyciel, ludowiec, polityk (1899-1977), W.-Kielce-Pińczów 2018; Wycech Cz., Dzienniki. Cz. I. (1964-67), Cz. II (1968-71). Wprowadzenie J. Gmitruk, S.J. Pastuszka, przypisy oprac. R. Turkowski, W.-Kielce-Pińczów 2018-19; CAW Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. I.341.1.1001; CAW, Medal Niepodległości 22 XII 1931; CAW, Odznaka Ideowych Więźniów Politycznych, sygn. 3/777; CAW, Dyplom hon. nadany przez gen. S. Hallera.

(autor Zbigniew MARKERT)