PANICZEK


Ur. 23 VIII w Garwolinie, s. Józefa i Pauliny z Brzostowskich. Nauki początkowe pobierał w Garwolinie, nast. uczył się w W., w 1912 uk. Konserwatorium Muzyczne. W 1. 1912-1914 prowadził Orkiestrę Symfoniczną Tow. Muzycznego „Orpheon" w W. Po wybuchu I woj. świat. pozostał w stolicy. W II 1915 został czł. POW. Do organizacji wprowadził go W. Gołębiowski ps. „Ildefons". Po złożeniu przysięgi P. przyjął ps. „Ksawery Brzostowski". Pod koniec 1915 wrócił do Garwolina i włączył się w działalność miejscowej POW. W niedługim czasie zaliczał się już do grona przywódców tej organizacji. Po manifeście 5 XI 1916 włączył się do prac wspierających komisariat zaciągu ochotniczego do wojska, którego kadrą miały być Legiony. Należał również do organizatorów uroczystego powitania przybyłej do Garwolina 2 bat. pol. 1p art. Leg. Po kryzysie przysięgowym i przejściu POW ponownie do ścisłej konspiracji został areszt. i pobity przez żandarmów niem. Wypuszczony na wolność musiał codziennie meldować się na posterunku żandarmerii. Pod koniec VII 1917 poinformowany przez wywiad POW, posiadający swoich ludzi w instytucjach niem., o planowanym ponownie aresztowaniu i wywózce do obozu jeńców opuścił Garwolin. Zaciągnął się, jako szeregowy, do 2 bat. pol. i razem z nią wyjechał do Wysocka pod Przemyślem. Bateria weszła tam w skład Polskiego Korpusu Posiłkowego złożonego z galicjan. P. jako poddany cara nie mógł więc w niej służyć i postanowił wracać. Areszt. w pociągu zdołał zbiec i przez prawie trzy mies. działał za wiedzą Jana Opielińskiego, znanego mu jeszcze z Garwolina, w POW w Kurowie i L. Nast. powrócił do Garwolina. Po aresztowaniu 15 V 1918 Bolesława Studzińskiego ps. „Bohdan" był przez pewien czas, obok Filipa Trzmielewskiego ps. „Czesław Turkowski" i Aleksandra Jarzęckiego ps. „Bryndza", p.o. k-nta obwodu. W swojej relacji z 1933 pisał m.in.: „chcąc, niechcąc, zostałem jako najstarszy z peowiaków - pełniącym funkcję komendanta aż do rozbrojenia". W pierwszych d. XI wysłał kilkudziesięciu peowiaków pod d-dztwem sierż. Ignacego Zowczaka na przeszkolenie do Dęblina. Kilka dni późn. na jego rozkaz Antoni Dobrowolski przeprowadził mobilizację i rozbrojenie Niemców w Garwolinie. Nast. wstąpił do 9 pap (przemianowany późn. na 3 pap) formowanego w miejscowych koszarach przez płk. Wiktora Poźniaka na bazie dwóch baterii PSZ i służył w nim do VIII 1922. Za udział w walkach na froncie został odznaczony Krzyżem Walecznych.

Po powrocie do Garwolina P. był aktywnym czł. Koła POW w Garwolinie, powołanego w 1922 oraz długoletnim prezesem ZP Zw. Peowiaków. Prowadził również aktywną działalność kult. W 1931 r. kierował chórem „Świt", który na początku 1932 połączył się z miejscowym Kołem Teatralnym, tworząc Tow. Teatralne „Świt" w Garwolinie; wszedł w skład zarz. T-wa. W 1. 1931-1933 kierował również chórem żołnierskim 1psk. 10 V 1931 chór ten wykonał pod jego batutą wiązankę pieśni żołnierskich.

Prowadził aktywną działalność społ.-polit:·22 IX 1934 został wiceburmistrzem Garwolina. 11 XII 1934 wobec nie zatwierdzenia Józefa Krzyśpiaka na burmistrza, objął tę funkcję i pełnił ją do X 1939. W w.w. okresie zakończono m.in. budowę i oddano do użytku rzeźnię miejs., założono ogródki działkowe, zmodernizowano ul. Kościuszki, likwidując istniejące dotychczas po obu jej stronach szerokie i głębokie rowy ściekowe nieczystości z przylegających posesji, rozbudowano plac targowy przy moście, na wysokości odnogi rzeki Wilgi na powierzchni ponad 2 ha oraz urządzono ulicę Żwirki i Wigury.

Od 1 VII 1934 P. wydawał „Gazetę Powszechną Garwolińską" oraz był red. naczelnym 17 numerów (1 VII - 1XII 1934). 1XII 1934 funkcję red. naczelnego objął Apolinary Kubera, inspektor samorządowy Starostwa Pow. w Garwolinie.

W X 1939 spotkał się w mieszkaniu Franciszka Wielgosza przy ul. Długiej w Garwolinie z mjr. Bolesławem Studzińskim, oficerem KOP, byłym k-ntern Obwodu Garwolin POW, organizatorem konspiracyjnej organizacji Komenda Obrońców Polski i objął funkcję k-nta KOP Obwodu Garwolin. Przyjął wówczas ps. „Lelewel" i opierając się na byłych członkach POW budował zręby KOP w Garwolinie i pow. Niedługo późn. objął kierownictwo Sekretariatu Wydz. Organizacyjnego Korn. Gł. KOP.

W okresie okupacji opiekował się s. Pawła Lipsztata, miejscowego lekarza wyznania mojżeszowego. Od VI 1946 uczestniczył w pracach miejscowej organizacji WiN. Był tymczasowo areszt. w 1949. Jego s., Grzegorz ps. „Jar", „Jawor" był w 1. 1946-1947 szefem wywiadu i łączności w sztabie Podobwodu WiN „Dęby B" - Garwolin. Na pocz. 1. 50-tych P. prowadził sklep spożywczy przy ul. Długiej w budynku, w którym mieszkał. Zm. 5 XI 1955 w Garwolinie i został pochowany na miejscowym cm.


CAW, KN 9 XI 1933 P. „Ksawery Brzostowski"; Z. Gnat-Wieteska, AK Obwód „Gołąb' s. 7, 23, 24, 28, 98, 170, 195, 198; Garwolin. Dzieje; tenże, 1 PSK, s. 72, 115; tenże, Polska Organizacja Wojskowa - Obwód I Garwolin, [w:] Społeczeństwo siedleckie w walce, s. 109; fot. [https://www.wirtualnygarwolin.pl/aktualnoci/63-aktualnoci/9171-odsloniecie-tablicy-franciszka-pasniczka; dostęp 30.04.2021].

(autor Zbigniew GNAT-WIETESKA)