K. był młodszym, jak wszystko na to wskazuje, bratem Antoniego Krzyżanowskiego (zob.) i podobnie jak w przypadku tego ostatniego, trudno jest precyzyjnie wymienić dane rodziców. Sam ród Krzyżanowskich, zdaniem Seweryna Uruskiego, pieczętował się herbem Dębno. K., jak podaje S. Uruski, był s. Tomasza, wnukiem Wawrzyńca, a pradziadek nosił imię Andrzej. Natomiast o. tego ostatniego to Wojciech i mieszkał w Woli Sienieńskiej. Inny autor herbarza Adam Boniecki podważył powyższe ustalenia i stwierdził, że wspomniany już Wojciech, miał tylko jednego s. i był nim Krzysztof. Natomiast z metryki zgonu Antoniego Krzyżanowskiego dowiadujemy się, że jego rodzicami byli: Antoni i Marianna. Wymienione źródła podają zatem całkiem odmienne wersje.

Informacje dotyczące życia K. są, podobnie jak w przypadku jego brata Antoniego, dosyć nieliczne i skromne. Ur. się on ok. 1773 r., ponieważ w chwili śmierci miał 44 l. Taką informację zapisał w 1817 r. ks. Piotr Czarnocki – prob. siedleckiej par., sprawujący obowiązki urzędnika Stanu Cywilnego Gm. S., w akcie zgonu K. Brakuje jednak informacji o miejscu jego narodzenia.

Wymieniony powyżej dokument potwierdza, że K. był naddzierżawcą siedleckich dóbr narodowych (skarbowych) aż do dnia swojej śmierci, tj. do 1817 r. Czy długo je arendował? Najprawdopodobniej od 1810 r. Informacji na to pytanie dostarcza nam dokument z tego właśnie okresu. Z jego treści dowiadujemy się, że 24 XI 1810 zm. w Golicach dotychczasowy posesor klucza siedleckiego – Kacper Krzyżanowski (brat Antoniego i Stanisława). Jako posesor mieszkał w Golicach, ponieważ tam właśnie znajdował się folwark (dom skarbowy) stanowiący centrum siedleckich dóbr skarbowych. Majętności te Kacper Krzyżanowski przejął w dzierżawę prawdopodobnie jeszcze w 1807 r. Wtedy to właśnie klucz siedlecki, należący do książąt Czartoryskich: Kazimierza i jego żony Izabeli, przeszedł na własność skarbową, tj. we władanie Habsburgów, a Austriacy wypuścili go niezwłocznie w posesję. Czartoryscy dokonali ich zamiany za dobra rządowe: Puchaczów, Tarnogórę, Zakrzówek i Przybysławice, położone na Lubelszczyźnie. K., który powiadomił urzędnika stanu cywilnego o zaistniałym zgonie, wymieniony jest w tym dokumencie jedynie jako brat dzierżawcy. Inny z kolei materiał źródłowy, sporządzony przez pisarza aktowego departamentu siedleckiego Wiktora Witkowskiego, zaświadcza, że K. już w I 1811 był posesorem dóbr siedleckich i jednocześnie naddzierżawcą Ekonomii Siedleckiej. Został więc następcą zm. brata Kacpra.

K. był żonaty z Zuzanną z Żyliców, która zm. w nocy 21 IX 1813 w S., w wieku 30 l. Do końca swojego życia, tj. przez pozostałe 4 l., K. pozostał wdowcem. Krzyżanowscy mieli dwoje dzieci. S. Uruski wymienia tylko s. Alberta, ale inne źródło potwierdza, że mieli również c. - Eleonorę Katarzynę. Które z nich było starsze? Tego nie wiadomo. Albert Krzyżanowski, jak ustalił Uruski, był zatrudniony w Straży Celnej w W., gdzie piastował stanowisko kierownicze. Faktycznie w l. 1839-40 był jednym z naczelników Rządu Gubernialnego Lubelskiego. Pracował w Służbie Ogólnej i zarządzał Wydz. Skarbowym. Natomiast w Straży Celno-Granicznej w W. pojawił się dopiero od 1841 r. Zajmował również stanowisko naczelnika straży, ale VII Okręgu. Od 1845 r. jego nazwisko figurowało już w instytucji, jaką była Komora Składowa w W. Jej siedziba znajdowała się w gmachu rządowym przy ul. Elektoralnej. W służbie wewnętrznej, podlegającej pod Służbę Kas i Rachunkowości, był naczelnikiem sekcji lądowej zajmującej się ekspedycją towarów zagranicznych. Pracował tam do 1850 r., bo do tego tylko okresu można to potwierdzić źródłowo. Ponadto 26 XII 1851/7 I 1852 nabył dobra ziemskie Iganie, położone w pow. siedleckim. Zakupił je od Marii Potkańskiej, c. Antoniego Cedrowskiego, a sprzedał je w 1855 r. Hipolitowi Gorzechowskiemu. Natomiast Eleonora Katarzyna Krzyżanowska ur. się ok. 1803 r., prawdopodobnie w W. Po śmierci ojca zamieszkała u stryja Antoniego w S., który był jej prawnym opiekunem. Po ukończeniu 18 l., w 1821 r. wyszła za mąż za 28-letniego Jana Jerzego Schaefera, który mieszkał na stałe w W. i utrzymywał się z handlu winami.

K. zm. 6 I 1817, ok. godz. 20.00, w S. O powyższym zgonie powiadomił prob., m.in. August Pettelier – z-ca Wójta Gm. S. i komisarz dóbr klucza siedleckiego. Prawdopodobnie został pochowany na siedleckim cm. w jednym grobowcu z żoną.


Kalendarzyk polityczny na r. 1840, W. (b.d.w.), s. 286; Kalendarzyk polityczny na r. 1841, W. (b.d.w.), s. 296; Kalendarzyk polityczny na r. 1842, W. (b.d.w.), s. 216; Kalendarzyk polityczny na r. 1846, W. (b.d.w.), s. 261; Rocznik urzędowy obejmujący spis naczelnych władz Cesarstwa oraz wszystkich władz i urzędników Król. Pol. na r. 1850, W. (b.d.w.), s. 453; Boniecki A., Herbarz Polski, t. XIII, W. 1909, s. 45-46; Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. VIII, W. 1911, s. 144; Mencel T., Galicja zachodnia 1795-1809, L. 1976, s. 366; Wojtasik J., Siedlce w l. zaborów (1795-1914) [w:] S. 1448-1995. 450-lecie nadania praw miejskich, S. 1996, s. 46; Kuligowski J., Kontrakt zamiany dóbr siedleckich za dobra rządowe w Lubelskiem pomiędzy książętami Czartoryskimi a rządem austriackim z 15 VI 1807 r., [w:] Prace Archiwalno-Konserwatorskie 1997, z. 10, s. 81-101; Chojnacki A., Żołnierze w społeczeństwie regionu siedleckiego w l. 1795-1831, Radzyń Podlaski-S. 2015, s. 352 i 370; APS, Akta pisarza aktowego departamentu siedleckiego W. Witkowskiego 1811 r., sygn. 2, poz. 9 i 10; APS, ASC Gm. S. Akta Zgonów 1810-1811, poz. 25; APS, ASC Gm. S. Akta zgonów 1817, poz. 2; APS, ASC Gm. S. Akta małżeństw 1821, poz. 8; APS, Hipoteka w S., sygn. 1831.

(autor Adam KORDYS)