Ur. 12 IV 1947 w Sokołowie Podl., s. Tadeusza i Anny z Tenderendów. Ojciec Stanisława był sędzią a matka naucz. Naukę w szk. średniej rozpoczął w 1961 r. Oprócz nauki dużo czasu poświęcał pracy w samorządzie szk. i w organizacji Związku Młodzieży Wiejskiej (ZMW) będąc pocz. przew. Koła Klasowego, następnie od Il 1963 przew. Zarz. Szkolnego, a od lI 1965 wiceprzew. Na terenie szk. jego działalność polegała na pomocy słabszym uczniom, a poza szk. na współpracy z Kołem ZMW w Sabniach. Organizował w szk. życie kulturalno-rozrywkowe, reprezentował ją w woj. eliminacjach VI Olimpiady Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym.
Wybór prawa jako studiów wyż. uzasadnił swoimi zainteresowaniami, do których zaliczył: historię, geografię i wiadomości o Polsce. Praktyki studenckie odbył w Prezydium Rady Narodowej m. st. W., w 1968 r. w Wydz. Organizacyjno-Prawnym, a w 1969 r. w Referacie Uprawnień Osobowych Wydz. Przemysłu i Usług. D. przygotował pracę magisterską pt. Planowanie i kontrola funduszu płac w jednostkach gospodarki uspołecznionej, opracowywaną na seminarium prawa finansowego w r. akad. 1968/69 pod kierunkiem doc. dr. Jerzego Harasimowicza. Podczas studiów brał aktywny udział w pracach organizacji młodzieżowych m.in. ZMW, gdzie był pocz. przew. zarz. wydziałowego, w XII 1968 został przew. Uczelnianej Komisji Rewizyjnej ZMW, od IV 1968 wiceprzew. Zarz. Wydziałowego.
Wkrótce po uzyskaniu dyplomu złożył podanie do prezesa Sądu Wojewódzkiego (SW) dla woj. warszawskiego w W. o mianowanie na stanowisko aplikanta sądowego. Pracę na tym stanowisku rozpoczął 1 IX 1970 w Sądzie Powiatowym (SP) w S. w Wydz. Cywilnym pod patronatem sędziego Hanny Troszkiewicz. Następnie został przydzielony do Wydz. III Cywilnego Rewizyjnego SW dla woj. warszawskiego, jego patronem został sędzia Jan Szachułowicz – przew. Wydz. W VII 1971 powrócił do SP w S. i przez 2 miesiące aplikował w tamtejszym Wydz. Karnym. Od IX 1971 został skierowany do Wydz. V Karnego Rewizyjnego SW i przydzielony do sędziego Teodozego Witorskiego, a od 1 XI 1971 na 2 tygodnie do Wydz. IV Karnego do sędziego Mariana Moszczyńskiego. Kolejne 2 tygodnie praktykował w Wydz. VI Penitencjarnym i Nadzoru nad Wykonaniem Orzeczeń Sądowych. W XII 1971 rozpoczął aplikację w Wydz. dla Nieletnich SP w S. pod patronatem sędziego Janiny Wysockiej.
Od III 1972 aplikował w Wydz. II Karnym SP w S. pod patronatem sędziego Zygmunta Szczechowskiego. W VI 1972 został skierowany do Państwowego Biura Notarialnego w Siedlcach. Egzamin sędziowski z wynikiem ogólnym bardzo dobrym zdał we IX 1972. D. 15 IX 1972 prezes SW wystąpił z wnioskiem o mianowanie go asesorem. Nominację otrzymał 3 X 1972 w okręgu SW dla woj. warszawskiego w W., jednocześnie minister sprawiedliwości powierzył mu pełnienie czynności sędziowskich na 2 lata. Ślubowanie, jako asesor, przed prezesem Józefem Mikosem, w obecności sędziego Jana Semeniuka, złożył 9 X 1972. Z tą datą został przydzielony do pełnienia czynności sędziowskich w SP w S. Urzędowanie objął 10 X 1972, orzekał w Wydz. Cywilnym w sprawach spornych i nieprocesowych, z wyjątkiem spraw rozwodowych, o mniejszym ciężarze gatunkowym. Już w pierwszym okresie samodzielnej pracy zasłużył na pozytywną ocenę, „(…) rozprawy prowadzi kulturalnie, jego orzeczenia nie nasuwają zastrzeżeń, są redagowane w sposób właściwy i świadczą o znajomości orzecznictwa Sądu Najwyższego”.
Po pięciu miesiącach pracy w SP w S. został odwołany i przydzielony do pełnienia czynności sędziowskich w SP w Węgrowie, orzekanie rozpoczął 1 III 1973. W VI 1973 na podstawie delegacji orzekał w Wydz. VII Karnym Rewizyjnym SW dla woj. warszawskiego, któremu przewodniczył wówczas sędzia Józef Pasiak, a we IX 1973 na tej samej zasadzie w Wydz. III Cywilnym Rewizyjnym SW. Wniosek o powołanie na stanowisko sędziego SP w Sokołowie Podl. został sporządzony 24 V 1974. Zanim doszło do uwzględnienia wniosku, minister sprawiedliwości decyzją z 2 X 1974 powierzył mu pełnienie czynności sędziowskich na dalsze 6 miesięcy z wyłączeniem spraw rozwodowych. Pod koniec IX 1974 prezes SW odwołał przydział D. do SP w Węgrowie i 1 X 1974 przydzielił go do SP w Sokołowie Podl. Sędzią SP w Węgrowie został na podstawie uchwały Rady Państwa z 14 XI 1974, ale pierwsze orzeczenia jako sędzia wydał w SP w Sokołowie Podl., do którego został delegowany przez prezesa SW na okres od 15 XI do 15 XII 1974. Delegację następnie przedłużono do 31 III 1975.
W VII 1975 prezes SP złożył wniosek o awans dla D. polegający na przyznaniu V grupy uposażenia. W uzasadnieniu wniosku wskazano, że z chwilą utworzenia Wydz. dla Nieletnich jest przewidziany na stanowisko przew. tegoż Wydz. W I 1976 Jan Gębura – ówczesny prezes SW w S. z tymczasową siedzibą w MM uzgodnił z dr. Władysławem Patulskim – dyr. Departamentu Spraw Nieletnich MS kandydaturę D. na stanowisko przew. Wydz. dla Nieletnich Sądu Rejonowego (SR) w Węgrowie. Skutkowało to powołaniem na wymienione stanowisko od 1 I 1976. Jako sędzia SR orzekał w SW na podstawie jednodniowych lub dwutygodniowych delegacji (18 i 25 VIII 1977 oraz od 1 do 15 IX 1977), a następnie od 1 III do 31 VIII 1978 został delegowany do zastępczego pełnienia obowiązków sędziego SW w S. z prawem przewodniczenia w sprawach rozpoznawanych przez ten Sąd w pierwszej instancji w składzie jednego sędziego i 2 ławników. Orzekał w Wydz. Cywilnym.
Jako sędzia SR w 1977 r. miał wyznaczonych na posiedzenie 447 spraw, załatwił 389 tj. 87 procent. Sporządził 62 uzasadnienia, od jego orzeczeń złożono 16 środków odwoławczych, 11 rewizji oddalono, w 3 sprawach orzeczenia zmieniono, a w 2 uchylono do ponownego rozpoznania. We IX 1978 prezes Jan Gębura uzgodnił z kierownikiem Wydz. Administracyjnego KW PZPR tow. Czesławem Kornilukiem kandydaturę D. na stanowisko sędziego SW. We wniosku sporządzonym 15 IX 1978 jest wzmianka o przynależności kandydata do SD. Analizę dotychczasowego orzecznictwa D. przeprowadzili sędziowie: Irena Kubisa i Elżbieta Witewska.
W 1979 r. kontynuował orzekanie w Wydz. Cywilnym SW w S. na podstawie delegacji przedłużonej pierwotnie do 31 I, a następnie do 30 VI 1979. Uchwałą Rady Państwa z 15 lI 1979 został powołany na stanowisko sędziego SW w S. z tymczasową siedzibą w MM, gdzie był sędzią „liniowym” orzekającym w pełnym wymiarze etatu.
Pomimo obciążenia zawodowego i obowiązków rodzinnych zaangażował się w działalność NSZZ „Solidarność”, został przew. NSZZ „Solidarność” pracowników Okręgu SW w S. i czł. Krajowej Komisji Koordynacyjnej Pracowników Wymiaru Sprawiedliwości. Działał też w Klubie Inteligencji Katolickiej, był prezesem tej organizacji w S. Zrezygnował natomiast w 1981 r. z przynależności do SD. Po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego nie wystąpił z NSZZ „Solidarność”, rozmowę na ten temat skwitował oświadczeniem, że podjęcie takiej decyzji spowodowałoby utratę jego własnej godności. Fakt ten odnotowano w dokumentacji z przeglądu kadrowego przeprowadzonego w Sądzie w IV 1985 wraz z uwagą, że „nie stwierdzono przypadków by dalej oficjalnie prowadził działalność sprzeczną z zasadami ustroju PRL”. Stwierdzono jednakże, iż swoją postawą i zachowaniem daje niejednokrotnie wyraz temu, że na aktualną rzeczywistość ma „swoje” odmienne zdanie. Przegląd kadrowy zakończył się wnioskiem o pozostawieniu D. na zajmowanym stanowisku sędziego.
Wiosną 1989 r. Komitet Obywatelski w S. wysunął kandydaturę D. do Sejmu z okręgu Garwolin, został wybrany posłem na Sejm X Kadencji w l. 1989-91. Działał w Komisji Sprawiedliwości i Komisji Spraw Ustawodawczych.
Sędzią Sądu Najwyższego został od 1 VII 1990. Akt powołania na to stanowisko podpisał ówczesny Prezydent Wojciech Jaruzelski. Orzekał w Izbie Cywilnej. Od IV 1996 dodatkowo sprawował funkcje orzecznicze w Naczelnym Sądzie Lekarskim. Począwszy od 2002 r. był czł. Krajowej Rady Sądownictwa, a w l. 2006-10 przewodniczył tej Radzie. W związku z upływem kadencji I Prezesa Sądu Najwyższego prof. dr. hab. Lecha Gardockiego został zgłoszony jako kandydat i w głosowaniu indykacyjnym otrzymał 47 głosów. Postanowieniem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z 13 X 2010 został powołany na stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego na sześcioletnią kadencję. Objął urząd 19 X 2010 r. i sprawował go do 9 I 2014 tj. do dnia śmierci. Postanowieniem z dnia 14 I 2014 Prezydent RP Bronisław Komorowski odznaczył pośmiertnie D. Krzyżem Komandorskim OOP za wybitne zasługi dla wymiaru sprawiedliwości i przemian demokratycznych w Polsce oraz za osiągnięcia w kształtowaniu zasad demokratycznego państwa prawa. Tego samego dnia Krajowa Rada Sądownictwa w dowód uznania za wybitne zasługi w kształtowaniu polskiego wymiaru sprawiedliwości postanowiła odznaczyć pośmiertnie D. medalem „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości – Bene Merentibus Iustitiae”. Został pochowany na komunalnych Powązkach w W.
D. 18 IV 1971 zawarł związek małż. z Teresą Zawadzką, lekarką. Małżonkowie mieli 3 córki: Krystynę, Martę i Nel, które kontynuują zawodowe tradycje rodziców – Krystyna ojca, a Nel i Marta – matki.
W rocznicę śmierci D. z inicjatywy Sokołowskiego Tow. Społeczno – Kulturalnego 9 I 2015 odbyły się uroczystości związane z nadaniem jego imienia pracowni wiedzy o społeczeństwie i przedsiębiorczości w I LO im Marii Curie – Skłodowskiej w Sokołowie Podl. Pamiątkową tablicę odsłoniły Teresa Dąbrowska – żona zmarłego sędziego oraz Teresa Flemming – Kulesza – prezes Izby Pracy. Następnie w sokołowskiej konkatedrze zostało odprawione nabożeństwo w intencji zmarłego, a po nim ceremonia nadania rondu u zbiegu ulic Księdza Bosko i AK imienia sędziego D. Ostatnim punktem w programie uroczystości była promocja książki Stanisław Dąbrowski. Varia – zawierającej wspomnienia, zdjęcia i unikalne dokumenty.
Niepiekło M., Z ojca na syna [w:] Na życiowych szlakach, Sokołów Podl. 2009 s. 41-9; Stanisław Dąbrowski. Varia, pod red. T. Dąbrowskiej, Sokołów Podl. 2014; „Kwartalnik Krajowej Rady Sądownictwa” 2014 nr 1 (22), s.5-47; Okniński W., Dąbrowski (1947-2014), sędzia, pierwszy prezes Sądu Najwyższego, „Historia i Świat” 2016 (nr 5), s. 329-31; Arch. UW, sygn. 63187, Akta osobowe studenta Stanisława Dąbrowskiego; Sąd Najwyższy w W., Akta osobowe Stanisława Dąbrowskiego; http://www.wiescisokolowskie.pl/pamieci-sedziego-stanislawa-dabrowskiego; Okniński W., Pierwsza rocznica śmieci S. Dąbrowskiego, pierwszego prezesa Sądu Najwyższego (2010-14), przew. Krajowej Rady Sądowniczej (2006-10) „Kwartalnik Krajowej Rady Sądownictwa” nr 2 (27) 2015, s. 48; Fot. ze zbiorów rodziny Dąbrowskich.
(autor Witold OKNIŃSKI)