SZAJKOWSKA Stanisawa


Ur. 8 X 1911 w Mińsku Maz., w znanej rodzinie, o. Aureliusz Chróścielewski (1875-1950) inż., konstruktor mostów w Fabryce K. Rudzki i S-ka w Mińsku, m. Janina z d. Krycka (1881-1962) - nauczycielka gim. w Mińsku Maz. Miała dwie starsze siostry - Janinę z męża Grotowską, naucz. jęz. pol. w Gim. w Wołkowysku, a po powrocie z Kazachstanu w Opolu i Olsztynie oraz Halinę z m. Rogowską, również nauczycielkę w Opolu. Jej młodszy brat Tadeusz (1920-2005) był poetą i prozaikiem. Otrzymała staranne wykształcenie. Po maturze, którą zdała w 1930 pojęła studia polonistyczne na UW. Pracę magisterską o życiu obyczajowym elity warszawskiej i ziemiaństwa w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego w świetle komedii i satyr Franciszka Zabłockiego napisała i obroniła pod kierunkiem prof. Juliana Krzyżanowskiego i w 1936 uzyskała stopień mgr. Roczną praktykę odbyła w Gim. im. J. Lelewela w W. Pierwszą pracę podjęła jako nauczycielka jęz. polskiego w swojej szk., w Gim. i Lic. Hum. Tow. Szk. Średnich w Mińsku Maz., z którą związała się aż do przejścia na emeryturę. Już od najmłodszych l. angażowała się w pracę społeczną, m.in. jeszcze przed IX 1939 prowadziła koło samokształceniowe przy Tow. Gimnastycznym „Sokół” oraz sekcję młodych przy mińskim Oddz. SN. Pracę zawodową nie przerwała nawet w czasie II woj. świat., biorąc aktywny udział w tajnym nauczaniu, będąc m.in. wizytatorem kompletów gim. na terenie pow. mińskiego, m.in. w Mrozach, Duchnowie, Transborze, a także prowadząc tajną bibliotekę szkolną. Nauczała jęz. pol., organizowała też przedstawienia amatorskie i dyskusje literackie. W konspiracji związana była ze strukturami NOW.

16 V 1945 w Latowiczu wyszła za mąż za Józefa Szajkowskiego ekonomistę. Pochodząc ze znanej rodziny inteligenckiej o poglądach prawicowo-narodowych nie od razu znalazła uznania w powojennej rzeczywistości, była szykanowana, w międzyczasie boleśnie odczuła śmierć jedynego dziecka Janusza, urodzonego 1946 (zm. mając zaledwie 1,5 r.) oraz o. (1950), a w końcu także i męża (1953). W konsekwencji już w 1951 przeszłą na rentę inwalidzką. Do pracy mogła powrócić dopiero na fali odwilży październikowej z 1956, najpierw jako bibliotekarka, a od 1960 r. jako naucz. jęz. pol. w swojej macierzystej szk., tj. LO przy ul Pięknej. Na emeryturę przeszła w 1971, ale w niepełnym wymiarze godzin uczyła jęz. pol. i łaciny. Była nie tylko cenionym pedagogiem, ale także działaczem społecznym, m.in. była czł. rzeczywistym PCK Oddz. w Mińsku Maz., aktywnie działała w TPMM prowadząc m.in. bibliotekę. Za swoje zaangażowanie w 1985 otrzymała tytuł honorowego czł. TPMM, a za całokształt Rada Miasta Mińsk Maz. w 1991 przyznała jej tytuł Zasłużonego Obywatela Miasta Mińsk Maz.


Za zasługi w pracy pedagogicznej otrzymała: Złoty Krzyż Zasługi (1976), Krzyż Kawalerski OOP (1983), Zasłużony Działacz Kultury (1972), Medal KEN (1981), uchwałą ZG ZNP z 10 VI 1985 została wyróżniona „Odznaką ZNP za Tajne Nauczanie”, a postanowieniem nr 31/42/86 Prezydium WRN w S. z 10 IV 1986 odznaczona została odznaką „Za Zasługi dla Woj. Siedleckiego”.

Zm. 19 I 1996 i została pochowana w grobie rodzinnym na mińskim cm.

 

Chróścielewska-Szajkowska Stanisława, [w] Słownik biograficzny nauczycieli i zasłużonych dla oświaty i Związku Nauczycielstwa Polskiego w powiecie Mińsk Mazowiecki, z. 1, Mińsk Maz. 2005, s. 32-33; Chróścielewska-Szajkowska S., Wspomnienia, „Rocznik Mińskomazowiecki” z. 14, 2006, s. 101-111; ks. Sikora J., Wspomnienie o pani Stanisławie z Chróścielewskich Szajkowskiej, nauczycielce języka polskiego w Gimnazjum i Liceum w Mińsku Mazowieckim, [w:] Maliszewski A., Z zakurzonych półek i pożółkłych kartek, Mińsk Maz. 2001, s. 50-53; Szczypiorski K., In memoriam, Stanisława Chróścielewska-Szajkowska (1911-1996), „Rocznik Mińskomazowiecki” z. 3, 1995-1996, s. 268; Pamięci Stanisławy Szajkowskiej z d. Chróścielewskiej, (noty biograficzne K. Szczypiorskiego i F. Zwierzyńskiego) „MIM” - Magazyn Informacyjny Mińska Mazowieckiego, nr 2/68, luty/1996, s. 14; APS, Księga urodzeń małżeństw i zgonów par. rzym.kat. pw. Narodzenia NMP w Mińsku Maz. za rok 1911, akt ur. nr 596; Muzeum Ziemi Mińskiej, Kolekcja T. Chróścielewskiego, dział I, nr 56-62.

(autor Janusz KULIGOWSKI)