KUCZYNSKI Leon Maciej

Ur. 16 II 1716 jako najmłodszy s. Wiktoryna (zob.), kasztelana podlaskiego, i Anieli z Chądzyńskich. Został ochrzczony 25 II 1716 w kościele w Sterdyni. Odebrał staranne wykształcenie w Akad. Krakowskiej oraz za granicą. Po o. otrzymał Korczew, Woźniki, Kuczyn, Gródek nad Nurcem, kilka wiosek w par. Pietków w ziemi bielskiej i dwór w Drohiczynie.

Od 1739 r. pełnił urząd stolnika mielnickiego. W l. 40-tych XVIII w. związał się ze stronnictwem hetmana polnego koronnego Jana Klemensa Branickiego. K. miał przeprowadzać i zrywać sejmiki poselskie i deputackie. Ponadto zabiegał o interesy swojego pryncypała w trybunałach. W l. 1744 i 1748 posłował na sejm. Opowiadał się za aukcją wojska, zniesieniem pogłównego, wprowadzeniem cła generalnego oraz podniesieniem pogłównego żydowskiego. W 1746 r. został mianowany przez J. K. Branickiego na st. płk.

Ekonomiczne usamodzielnienie się pozwoliło mu w l. 50-tych XVIII w. na niezależność. Ostatecznie zerwał ze stronnictwem J. K. Branickiego i zbliżył się do „Familii” Czartoryskich. Został w 1755 r. deputatem na Trybunał Lubelski. Na sejmie konwokacyjnym w 1764 r. posłował z ziemi mielnickiej. W okresie bezkrólewia wchodził w skład Rady przy prymasie, był także czł. deputacji do pertraktacji z dworem habsburskim. Brał udział w sejmie elekcyjnym. W imieniu woj. podl. zatwierdził wybór Stanisława Poniatowskiego na króla. Za te zasługi poczynione dla stronnictwa Czartoryskich otrzymał w 1765 r. urząd podkomorzego drohickiego.

W 1768 r. był jednym z organizatorów konfederacji barskiej na Podl., gdzie wzniecił rozruchy. Zagarnął J. K. Branickiemu kilkudziesięciu ludzi z milicji nadwornej, kilka armat oraz sporo innej broni. Wystąpienie to jednak wkrótce upadło. Traktował je jako walkę o niepodległość i dlatego wystąpił przeciw królowi. W kolejnych l. wspierał konfederatów. Naraził się za to na częste najazdy wojsk ros. oraz wysokie egzekucje ze swoich majątków.

K. na stałe mieszkał w Korczewie. Podobnie jak o. był dobrym gospodarzem. Z czasem jego majątki zaczęły przynosić spore dochody. Spławiał do Gd. zboże oraz potaż. Ponadto prowadził intensywną gosp. rybną. Pod koniec życia podkomorzy drohicki cieszył się na Podl. dużym autorytetem. O jego poparcie i względy zabiegali: Czartoryscy, Potoccy i Ossolińscy. Od współczesnych zyskał ironiczny przydomek „Królik podlaski”, dlatego że był osobą nieco mniejszego formatu niż o., którego nazywano „Królem Podlasia”. W odróżnieniu od rodzica Leon przez dłuższy czas nie miał możliwości i środków do prowadzenia własnej polityki.

Poślubił Magdalenę Kossakowską, chorążankę owrucką. Wniosła mu ona jako wiano dobra kurczyckie i worotniewskie na Wołyniu. Z małż. tego na świat przyszły dwie c.: Wiktoria Szydłowska, starościna mielnicka i Konstancja Ciecierska, stolnikowa drohicka oraz trzej synowie: Feliks (1765-1814) – zob., Dominik (1760-1819) i Antoni.

K. zmarł 17 II 1777 w Korczewie. Został pochowany w podziemiach kościoła reformatów w Węgrowie. Po jego śmierci wdowa przeniosła się do swoich dóbr dziedzicznych na Wołyniu.


PSB, Wrocław 1971, T. XVI (Szczygielski W.) - autor biogramu jako drugie imię podaje Michał. Akt chrztu oraz zapiski w pamiętniku jego o. Wiktoryna mówią, że drugie imię jakie mu nadano to Maciej; jako miejsce ostatniego spoczynku autor wskazał podziemia kościoła par. w Knychówku. Przeczy temu akt zgonu K. Jako miejsce pochówku wskazano w nim Węgrów. Zob. Czumaj Z., Podziemia kościoła poreformackiego w Węgrowie jako historyczna nekropolia pogranicza Mazowsza i Podl. [w:] Rocznik Liwski, Liw-S. 2010, T. IV, s. 120; „Historia i Świat” 2021, nr 5 (Leśniczuk A.) – fot.; Boniecki A., Herbarz polski, W. 1909, T. 13, s. 118; Kuczyński W., Pamiętnik 1668-1737, Białystok 1999; Matuszewicz M., Diariusz życia mego, W. 1986, T. 1-2; „Niedziela Podlaska” 1997, nr 32, s. III; „Tyg. Siedlecki” 2001, nr 39, s. 22; 2012 nr 33 s. 14-5; „Rocznik Liwski” 2010, T.IV, s.107-22; „Rocznik Lubelskiego Tow. Genealogicznego” 2011, T.III, s. 59-97; ADD, Akta par. Knychówek, sygn. I/D/1, Księga zgonów par. Knychówek z l. 1759-97; Fot. ze zbiorów Muz. w Piotrkowie Trybunalskim.

(autor Anna LEŚNICZUK)