KUCZYNSKI Wiktoryn

Ur. się w 1667 r. s. Walentego sędziego grodzkiego drohickiego oraz Joanny z Niemirów. Edukację rozpoczął w kolegium jezuickim w Drohiczynie, następnie kształcił się w Łomży, Reszlu, Braniewie i Kr. Po zakończeniu nauki w 1687 r. dzięki protekcji Karola Stanisława Radziwiłła został susceptantem grodzkim drohickim oraz instygatorem Trybunału w Piotrkowie. W 1691 r. pełnił już funkcję sędziego deputata skarbowego drohickiego, a w 1692 r. otrzymał urząd łowczego mielnickiego. Aktywnie działał na sejmiku przed konwokacyjnym drohickim, opowiedział się za elekcją Augusta II. Już w trakcie wojny północnej poparł jego kontrkandydata Stanisława Leszczyńskiego, którego gościł u siebie w Klukowie w 1708 r. Był to jedynie krótki epizod, gdyż już w 1710 r. podpisał się pod aktem generalnej konfederacji sandomierskiej, stając po stronie Augusta II. Był to pocz. szybkiego awansu Wiktoryna w hierarchii urzędniczej. Piastował kolejno urzędy: podstolego mielnickiego, sędziego grodzkiego drohickiego, chorążego mielnickiego, kasztelana podl. W 1730 r. posłował z Podl. na sejm grodzieński. W okresie bezkrólewia wraz z synami opowiedział się za kandydaturą na tron S. Leszczyńskiego.

Każdego r. spławiał do Gd. własnymi statkami zboże oraz dębinę. Dla uzyskania lepszych cen często dzierżawił spichlerze w Gd., gdzie magazynował płody rolne w oczekiwaniu na lepszą cenę. Przyczyniło się do zgromadzenia znacznego majątku. Po o. K. odziedziczył dobra: Kluków, Trojanów, Trojanówek, Kapłanie, Drażniewo z Wólką, część Łuniewa, Hruszniew, Górki, część Talatycz, Mężenino, Stokowisko i Kostry. Na pocz. XVIII w. skupywał majątki takie jak: Sterdyń, Korczew, Krześlin, Glinnik, Łysomice, Kalinówka. Poza tym posiadał liczne zastawy i dzierżawy. Po 1712 r. osiadł w nadbużańskim Korczewie, który uczynił gł. ośrodkiem swoich dóbr.

Działalność K. uczyniła go jednym z najbogatszych i wpływowych właścicieli ziemskich na Podl. Zyskał przydomek „Król Podlasia”. Przez całe swoje życie prowadził zapiski o charakterze pamiętnika. Zawarł w nich informacje na tematy gosp., polit. i rodzinne.

W l. 1734-6 wystawił w Korczewie pałac autorstwa nadwornego architekta Radziwiłłów Konceni Boni. Razem z małż. był autorem licznych fundacji na Podl.: kościoła i klasztoru benedyktynek w Drohiczynie, ceglanej posadzki kościoła w Ostrożanach, ołtarza gł. kościoła w Knychówku, ołtarza gł. oraz marmurowej posadzki i organów w kościele jezuickim w Drohiczynie. Wraz z Markiem Antonim Butlerem ufundował kościół i klasztor dominikanów w Krześlinie.

W 1698 r. K. poślubił Anielę z Chądzyńskich (zm.1741), podstolankę drohicką. Mieli oni dwie córki: Mariannę Zalewską (ur.1709), kasztelanową wiską, 2. v. generałową Kamińską i Barbarę Brzezińską (ur.1711), chorążynę nurską oraz pięciu synów: Jana (1701-74), podkomorzego mielnickiego, Szczepana (1704-73), rektora kolegium jezuickiego w Drohiczynie, Mikołaja (1703-55), podstolego drohickiego, Kazimierza (1707-58), podkomorzego bielskiego, i Leona (1715-77), podkomorzego drohickiego.

K. zm. 21 VII 1737 w Korczewie, został pochowany u Benedyktynek w Drohiczynie. Po zamknięciu tego kościoła szczątki doczesne K. przeniesiono do kościoła par. w Knychówku.


PSB, Wr. 1971, T. XVI (Szczygielski W.); Maroszek J., Wiktoryn Kuczyński 1668-1737, kasztelan podl. i jego rola w dziejach regionu [w:] Dzieje Ziemi Łosickiej: szkice biograficzne, red. I. Indraszczyk, W.-Łosice 2008 s. 33-52; „Historia i Świat” 2016, nr 5 (Leśniczuk A.) – fot.; Boniecki A., Herbarz polski, W. 1909, T. 13, s. 117; Kuczyński W., Pamiętnik 1668-1737, Białystok 1999; „Niedziela Podlaska” 1997, nr 31, s. III; „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1998, z. 9, s.129-33; „Tyg. Siedlecki” 2001, nr 39 s. 22, 2012, nr 33 s. 14-5; „Rocznik Lubelskiego Tow. Genealogicznego” T. III, 2011, s. 59-97; Fot. z: Kuczyński W., Pamiętnik 1668-1737, Białystok 1999.

(autor Anna LEŚNICZUK)