SZAMOTA Karo


Ur. w L. Gim. uk. w W. i zdecydował, że zostanie lekarzem. Studia med. rozp. na ówczesnym ros. uniw. w W. Swoją patriotyczną postawą zwrócił uwagę carskich władz uczelni, za co został zesłany na 2 1. na Syberię. Po odbyciu kary studia uk. w Estonii, w Dorpacie (dziś Tartu). Wrócił do W. i rozp. pracę w Szpit. Dzieciątka Jezus jako asystent na wydz. chirurgicznym u prof. Krajewskiego.

Prawdopodobnie w 1908 przybył do Węgrowa. Dziś trudno byłoby stwierdzić, dlaczego postanowił pracować w małym miasteczku i czemu wybrał właśnie Węgrów. Może dlatego, że zdawał sobie sprawę z ogromnych potrzeb, braku lekarzy, a może był to zwykły przypadek. W V 1918 został wybrany, podczas posiedzenia rady pow., do komisji dozoru szk. razem z Bronisławem Małkowskim i Czesławem Matuszkiewiczem (późniejszym burmistrzem Węgrowa). Jako czł. węgrowskiego oddz. PMS m.in. przyczynił się do tego, że po osiemdziesięciopięcioletniej przerwie, wznowiła działalność szk. średnia w Węgrowie pod oficjalną nazwą Gim. Koedukacyjne PMS w Węgrowie. PMS prowadziła także dwie biblioteki: w Węgrowie i Wierzbnie.

W l. 1919-1922 dr Sz. był prezesem węgrowskiej ochotniczej straży pożarnej (funkcję tę pełnił do śmierci). Dr Sz. nigdy nie ukrywał swoich lewicowych i demokratycznych poglądów (na tym tle popadł w konflikt z narodowcami, którzy stanowili w Węgrowie większość). Jesienią 1918, w czasie pierwszych wyborów do sejmu, (opowiedział się wtedy po stronie PSL „Wyzwolenie"), podczas wiecu przedwyborczego został publicznie wygwizdany już po słowach, które rozpoczęły jego wystąpienie: „Jestem ludowcem".

W 1919 biedota węgrowska, chcąc uhonorować swojego lekarza, wysunęła jego kandydaturę do RM w Węgrowie. Zgodził się na to i został wybrany (z listy ludowej PSL „Wyzwolenie" - nr 2). Do tej poważnej akcji wyborczej ludowcy węgrowscy przystępowali bez doświadczenia i bez funduszów na propagandę, nawet bez jednolitego planu działania w pow.

Dr Sz. był jedynym ludowcem wśród radnych. Ze względu na swoje postępowanie i demokratyczne przekonania, stał się obiektem ataków prawicowej większości sejmiku. W ko.ńcu l 1920 postanowiono uchwałą nr 59 „wykluczyć doktora Szamotę raz na zawsze z życia samorządowego, unieważniając tym samym jego wybór do Rady Miejskiej w Węgrowie i do sejmiku". Była to uchwala niezgodna z prawem gdyż odwołać go mogli jedynie wyborcy lub sąd, ale załamany tym bezprecedensowym faktem sam złożył swój mandat i wycofał się z działalności publicznej. Zaczął chorować. Ostatni raz widziano go na zebraniu ludności Węgrowa, zorganizowanego po otrzymaniu złych Wiadomości z frontu w 1920. Tym razem dr nie przemawiał.

Zm. 9 V 1922, prawdopodobnie na zapalenie płuc. Na jego pogrzebie, na cm. węgrowskim, żegnały go tłumy zwolenników, gł. biedoty miejskiej i Żydów, których leczył za darmo. Z dziś nieznanych powodów ż. i c. dr. wyprowadziły się z Węgrowa do W. Na domu przy dzisiejszej ul. Kilińskiego, gdzie niegdyś mieszkał, znajduje się tablica pamiątkowa. Sz. jako zasłużony obywatel miasta został pa tronem jednej z jego ulic.


APL, Siedlecki Gubernialny Urząd ds. Stowarzyszeń, sygn. 98, s. 45-49; Węgr6w­ dzieje miasta i okolic 1441-1944; T. Szczechura, Ruch ludowy w Siedleckiem, W. 1984; A. Kołodziejczyk, Zarys dziejów Węgrowskiej OSP, [w:] Z dziejów ochotniczych straży pożarnych. Studia i artykuly, cz. IlI, pod red. L. Bogdan i A. Kołodziejczyka, W. 2003, s. 67-68; M. Płusa, K. Stemler, Doktor Karol Szamota: znany i nieznany; T. Szczechura, Ruch nauczycielski w powiecie węgrowskim w latach 1917-1939 i jego funkcje społeczne, "P. Hist. Oświat.", 1973 nr 2; tenże, Powiat wę­growski w okresieIl Rzeczypospolitej, „Pr. Arch.-Kons.", z. 4, 1984; fot. [https://wegrow.com.pl/strona-461-szamota_karol_ok_1874_09_05_1922.html; dostęp 30.04.2021].

(autor Elżbieta ROGALA)